گروهی تروریستی که ادعای خلافت اسلامی دارد اما هرجا قدم گذاشته جز تباهی و ویرانی برای مردم آن منطقه چیزی به ارمغان نیاورده است.
گروه داعش از ميان شكاف‌هاي قومي و مذهبي خاورميانه ابتدا در عراق سر بر آورد و سپس در بستر انقلاب‌هاي عربي و هرج‌ومرج ناشي از خلأ قدرت به‌وجود آمده در سايه ضعف دولت مركزي در سوريه به اين كشور هم وارد شد. داعش‌زاده القاعده است اما با آن يك تفاوت عمده دارد؛ اين گروه تروريستي همواره ادعاي تشكيل حكومت جهاني داشته است. داعش متاثر از اين تفكر، نوعي از تروريسم را شكل داده كه گستره جهاني دارد.
هسته اوليه اين گروه 11سال پيش در عراق شكل گرفت و سپس از حدود 4سال پيش وارد سوريه شد. داعش با تصرف مناطق وسيعي از اين دو كشور، رفته‌رفته عمليات‌هاي تروريستي‌اش را به ديگر كشورهاي خاورميانه و جهان كشاند. از 2 سال پيش اما با شكل‌گيري مقاومت مردمي و تقويت دولت‌‌هاي مركزي در عراق و سوريه، روند شكست‌هاي پي‌درپي نيروهاي داعش در اين دو كشور هم سرعت گرفت تا اينكه در ماه‌هاي اخير ابتدا موصل، پايتخت داعش در عراق و سپس رقه، پايتخت اين گروه در سوريه سقوط كرد.
حضور داعش در عراق اكنون به منطقه‌اي بياباني در نزديكي مرز سوريه محدود شده و در سوريه تنها استان ديرالزور در شرق و در نزديكي مرز عراق در دست اين گروه باقي مانده است. مرور سرگذشت شهرهاي آزادشده از دست داعش، مرور داستان پرغصه روزگاري است كه بر مردم اين مناطق رفته است.
- موصل، عراق
هر آنچه بر رقه در سوريه رفت، بر سر موصل در عراق هم آمد. 3ماه پيش نيروهاي مقاومت مردمي و ارتش عراق با حمايت نيروي هوايي عراق بعد از 9ماه عمليات گسترده اين شهر را كه پايتخت داعش در عراق خوانده مي‌شد، آزاد كردند. داستان موصل، داستان 2 شهر است.
در يك سوي شهر، زندگي جريان پيدا كرده اما سوي ديگر شهر به تلي از خاك تبديل شده است. شرق موصل كه نيروهاي داعش مدت زمان كمتري در آن مقاومت كردند، آسيب كمتري ديده است اما ساختمان‌ها و زيرساخت‌هاي غرب موصل، هم هدف حملات خمپاره‌اي، بمب‌ها و موشك‌هاي جنگنده‌هاي عراقي بود، هم از سوي نيروهاي داعش در هر عقب‌نشيني منهدم شد. اين منطقه اكنون تقريبا غيرقابل سكونت است.
مراكز درماني، مدارس و حتي مساجد در غرب موصل به‌طور كامل منهدم شده‌اند. نيروهاي داعش حتي مناره 850ساله مسجد تاريخي النوري را هم حين عقب‌نشيني منهدم كردند؛ اين همان مسجدي بود كه ابوبكر بغدادي، سركرده داعش، 3سال پيش در آن بر بالاي منبر رفت و اعلام خلافت كرد. موصل پيش از سقوط به‌دست داعش، بيش از يك ميليون و 100هزار نفر جمعيت داشت. امروز بسياري از مردم اين شهر همچنان آواره كمپ‌ها هستند. سازمان ملل اعلام كرده بازسازي موصل دست‌كم به يك ميليارد دلار بودجه نياز دارد.
- فلوجه، عراق
پيش از آنكه فلوجه به‌دست داعش بيفتد، بيش از 300هزار عراقي در اين شهر زندگي مي‌كردند. حجم بالاي حملات هوايي به فلوجه، بسياري از ساختمان‌هاي اين شهر را پس از آزادي غيرقابل استفاده كرد. نيروهاي داعش هم قبل از ترك شهر، بسياري از ساختمان‌هايي را كه از زير بمباران‌ها جان سالم به در برده بودند بمبگذاري كردند. اين مسئله روند بازسازي شهري را كه يك سال از آزادي آن مي‌گذرد بسيار دشوار كرده است. داعش از اين تاكتيك در بسياري از ديگر شهرهاي عراق هم استفاده كرده بود. انفجار بمب‌هاي كار گذاشته شده از سوي نيروهاي داعش در ساختمان‌هاي فلوجه روند بازگشت مردم به اين شهر را مختل كرده و تلفات بسياري هم به جا گذاشته است.
