درباره ريشه اين شكاف‌ها و همچنين آخرين تحولات عمليات كركوك با باقر حكيم، كارشناس مسائل عراق گفت‌وگو كرده‌ايم.
- طي 48ساعت گذشته و پس از آغاز عمليات بازپس‌گيري كركوك، رسانه‌هاي نزديك به حزب دمكرات و مسعود بارزاني، تبليغات منفي گسترده‌اي در مورد حضور حشد شعبي در شهر كركوك داشته و عمليات كركوك را به مقابله نيروهاي شيعه و كرد تقليل داده‌اند. واقعيت آرايش نيروها در كركوك چگونه است؟
پيش از هر چيز بايد بدانيم حشد شعبي به تنهايي در اين عمليات حضور ندارد، حشد يك گروه نظامي رسمي وابسته به نخست‌وزير عراق است كه در كنار ارتش و پليس اتحاديه اين كشور در عمليات بازپس‌گيري كركوك حضور داشته است، اما اين رسانه‌ها با ناديده‌گرفتن آرايش نيروهاي حاضر در عمليات كركوك، اصرار ويژه‌اي بر ذكر نام حشد شعبي در گزارش‌هاي خبري خود دارند.
از سوي ديگر ادعاي اين رسانه‌ها مبني بر اراده حشد شعبي براي پاكسازي در كركوك نيز به هيچ عنوان صحت ندارد، نيروهاي نظامي عراق براساس قانون اساسي اين كشور، با هدف سيطره بر شهر كركوك راهي اين منطقه شدند تا تمامي اقدامات غيرقانوني را كه طي تمام اين سال‌ها در كركوك صورت مي‌گرفته است متوقف كنند.
امروزه نفت كركوك به‌صورت غيرقانوني و با نصف قيمت صادر مي‌شود، بنابراين طبيعي است كه نيروهاي نظامي عراق براي حفظ ثروت اين كشور وارد عمل شده و به سرعت بر اماكن دولتي و حكومتي واقع در كركوك سيطره پيدا كنند. فاز تبليغاتي بعدي كه از سوي اين رسانه‌ها پيگيري مي‌شود، مسئله مهاجرت كردها از كركوك است. همانطور كه مي‌دانيم، عده بسيار اندكي از شهروندان كرد، به‌دليل احساس نگراني از حضور نيروهاي نظامي، شهر را براي مدت كوتاهي ترك كردند، درحالي‌كه اكنون منابع رسانه‌اي با انتشار تصاوير، از بازگشت اين شهروندان به كركوك خبر مي‌دهند. همچنين ادعا شده كه نيروهاي نظامي عراق براي انتقام و درگيري با كردها راهي كركوك شده‌اند، اما در عمل، غيراز موارد اندكي كه از سوي پيشمرگه تيراندازي صورت گرفت، هيچ‌گونه درگيري از طرف نيروهاي رسمي دولت عراق به وقوع نپيوست.
- برخي از نظاميان كرد پس از مشاهده نيروهاي دولتي عراق بدون هيچ‌گونه درگيري پايگاه‌هاي خود را تسليم كردند. اين اقدام بر چه‌اساس صورت گرفته و آيا تمام نيروهاي پيشمرگه چنين واكنشي داشته‌اند؟
بعد از رسيدن نيروهاي عراقي به اطراف كركوك، كردها از درون به 3گروه تقسيم شدند؛ يك دسته از آنان شخصا هيچ اراده‌اي براي درگيري نداشتند، بنابراين سلاح خود را زمين گذاشته و اماكن تحت سيطره خود را تحويل نيروهاي ارتش دادند، چرا كه مي‌دانستند واقعا ارتش عراق براي درگيري راهي كركوك نشده است.
گروه دوم شامل آن دسته از نظاميان كرد است كه براساس توافق رهبران كردي (به‌طور مشخص اتحاديه ميهني) با دولت مركزي در بغداد، پايگاه‌هاي خود را ترك كردند.
گروه سوم هم شامل برخي نيروهاي حزب دمكرات و يا پ‌ك‌ك مي‌شود كه تعدادشان بسيار كم بود و موجب بروز درگيري‌هاي مختصري شدند؛ درگيري‌هايي كه به سرعت خاتمه يافت و صحنه در نهايت به خوبي توسط نيروهاي نظامي عراق مديريت شد.
- واكنش مثبت بسياري از جريانات كردي به ورود نيروهاي نظامي عراق نشان مي‌د‌هد برخلاف ادعاي رسانه‌هاي حزب دمكرات، بارزاني به هيچ‌وجه نماينده تماميت جامعه كردي نبوده است. ريشه اختلافات جريانات كردي چيست و هم‌اكنون در چه وضعيتي به‌سرمي‌برند؟
اختلافات كردي مسئله جديدي نيست و ريشه آن به زمان آغاز حيات تاريخي اقليم كردستان در سال 1991بازمي‌گردد، به‌طوري‌كه طي سال‌هاي 1994تا 1998درگيري‌هاي شديدي ميان اتحاديه ميهني و حزب دمكرات رخ داد. پس از وفات نوشيروفان مصطفي، رقيب و منتقد بارزاني و همچنين خروج جلال طالباني از دايره فعاليت‌هاي سياسي، تقريبا مي‌توان گفت بارزاني به‌صورت انفرادي سياست‌هاي اقليم را مديريت كرد و همه‌پرسي هم يكي از پرونده‌هايي بود كه با وجود مخالفت بخش قابل‌توجهي از رهبران اتحاديه ميهني، جماعت اسلامي و حزب گوران، با يكه‌تازي بارزاني به وقوع پيوست.
در اين زمينه اختلافات داخلي اتحاديه ميهني نيز در تضعيف اين حزب بي‌تأثير نبوده است؛ چراكه يك جريان به رهبري برهم صالح ائتلاف جديدي را تشكيل داد، جريان دوم با محوريت هيرو ابراهيم و فرزندان جلال طالباني شكل گرفت و جريان سوم نيز با مديريت كسرت رسول تا حد زيادي به مسعود بارزاني نزديك شد.
امروز ما در آستانه دوران جديدي در داخل اقليم كردستان عراق قرار داريم، به‌طوري‌كه شكاف‌هاي ميان كردها به اختلافات جريان‌هاي سياسي محدود نشده و شكاف اجتماعي بزرگي ميان آنان شكل گرفته است.
- آينده مديريت شهر كركوك را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
اكنون اراده دولت مركزي و شخص حيدرالعبادي آن است كه مناطق مورد اختلاف، با مديريت مشترك بغداد و كردها اداره شود و بدون شك، در جريان انتخابات شوراي استاني در كركوك (اگر برگزار شود) يك استاندار كرد براي اين شهر انتخاب خواهد شد. دولت عراق نه به‌دنبال ايجاد ديكتاتوري در كركوك است، نه انتقام يا پاكسازي كردها و...، تمام اين توهمات از سوي رسانه‌هاي نزديك به بارزاني مطرح مي‌شود و واقعيت ندارد.