طبق اطلاعات اطلس پزشكي، هر انسان بالغ در هر دقيقه 15بار تنفس مي‌كند. از طرفي 5دقيقه تنفس از خروجي اگزوز يك موتورسيكلت كاربراتوري كه مملو از منواكسيدكربن است، مي‌تواند باعث مرگ شود.
وحيد حسيني، مديرعامل شركت كنترل كيفيت هواي تهران در گفت‌وگو با همشهري از نقش مهم موتورسيكلت‌ها در آلوده كردن هواي تهران مي‌گويد: «آنگونه كه نتايج منتشر شده در سياهه انتشار آلودگي هواي تهران نشان مي‌دهد، موتورسيكلت‌هاي موجود در پايتخت كه كاربراتوري هستند، عامل 16درصد آلودگي هواي تهران محسوب مي‌شوند.»
به گفته اين استاد دانشگاه صنعتي شريف از ابتداي مهر95 توليد موتورسيكلت‌هاي كاربراتوري بايد متوقف مي‌شد اما اين مصوبه با تبصره‌اي، پاي 700هزار موتورجديد براي آلوده‌كردن هوا به شهرهاي كشور را باز كرد.وي تصريح كرد: ما به‌خاطر ضعف سازمان‌هاي نظارتي بر اعمال استاندارد يورو3، مجبور شديم پلاك‌گذاري موتورسيكلت‌هاي كابراتوري را به‌طور كامل متوقف كنيم. البته همين درخواست 27ماه طول كشيد تا سرانجام مصوب شد و پس از تصويب هم با تبصره‌اي 700هزار موتور ثبت سفارش شده را از اين چرخه استثنا كردند. در سال‌جاري هم مجوز 50درصدي براي ثبت سفارش‌ها صادر شده است.
بدين‌ترتيب فكر نمي‌كنم موتورسيكلت‌هاي كاربراتوري دست از سر اين كشور بردارند، به‌ويژه اينكه پس از مصوبه مذكور، برخي موتورسازان سراغ كيت انژكتور هم رفته‌اند. موتور انژكتور واقعي حتما بايد داراي ECU و اكسيژن سنسور باشد و اينها قطعات ارزاني نيستند. بيش از پيش بايد نظارت‌ها اعمال شود و به جزئيات آن دقت بسياري صورت گيرد.
قانون جاري كشور هم البته يورو4 است و بايد حدود مجاز آن براي انژكتور‌ها هم رعايت شود. البته بحث ما درخصوص شرايط آلودگي هوا براي كلانشهرهاست اما در ايران هرجا شما موتور را پلاك كني مي‌تواني در جاي ديگر تردد كني. اگر مي‌شد در همين پلاك‌گذاري نظارتي براي اعمال استانداردها صورت گيرد، گام اثرگذاري برداشته مي‌شد.
- موتورها با هواي تهران چه مي‌كنند؟
هر موتورسيكلت كاربراتوري روزانه به‌طور ميانگين 8كيلومتر در تهران تردد مي‌كند. از طرفي هر روز دست‌كم يك ميليون موتور در شهر تردد مي‌كنند. بدين‌ترتيب موتورها هر روز 8ميليون كيلومتر در شهر تردد دارند كه اين برابر با 53هزار بار محيط جغرافيايي تهران است. به‌عبارت ديگر موتورها هر روز به اندازه 53هزار بار دور تهران مي‌چرخند و در اين تردد 120تن گازهاي آلاينده توليد مي‌كنند.
- اجزاي خروجي اگزوز موتورها
يكي از مهم‌ترين مشكلاتي كه موتورسيكلت‌هاي كاربراتوري براي تهران ايجاد مي‌كنند، ميزان بالاي انتشار آلايندگي روزانه آنها در هواي شهر تهران است. يك ميليون موتورسيكلت تهراني در هر روز 28.6تن منواكسيدكربن، 100كيلوگرم دي اكسيد گوگرد، 7.9تن دي اكسيد نيتروژن، 80.8تن تركيبات آلي فرار و 2.6تن ذرات معلق توليد مي‌كنند. اين گازهاي آلاينده با انجام تنظيم موتور و معاينه فني مستمر به كمترين حد مي‌رسد اما چه‌كسي مي‌تواند موتورسيكلت‌هاي قانون‌گريز را كه معابر شهري را با ترددشان آشفته كرده‌اند، ملزوم به رعايت معاينه فني كند؟
- يك ميليون تخلف روزانه
موتورسيكلت‌سوار شدن البته به‌معناي قانون‌شكني نيست اما هر روز يك ميليون بار قانون لزوم اخذ معاينه فني كه براي موتورسيكلت‌ها هم نظير خودروهاي سواري بايد اجرايي شود، زيرچرخ‌ها له مي‌شود. هر سال كمتر از 150موتورسيكلت تهراني خود را ملزم به اخذ معاينه فني مي‌دانند و سايرين تنها در شهر مي‌رانند و شهر را به دود مهمان مي‌كنند.
- راه‌حل كجاست؟
براساس آماري كه پيش از اين از سوي سردار حسيني، رئيس سابق پليس راهور تهران بزرگ اعلام شده، 70درصد از تردد موتورسواران در تهران براي امرار معاش است. حال اگر برنامه‌ريزي براي قانونمندكردن 700هزار موتور فعال روزانه‌اي صورت گيرد كه موتور حكم وسيله نان آوري را برايشان دارد، مي‌توان هر روز بخش قابل توجهي از آلودگي هواي اين وسايل را كاست. معاينه فني البته راه‌حلي ميان‌مدت است و نياز به افزوده‌شدن زيرساخت‌هاي موجود در خطوط معاينه‌فني دارد اما راه‌حل اصلي را بايد در جاي ديگر جست‌وجو كرد.
براساس تحقيقات انجام شده سال‌هاي اخير در معاونت ترافيك شهرداري تهران، موتورسيكلت‌هاي برقي بهترين منجيان تهران از شرايط موجود بوده‌اند. آلودگي هوا و صدا براي آنها معني ندارد و سرعت محدوشان نيز باعث مي‌شود كه بخشي از هنجارشكني تردد موتورسواران در شهر از ميان برود.
- نتايج يك پژوهش بر موتورهاي پايتخت
خرداد سال گذشته بود كه تعدادي از دانشجويان دانشگاه صنعتي شريف پژوهشي ميداني و مهم را درباره موتورسيكلت‌هاي تهران انجام دادند. براساس نتايج به‌دست آمده از بررسي آنها روي 60نمونه موتورسيكلت 125سي‌سي كاربراتوري تهران، انتشار منواكسيد كربن موتورسيكلت‌ها 7برابر حد مجاز است. همچنين 30درصد از سوخت موتورسيكلت‌ها به‌صورت ناقص مي‌سوزد كه اين امر زمينه‌ساز توليد مقادير قابل توجه آلاينده‌هاي منواكسيد كربن، تركيبات هيدروكربني نسوخته و دوده از موتورسيكلت‌هاست.
منواكسيد كربن پس از تنفس با گلبول‌هاي قرمز خون تركيب مي‌شود و امكان حمل اكسيژن را از آن مي‌گيرد و به سرعت به مرگش مي‌انجامد. هيدروكربن نسوخته نيز وقتي با هوا مخلوط مي‌شود به تشكيل مه دوده كمك مي‌كند؛ در ابتدا سوزش ريه و چشم‌ها را به‌دنبال دارد اما پس از طي دوره زماني كوتاهي به سرطان‌هاي اندام حياتي منجر مي‌شود. خود موتورسواران نيز در معرض شديد اين دو آلاينده خطرناك هستند.