همزمان با نخستین جمعه‌ی مهرماه امسال، درست در آخرین روز کنگره‌ی بین‌المللی فضانوردی که امسال در شهر آدلاید استرالیا برگزار شد، ایلان ماسک روی سن رفت و از بخش تازه‌ای از برنامه‌ها و رویاهای فضایی طول و دراز خود پرده برداشت.
در جریان این سخنرانی جنجالی، او گفت امیدواراست بتواند برنامه‌ي جاه‌طلبانه‌ی خود را برای مستعمره‌سازی روی سیاره سرخ، از طریق ساخت نسل جدیدی از فضاپیماها عملی کند.
بر این اساس، او این قول را داد كه در آینده‌‌ای نه‌چندان دور، اسپیس‌ایکس با کنار گذاشتن توسعه‌ی خانواده‌ي فعلی موشک‌های فالکن ۹، تمام سرمایه و انرژی خود را معطوف به توسعه‌ی سامانه‌ی پرتاب فضایی بعدی خود خواهد کرد.
چیزی که ایلان ماسک به آن «راکت فالکن بزرگ» یا اختصارا BFR می‌گوید، نه‌تنها قرار است سفرهای بین سیاره‌ای میان زمین و مریخ را ممکن کند، بلکه سفرهای فضایی به نقاط مختلف زمین و کاهش قابل‌توجه مدت پرواز را هم امکان‌پذیر خواهد کرد.
به‌این‌ترتیب، به گفته‌ی او می‌توان فاصله‌ی طولانی پرواز از بانکوک به دبی یا هونولولو به توکیو را به تنها ۳۰ دقیقه کاهش داد؛ آن‌هم درحالی‌که هزینه‌ي حمل‌ونقل آن برای مسافرین بیش از بلیت یک هواپیمای معمولی نخواهد بود.
اما این تصویر رویایی دقیقا چگونه قرار است اتفاق بیفتد؟همان‌گونه که انتظار می‌رفت، بخش عمده‌ای از سخنرانی اخیر ایلان ماسک به توضیح برخی جزئیات جدید و تغییرات برنامه‌ي بلندپروازانه اش برای رفتن به مریخ اختصاص داشت.
برنامه‌ای که به گفته‌ی ماسک در مراحل اولیه‌ی خود از طریق درآمد سرشار اسپیس‌ایکس از راه پرتاب ارزان ماهواره‌ها و رساندن مایحتاج ایستگاه فضایی تامین خواهد شد.
ابعاد کلی برنامه‌ی فضایی او برای رفتن به مریخ با آنچه قبلا گفته بود تفاوت چندانی نداشت، جز این‌که ماسک شمار موتورهای راکتی موردنیاز طرح پیشنهادی خود را که قبلا ۴۲ موتور بود، به ۳۱ دستگاه موتور راکتی «رپتور» کاهش داد.
باقی داستان، از سوخت‌گیری موشک‌ها در مدار زمین گرفته تا چگونگی فرود آن‌ها، تقریبا دست‌نخورده باقی ماندند. بااین‌حال، ماسک گفت سفینه و موشک بعدی اسپیس‌ایکس (BFR) فقط برای رفتن به مریخ به کار نخواهد رفت و می‌تواند کاربردهای فراوان بسیاری هم‌روی زمین داشته باشد.
به‌این‌ترتیب، BFR می‌تواند ماهواره‌ها را در مدار قرار دهد، بار و سرنشین به ایستگاه فضایی برساند یا حتی به‌عنوان شاتل برای برقراری خط ارتباطی مستمر میان زمین و پایگاهی ثابت روی ماه استفاده شود.
ماسک می‌گوید BFR فضاپیمایی کاملا اقتصادی خواهد بود، چون هم بوستر موشکی آن و هم خود سفینه به‌طور کامل قابل بازیابی و استفاده مجدد خواهند بود (برخلاف طرح فعلی موشک فالکن ۹ که فقط ۷۰ تا ۸۰ درصد آن قابل بازیابی است).
BFR که در حقیقت نسخه‌ی کوچک‌شده‌ای از طرح اولیه‌ي ماسک برای سفینه‌ی فضایی میان‌سیاره‌ای موسوم به ITS (سیستم حمل‌ونقل بین‌سیاره‌ای) است، در شکل کنونی خود فضاپیمایی نه متری خواهد بود که از موتورهای جدید رپتور شرکت اسپیس ایکس برای پرواز خود استفاده خواهد کرد.
این موتورها تا سه برابر بیشتر از موتورهای کنونی مرلین مورد استفاده در موشک فالکن ۹ توان خروجی دارند.
- سفر فضایی به دور زمین
باوجودی که هدف اصلی ماسک از معرفی BFR رسیدن مریخ است و حتی برای این هدف زمان‌بندی هم پیش‌بینی کرده است (۲۰۲۲ تا ۲۰۲۴ / 1401 تا 1403)؛ اما او در آخرین فاز سخنرانی خود از پتانسیل بالقوه‌ي استفاده از این طرح برای سرعت بخشیدن به مسافرت‌های هوایی سخن گفت.
او گفت به‌این‌ترتیب می‌توان در نزدیکی شهرهای بزرگ پایانه‌های مخصوصی برای این فضاپیما تدارک دید و با کمک آن مسافرت‌های هوایی را به‌سرعت انجام داد.
