انگار بخشی از کوه را بریده‌اند؛ چنان صاف و یکدست که به نظر می‌رسد تکه‌ای از یک کیک را بریده و برداشته باشند
اين‌جا «كبيركوه» است و همان‌طور که از نامش برمی‌آید، کوه با عظمتی سر به آسمان ساییده است كه پهنه آن تا چشم کار می‌کند، در امتداد جنوب‌شرقی ادامه دارد. چطور برشي چنين دقيق در میانه کوه ايجاد شده؟ چرا بخشي از اين كوه نيست و اين بخش بزرگ به کجا رفته است؟
براي پاسخ به اين سئوال باید به گذشته بازگشت؛ به حدود 11 هزار سال پیش در سِیمَره، جایی در مرز استان‌های لرستان و ایلام کنونی در زماني كه کبیرکوه سر به فلک کشیده، با ارتفاع 2800 متری خود به دشت‌های اطراف مسلط بود، اما به ناگاه زمین‌لرزه‌ای اتفاق افتاد که تأثیر مستقیمی بر سرنوشت سنگ آهک‌های 28 میلیون ساله اين کوه داشت.
این تکان‌های ناگهانی همراه با آب‌های زیرزمینی و شیب دامنه، دست به دست هم دادند تا 27 میلیارد تن از این آهک‌ها از دامنه شمال‌شرقی کوه جدا شوند.
این توده عظیم پس از جدا شدن، یكبا‌ره روی دامنه کوه سُر خورد و به سوی شمال به حرکت درآمد. سپس با عبور از کوهپایه همچنان با ایجاد زلزله‌های پیاپی و صدای مهیب، راه خود را ادامه داد.
آن‌چنان خروشان راه می‌پیمود که حتی طاقدیس میله کوه هم جلودارش نبود. از طاقدیس گذر کرد و در دشت سرازیر شد. تصورش مشکل است اما، این آوارها مسافتی حدود 19 کیلومتر را طی کردند تا این‌که از توان افتاده و آرام گرفتند.
دشتی به وسعت 100 کیلومتر مربع با این آوارهای سنگی پوشیده شد و منطقه آرامش یافت. البته این پایان ماجرا نبود، آوارهای سنگی که حجم بلوک‌های آن گاه تا 20 مترمکعب می‌رسید، مسیر رودخانه‌های «کَشکان» و «سِیمَره» را بسته بودند.
جریان رودخانه‌ها قطع و با ایجاد اين سد طبیعی، آب در پشت آن جمع شده بود. نتیجه، یک دریاچه وسیع بود که عمق آن به 130 متر می‌رسید.
در نهایت حاصل این سفر مهیب و پر سروصدا، کوهی زخم خورده، حجم وسیع آوارهای پراکنده و رودخانه‌های مسدود شده بود.
هزاران سال از این رویداد می‌گذرد. طی زمان، رودخانه‌ها با صبر و پشتکار راه خود را در میان آوارها باز کرده و دوباره جریان یافته‌اند.
هرچند دریاچه قدیمی دیگر دیده نمی‌شود اما آثار آن هنوز پابرجاست. میراث این دریاچه به شکل تالاب‌هایی در میان دشتی پر از آوار سنگی به جا مانده که دیدن آن‌ها خالی از لطف نیست.
تالاب‌های یازده‌گانه ولیعصر، نشانه‌هایی از لغزشی عظیم هستندکه اکنون زیستگاهی برای پرندگان مهاجر و بومی، آبزیان و گیاهان شده‌اند.
آثار به جا مانده از زمین‌لغزش سیمره، در میانه راه پلدختر به دره‌شهر، چنان چشم‌نواز است که هم گردشگران و هم دانشمندان داخلی و خارجی را به خود جلب مي‌کند. این پدیده بزرگ‌ترین زمین‌لغزش شناخته شده روی کره خاکی ماست
گرچه زمین‌لغزش پدیده‌ای معمول در دنیای طبیعت بی‌جان است، اما یدک کشیدن عنوان بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین زمین لغزش، شهرتی جهانی به آن داده و موجب شده در فهرست آثار ملی به ثبت برسد.
البته گردشگران با سفر به اين منطقه مي‌توانند در نزديكي اين مجموعه كم نظير، پديده‌هاي زمين‌شناختي ديگري چون آبشارهاي افرينه، ماربره و هفت آسياب، دره‌هايي با ديواره‌هاي سر به فلك كشيده و نيز تنگ بهرام چوبین، تنگ ماژين و غارهاي باستاني کلماکره و كوگان را هم ببيند.
همچنين براي علاقه‌مندان به تاريخ نيز آثار به جا مانده از تمدن كهن عيلامي و ساكنان تاريخي اين منطقه هم جالب توجه است.
از ميان اين آثار مي‌توان به آثار باستانی شهر 1400 ساله ماداکتو، پل‌هاي سنگی چم نمشت، پلدختر و گاومیشان متعلق به دوران ساساني و پل كلهر متعلق به قرن چهارم هجري اشاره كرد.
حنانه حامي مطلق/عكس:عليرضا امري كاظمي/منبع: سرزمين من