در اين گزارش عنوان شده بود كه نزديك به 20اصله چنار به دلايل نامعلومي هرس يا سربرداري شده‌اند. در اين ميان يكي از شهروندان مدعي بود كه نمايشگاه خودروي جديد اين اقدام را انجام داده تا تابلوهاي تبليغاتي‌اش بهتر ديده شود. حالا اما با اقدام اخير شهردار منطقه يك، بارقه اميدي براي ادامه حيات مابقي چنارهاي خيابان وليعصر به‌وجود آمده است. خيابان وليعصر و درختان سربه فلك‌كشيده شده‌اش حدود يك قرن زندگي را از سر گذرانده‌اند.
- خياباني براي زندگي
هر فصل، زيبايي وصف‌ناشدني خاصي به خيابان مي‌دهند؛ در بهار رنگ سبز و شادي به 4منطقه شهر مي‌زنند، در تابستان شاخه‌هاي‌شان سايه‌باني بزرگ براي عابران و خودروها مي‌شوند، در پاييز رنگارنگي عجيب‌شان هركسي را محو خود مي‌كند و در زمستان اگرچه در خوابند اما با آن قدهاي بلند، برف و سرما را خاطره‌انگيز ميكنند؛
چنارهايي كه 95سال است در خيابان وليعصر ايستاده‌اند و گذرها و خاطراتي را به اندازه چند جلد كتاب ثبت كرده‌اند. همانطور كه در مستند «چنارستان» بخشي از تاریخ صدساله خیابان ولیعصر همراه با خاطرات جمعی از مردم تهران بازگو مي‌شود؛ مستندي كه آخرین فيلم از حضور زنده‌یاد مرتضی احمدی است.
به هرحال چنارها بخشي از هويت طولاني‌ترين خيابان خاورميانه به‌حساب مي‌آيند؛ اگرچه گاهي بي‌ملايمتي ديده‌اند و گاهي همسايگاني بلند نور آفتاب را از آنها دريغ كرده‌اند. همين چند روز پيش بود كه تيغ و تبر عده‌اي به جان چند اصله‌شان افتاد؛ اگرچه هنوز پابرجا هستند و اميد به جوانه‌زدن دوباره‌شان در بهار بعد مي‌رود اما انگار فداي مقاصد اقتصادي عده‌اي شدند. حالا اما خبر مي‌رسد به‌خاطر هرس و سربرداري غيرقانوني تعدادي از چنارهاي محدوده پارك‌وي تا باغ فردوس، شكايتي از خاطيان امر تنظيم و به دادسرا ارسال شده است.
- هويتي كه رصد دائمي مي‌خواهد
خيابان وليعصر تهران با 18كيلومتر طول، بلندترين خيابان مُشجر پايتخت و همچنين بلندترين خيابان خاورميانه به‌حساب مي‌آيد كه زيبايي اصلي‌اش را از حدود 8 هزار چنار دوطرفش مي‌گيرد. اگرچه گفته مي‌شود اين خيابان روزگاري حدود 60هزار چنار داشته است. كافه‌ها و عناصر قديمي مانند تئاترشهر، ايستگاه راه‌آهن، بوستان‌هاي بزرگ ملت و ساعي، پله‌هاي بخش غربي، موزه‌ها و... نيز بخشي از هويت تاريخي اين خيابان هستند اما نكته اينجاست كه هيچ‌كس نمي‌تواند خيابان وليعصر را بدون چنارهايش تصور كند.
اين خيابان با همين ويژگي‌هاست كه در فهرست ميراث ملي كشور به ثبت رسيده است. با وجود اين، گاهي تغييرات فيزيكي يا اقدامات غيرقانوني و نابخردانه برخي سبب شده كه بعضي چنارها زودتر از آنكه عمرشان به‌سر آيد، خشك شده، كج شوند و متأسفانه بميرند. البته در بازه‌هاي زماني مختلف هم براي ادامه حيات آنها، اقداماتي از نظر آبرساني بهتر و آفت‌زدايي انجام شده و در چندين نوبت چنارهاي جوان جايگزين چنارهاي قديمي شده‌اند.