- رمادي، عراق
2سال پيش زماني كه نيروهاي داعش پس از درگيري‌هاي شديد با نيروهاي ارتش عراق و نيروهاي مقاومت مردمي از رمادي، مركز استان انبار در شرق عراق گريختند، از اين شهر جز ويرانه‌اي باقي نمانده بود. رمادي پر از تونل‌هايي بود كه از سوي نيروهاي داعش ساخته شده بودند. اغلب خانه‌هاي رمادي از طريق سوراخ‌ها و تونل‌ها به هم وصل شده بودند و نيروهاي داعش در زمان تخليه شهر، بسياري از اين خانه‌ها و تونل‌ها را بمبگذاري كردند.
پاكسازي رمادي زمان زيادي برد. اين شهر ماه‌ها زير حملات هوايي نيروهاي ائتلاف به رهبري آمريكا بود. در جريان عقب‌نشيني داعش، نيروهاي اين گروه تمامي پل‌ها را منهدم كردند تا عملا غيرقابل استفاده باشند. دولت عراق همچنان مشغول ساخت خانه به‌منظور بازگرداندن آوارگان اين شهر است.
- كوباني، سوريه
حدود 3سال پيش، نيروهاي پيشمرگه كرد در درگيري‌هاي شديدي با نيروهاي داعش، شهر كوباني در شمال سوريه را از چنگ داعش خارج كردند. آن زمان مصادف با دوره‌اي بود كه داعش در اوج قرار داشت و مناطق گسترده‌اي از شمال و غرب عراق و همچنين نيمي از خاك سوريه را به تصرف درآورده بود. كوباني طي دوره كوتاهي ميدان جنگ ميان داعش و نيروهاي كرد بود اما در همين مدت علاوه بر حملات سنگين و نيمه‌سنگين دوطرف عليه يكديگر، حملات هوايي به ساختمان‌هاي تحت كنترل داعش، اين شهر را هم ويران كرد. مردمي كه از ترس داعش، به كوه‌هاي اطراف گريخته بودند پس از آزادي شهر و بازگشت، حتي خانه‌هاي خودشان را هم پيدا نمي‌كردند. بيش از 80درصد كوباني به‌طور كامل ويران شده است.
- رقه، سوريه
شكست هفته گذشته داعش در رقه، دومين شكست بزرگ اين گروه پس از موصل بود. رقه، پايتخت خلافت خودخوانده داعش در سوريه به شمار مي‌رفت و شكست داعش در اين شهر، به‌معناي نزديك شدن اين گروه تروريستي به پايان است. رقه زماني محل زندگي مسالمت‌آميز 300هزار نفر از مردم سوريه شامل شيعيان علوي، سني‌‌ها و ارمني‌ها بود اما طوفان جنگ داخلي سوريه اين شهر را هم درنورديد. هزاران نفر از مردم 4سال پيش، همان زماني كه رقه به‌دست جبهه‌النصره و سپس داعش افتاد از شهر گريختند. طي سال‌هايي كه رقه در كنترل داعش بود، جمعيت شهر به 25هزار نفر رسيد.
از 10ماه پيش بمباران مواضع داعش از سوي جنگنده‌هاي آمريكايي آغاز شد تا زمينه براي حمله نيروهاي كرد فراهم شود. طي اين مدت بيش از 3هزار بمب بر اين شهر ريخته شد. بيمارستان‌ها، مدارس و ساختمان‌هاي مسكوني شهر به‌شدت تخريب شده‌اند. اين حملات همچنين جان بيش از هزار نفر از مردم را گرفت.
4ماه درگيري تمام‌عيار در نهايت به آزادي شهر از دست داعش منتهي شد اما رقه اكنون به يك ويرانه بزرگ تبديل شده است. وزارت دفاع روسيه با اشاره به حجم بالاي حملات هوايي آمريكايي‌ها در رقه، ويراني اين شهر را با حجم ويراني شهر «درسدن» آلمان در پايان جنگ جهاني دوم مقايسه كرده است؛ در اين بيانيه آمده: «حملات هوايي آمريكا رقه را عملا از روي زمين محو كرده است.»