آن‌قدر که مثلا بتوان در کمتر از یک ساعت از آمریکا به قلب اروپا رسید یا آن‌سوی سیاره و در شرق دور فرود آمد. در ویدئوی نمایش داده شده در طول سخنرانی ماسک حتی این مسافت‌ها محاسبه شده بود؛ مثلا لندن به دبی ظرف ۹ دقیقه، هنگ‌کنگ به سنگاپور ۲۲ دقیقه و لس‌آنجلس به تورنتو در ۲۴ دقیقه ممکن می‌شود.
با فرض عملی و اقتصادی بودن ساختن چنین طرحی، این شیوه‌ی جدید تمام روش‌های قدیمی حمل‌ونقل هوایی را از میدان به درخواهد کرد.
طبیعتا هیچ هواپیمایی نمی‌تواند به سرعتی حتی نزدیک به‌سرعت 29هزار کیلومتر بر ساعت فضاپیمای رویایی ماسک برسد.
ضمنا فضاپیمای او ظرفیتی برای حمل حدود ۸۰ تا ۲۰۰ مسافر در هر سفر خود را خواهد داشت و مسافرین هم در طول پرواز نیازی نیست نگران تغییر فشار کابین یا تحمل شرایطی مثل فضانوردان باشند.
از نظر بار، فضاپیما می‌تواند تا ۵۰ تن بار را با خود حمل کند که به‌خوبی از پس حمل مایحتاج فضانوردان به مدار زمین یا سیارات دیگر برخواهد آمد.
- آن روی سکه
رویاهای ماسک اگرچه روی کاغذ هیجان‌انگیزند و او هم نشان داده مرد حرف‌های بی‌برنامه نیست، اما همچنان خیلی سخت می‌توان چهارچوب تعریف ماسک از طرح رویایی اش را پذیرفت.
در درجه‌ی اول، درآمد اسپیس ایکس در کوتاه‌مدت برای تولید و توسعه‌ی چنین طرح کلانی خصوصا با تصویر کردن برنامه‌ریزی روی سفر به مریخ حتی نزدیک به کافی هم نیست.
در درجه‌ی دوم، مثل همیشه ماسک چندان از جزئیات طرح جدید خود صحبتی به میان نیاورد. تمام توضیحات ماسک در حد کلیات و تعاریفی عمومی بود.
مثلا ماسک نگفت شرکت او چگونه می‌خواهد ریسک بزرگ پروازهای فضایی را برای مسافران تا حد ریسک سوارشدن به یک هواپیمای معمولی پایین بیاورد.
فراموش نکنیم اسپیس‌ایکس اگرچه در طول چند سال گذشته پروازهای موفق زیادی داشته اما شکست‌های پیش‌بینی‌نشده در کار این شرکت هم کم نبوده است.
به‌علاوه فراموش نکنیم یک پرواز فضایی استرس و فشار قابل‌توجهی به سرنشینان وارد می‌کند که از تحمل بیشتر آدم‌های معمولی و آموزش ندیده خارج است.
به همه‌ی این‌ها قرار گرفتن افراد در معرض تشعشعات، شرایط بی‌وزنی و تغییر فشار را هم اضافه کنید. در نهایت، ساخت و توسعه‌ی چنین سامانه‌ی فضایی حتی اگر کاملا قابل بازیابی باشد، بازهم به‌اندازه‌ی هواپیماهای معمولی اقتصادی نیست.
بر اساس مطالعه‌ای که چندی پیش توسط نیروی هوایی آمریکا انجام شد، یک موشک قابل بازیافت در شرایط متعارف می‌تواند حدودا برای بیش از ۱۰۰ پرتاب استفاده شود. این در حالی است که یک هواپیمای مسافربری تا ۱۰ هزار پرواز را هم به‌سادگی دوام می‌آورد.
ضمن آن‌که قیمت بلیت هر صندلی در یک سفینه‌ی فضایی بزرگ هرچقدر هم که ارزان باشد، برای پرواز در مدار زمین دست‌کم 10 برابر بیشتر از قیمت هر صندلی در یک هواپیمای لوکس خواهد بود
آن‌هم درحالی‌که هواپیماهای کنونی همچنان ده‌ها برابر ایمنی پرواز بیشتری دارند.
درواقع ایده‌ی ماسک برای استفاده از طرح فضاپیمای خود در نقش یک فضاپیمای مداری مسافربری به‌خودی‌خود چیز جدیدی نیست و از زمانی که کنکورد در اواخر دهه‌ی شصت میلادی پرواز کرد، وجود داشت.
همچنین زمان‌بندی ماسک برای رسیدن به مریخ در فاصله‌ی پنج تا شش سال آینده نیز بسیار دور از انتظار است.
فضاپیمای موردنظر او حتی در مراحل اولیه‌ي ساخت نیز قرار ندارد، حال‌آن‌که طراحی و توسعه‌ی چنین فضاپیمایی خود فرایندی زمان‌بر است. به‌علاوه سفر به مریخ نیز مقدمه‌چینی‌های خاص خود را می‌خواهد.
منبع:همشهري دانستنيها