در اين ميان، احمد مسجدجامعي يكي از اعضاي شوراي شهر تهران هميشه راجع به چنارهاي وليعصر حساسيت به خرج داده و نسبت به هرگونه تغيير و آسيبي درخصوص چنارها واكنش نشان و در صحن شورا تذكر داده است. وي در همين ارتباط به همشهري مي‌گويد: «حفظ درختان وليعصر كار يك روز و دو روز نيست و بايد درباره آنها جديت به خرج داد؛ چراكه درختان هويت و زيبايي اين خيابان هستند. بسياري از ايراني‌ها و حتي خارجي‌ها با خيابان وليعصر خاطره دارند.
يادمان نرود كه مسافراني كه با قطار به تهران سفر ميكنند نخستين گام‌هايشان را در خيابان وليعصر برمي‌دارند و چنارها حتما نظر آنها را به‌خود جلب مي‌كند.» اين عضو شورا به ديگر عناصر موجود در خيابان وليعصر نيز اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «اغلب شهروندان براي تهيه نيازهاي خود مجبور شده‌اند كه از وليعصر عبور كنند؛ زيرا برخي از محله‌هاي اطراف آن بورس لوازم ورزشي، لباس عروس، لباس‌هاي نظامي، آينه و شمعدان و... است.»
به گفته وي، از طرف ديگر روايت تاريخي تهران از قاجاريه و پهلوي گرفته تا اكنون را مي‌شود در خيابان وليعصر مرور كرد. مسجدجامعي به همين‌خاطر بر حفظ طراوت خيابان وليعصر تأكيد مي‌كند. اينطور كه وي مي‌گويد در كنار آبياري قطره‌اي و مدرن، بايد جريان آب به شكل سنتي خودش هم مورد توجه قرار بگيرد؛ چراكه جريان آب حس شادابي را به همراه دارد.
وي كه سابقه عضويت در كميسيون سلامت و محيط‌زيست شوراي شهر تهران را نيز در كارنامه دارد به سابقه حضور چنارها در پايتخت اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «در قديم تهران در ميان گردشگران حتي به چنارستان هم معروف بود؛ چراكه در جاي‌جاي آن ازجمله خيابان وليعصر كلي چنار كاشته شده بود.
حالا اما برخي بدون توجه به اين پيشينه، چنارهاي وليعصر را از بين مي‌برند و بايد براي جلوگيري از كار آنها، شهرداري‌هاي مناطق و ديده‌بان‌هاي شهر، دائما هر حركت آسيب‌رساني را رصد كنند.» اين عضو شوراي شهر تهران با اشاره به تدوين سند ميراث طبيعي در دوره سوم شوراي شهر ادامه مي‌دهد: «با اين سند براي نخستين‌بار، درختان شناسنامه‌دار شدند.»
مسجدجامعي در پاسخ به اين سؤال كه در برابر خشك شدن عمدي توسط برخي از افراد چه بايد كرد نيز مي‌گويد: «به‌نظر نمي‌آيد مغازه‌داران باسابقه و ساكنان اين خيابان دست به چنين كاري بزنند؛ چراكه اوج بي‌سليقگي است اما شايد برخي از برج‌سازهاي منفعت‌طلب كه باغات را تخريب ميكنند، درختان را هم عمدي خشك كنند. اين افراد سزاوار هرگونه برخوردي هستند.»
- ساختمان‌هاي جديد عقب‌نشيني ميكنند
حفظ چنارهاي جوان و چنارهاي قديمي خيابان وليعصر هم وظيفه شهروندان است و هم مديران شهري. شهروندان با نگاه‌هاي تيزبين خود مي‌توانند هر حركت مشكوكي را گزارش كنند؛ اتفاقي كه درخصوص چنارهاي محدوده خيابان پسيان هم افتاده است.
نبايد از ياد ببريم كه حتي گل شدن آب نهر خيابان وليعصر در تقاطع زعفرانيه هم مي‌تواند چناري را در پايين‌ترها به مرور زمان خشك كند.
در اين بين، نكته مهمي كه براي تازه نگه داشتن خيابان وليعصر و چنارهايش بايد مدنظر قرار بگيرد، مديريت يكپارچه است؛ به‌طور نمونه اگرچه برخي از كارشناسان، بلندمرتبه‌سازي و بي‌دقتي در گودبرداري و اجراي عمليات نيلينگ در ساختمان‌سازي را از عوامل خشك شدن چنارهاي وليعصر عنوان ميكنند اما اين را هم مي‌گويند كه احداث خطوط مختلف آب و گاز و... بدون هماهنگي با پارك‌ها و فضاي سبز نيز عاملي ديگر در اين خصوص است.
پيش از اين نيز مديرعامل سازمان پارك‌ها و فضاي سبز شهرداري تهران درخصوص ضوابط اجرايي طرح تفصيلي شهر تهران و كاشت درخت در خيابان وليعصر، عقب‌نشيني براي ساختمان‌هاي جديد را الزامي مي‌دانست. به گفته علي محمد مختاري در مناطق يك، 3، 6 و 11 كه در محدوده خيابان وليعصر واقع شده‌اند، براي پلاك‌هاي ساختمان‌هاي جديد عقب‌نشيني به عمق 3متر الزامي است تا از ريشه درختان خيابان وليعصر حفاظت شود.
وي همچنين اعلام كرده كه شهرداري تهران به‌منظور حفظ و نگهداري درختان خيابان وليعصر كميته صيانت را تشكيل داده است و چگونگي نگهداري، آبياري، دفع آفات و رسيدگي به اين درختان به‌طور متناوب از سوي كارشناسان انجام مي‌شود.
از سوي ديگر كارشناسان محيط‌زيست محصور بودن درختان به‌ويژه اطراف ريشه آنها با آسفالت و بتن را يكي از آسيب‌هاي جدي براي بسياري از چنارهاي وليعصر مي‌دانند. به همين منظور به هيچ عنوان اجازه استفاده از اين مصالح در اطراف درختان چنار داده نمي‌شود و طوقه درختاني كه با آسفالت، بتن يا سيمان محصور شده‌اند براساس دستورالعمل شهرداري بايستي تا شعاعي كه درخت بتواند كاملا آب و مواد مورد نياز خود را به‌راحتي جذب كند از بين برود.
برخي نيز مدعي هستند موش‌ها ريشه‌هاي چنارها را مي‌خورند و باعث خشك شدن آنها مي‌شوند و به همين منظور شهرداري براي جلوگيري از سقوط و شكستگي، درخت را هرس كرده يا قطع مي‌كند و سپس جاي آن درختي جوان با عمر حدودا 10سال مي‌كارد.
- شكايت شهرداري منطقه يك از آسيب‌رسانان به 20 اصله چنار
طبق اعلام شهرداري منطقه يك در پي سربرداري غيرقانوني تعدادي از درختان خيابان وليعصر اين مراتب به سازمان بوستان‌ها و فضاي سبز شهر تهران اطلاع داده شده و نسبت به طرح شكايت از متخلفان و ذينفعان ملك مذكور در دادسراي عمومي و انقلاب ناحيه 37 اقدام شده و عوامل سهل‌انگار از كار بركنار و در اختيار مراجع انضباطي قرار گرفته‌اند. كاظم داوودي، مدير روابط عمومي شهرداري منطقه يك با اعلام اين مطلب به همشهري گفت:
«پيگيري تا حصول نتيجه در مراجع قضايي از متخلفان در دستور كار اين منطقه قرار دارد.» وي افزود: «آسيب رساندن به درختان درواقع آسيب به منابع طبيعي و ملي است و بايد با عوامل سهل‌انگار كه منافع شخصي را بر منافع ملي ترجيح مي‌دهند، طبق قانون برخورد شود.» بنابراين چنين اقدام شهردار منطقه يك را بايد به فال نيك گرفت و اميدوار بود كه ديگر شاهد تخريب درختان چه در خيابان وليعصر و چه در باغات باقيمانده تهران نبود؛ اميدي كه برآورده‌شدنش نياز به همراهي دستگاه قضايي دارد.
گفتني است خبرنگار همشهري نيز شب سه‌شنبه با تعدادي از مغازه‌داران محدوده مذكور گفت‌وگو كرد كه همگي از اقدام صورت گرفته در مورد چنارها اظهار تعجب كردند. يكي از كسبه كه مي‌گفت 30سال است در اينجا حضور دارد، مدعي بود هيچگاه چنين اقدامي را طي اين مدت مشاهده نكرده است. مديريت رستوران مشهور هم گفت: واقعا از آسيب ناگهاني چنارها متعجب شدم. ما فيلم‌هاي دوربين مداربسته را در اختيار شهرداري قرار داده‌ايم و مشخص است كه عده‌اي نه از روي خيرخواهي بلكه براي مقاصد خود مي‌خواهند شاخ و برگ درختان را ببرند يا برخي را از نيم تنه قطع كنند.