او به‌دليل تسلطش به زبان انگليسي به‌عنوان سخنگوي دانشجويان پيرو خط امام شناخته مي‌شد. با او درباره نقش زنان در ماجراي تسخير لانه جاسوسي و همچنين تفاوت‌هاي تسخير لانه جاسوسي با حمله به سفارت انگليس و عربستان گفت‌وگو كرديم.
- يكي از مهم‌ترين مسائلي كه در بستر واقعه 13آبان 58تحليل مي‌شود نقش زنان در آن ماجراست، شما به‌عنوان يكي از بازيگران تسخير لانه جاسوسي بوديد، كه روايت اين ماجرا را از نگاه ايرانيان در خارج از كشور نقل كرده‌ايد. زنان چه نقشي در آن واقعه داشتند؟
در واقعه 13آبان سال 1358و تسخير سفارت آمريكا، 400دانشجوي نخبه دانشگاه‌هاي تهران نقش داشتند كه نيمي از آنها بانوان بودند. اينكه مي‌گوييم حضور بانون در عرصه‌هاي اجتماعي و سياسي بايد پررنگ باشد، در چنين اتفاقات و بزنگاه‌هايي خود را نشان مي‌دهد. در آن مقطع در موضوع ارتباط با گروگان‌ها، ترجمه اسناد و محافظت از سفارت نقش بانوان پررنگ بود. بحث ديگري كه بانوان حاضر در سفارت مي‌توانند در آن نقش داشته باشند تبيين حادثه 13آبان و دلايل و چرايي ورود دانشجويان به سفارت آمريكا بود.
من خيلي وقت‌ها در جمع دانشجويان در جمع خبرنگاران داخلي و خارجي و حتي با وزيران كشورهاي مختلف دنيا بارها درباره حادثه 13آبان 1358صحبت كرده‌ام. كتابي كه در اين‌باره نوشتم را به خيلي از وزيران كشورهاي خارجي داده‌‌ام و خيلي از اين وزيران در مواجهه با من كتابم را درخواست مي‌كنند. به هرحال اين يك واقعيت و بخشي از تاريخ دنياست. بايد هر چه دقيق‌تر اين واقعه را تبيين كنيم كه آيا اين تسخير نماد هرج ومرج بوده يا نه، نماد هوشمندي بوده؟ نماد پشت كردن ايران به اصول ديپلماتيك بوده ؟ يا نه اين اتفاق يك اتفاق متمايز تاريخ‌ساز براي ايران بوده است.
- نزديك به 4دهه از واقعه 13آبان و تسخير لانه جاسوسي مي‌گذرد؛ در اين 4دهه روايت‌هاي متنوعي از اين واقعه مطرح شده است؛ اقدامي كه در آن سال‌ها، مورد تحسين قرار گرفت و دانشجويان پيرو خط امام را قهرمانان دوره خودشان كرد. فكر مي‌كنيد 4دهه پس از آن واقعه، امروز نسل جديد چه ديدگاهي درباره تسخير لانه جاسوسي داشته باشند؟
آنچه كه درباره اين واقعه خيلي مهم است اين است كه واقعه 13آبان 1358بايد مدام بازخواني شود؛ چون اين نگراني هميشه وجود دارد كه تاريخ تحريف شود، وقتي تحريف تاريخ صورت بگيرد تفسيرها از واقعه و رخداد انحرافي مي‌شود. نسل كنوني ما، 4دهه پس از انقلاب سؤالات زيادي درباره وقايع مرتبط با انقلاب دارند،
خيلي از وقايع برايشان مبهم است، نسل جديد ما در بستر ماجراي تسخير سفارت آمريكا در 13آبان 1358براي خيلي از چالش‌ها و سؤالاتي كه در روابط ايران و آمريكا مطرح است، دنبال جواب مي‌گردند. پرسش‌هايي در اين رابطه براي جوانان امروز مطرح است كه بايد روي تبيين آن خيلي كار كنيم. بايد روشن كنيم واقعا چه اتفاقي افتاد كه در آن مقطع دانشجويان پيرو خط امام و رهبري تصميم گرفتند سفارت را تسخير كنند. آن واقعه بايد در بستر زمان براي جوانان امروز تببين شود.
- بعد از ماجراي حمله به سفارت انگليس و حمله به سفارت عربستان ديديم كه مقايسه‌هايي هم بين اين وقايع با تسخير لانه جاسوسي صورت گرفت، حتي بعضي معتقد بودند كه اگر دانشجويان پيرو خط امام در سال 58سفارت آمريكا را تسخير نمي‌كردند، در سال 90حمله به سفارت انگليس رخ نمي‌داد، نظر شما درباره اين مقايسه‌ها چيست؟
اين مقايسه غلطي است. حمله به سفارت انگليس و سفارت عربستان را همه محكوم كردند. حادثه تسخير سفارت آمريكا در 13آبان سال 1358در يك شرايط بسيار خاص سياسي رخ داد و اصلا تكرارپذير نيست. تسخير سفارت آمريكا در شرايطي رخ داد كه فقط 8ماه از انقلاب گذشته بود. كشور بسيار متزلزل بود؛
نه نظام اطلاعاتي داشتيم نه وزارت امور خارجه‌مان درست بود؛ دولت مستقر داشتيم، دولت موقت داشتيم، هنوز قانون اساسي‌مان تصويب نشده بود، هنوز مجلس شوراي اسلامي شكل نگرفته بود، همه اين اركان در تزلزل و در حال بازآرايي بودند، انقلاب عظيمي رخ داده و همه‌‌چيز زير و رو شده بود، خيابان‌ها در اختيار كميته‌ها بود. در اين شرايط ورود شاه به آمريكا اين سيگنال را به دانشجوها داد كه مي‌تواند اتفاقي مثل كودتاي 28مرداد 1332رخ دهد. دانشجوهايي كه در فضاي آزاد بعد از انقلاب تمام تحليل‌ها را مي‌شنوند، متوجه‌اند چرا انقلاب‌هاي ضدامپرياليستي شكست مي‌خورند؟
چرا انقلاب آلنده با كودتا مواجه مي‌شود؟ چرا نهضت دكتر مصدق با يك كودتا و برنامه‌ريزي به نابودي كشيده مي‌شود و 25سال ديكتاتوري در كشور ادامه پيدا مي‌كند. در اين شرايط بود كه دانشجوها به‌خودشان اجازه دادند وارد سفارت شوند. اين شرايط با شرايط سال 90خيلي فرق مي‌كرد كه دولت مستقر داريم، همه نظامات قانوني ما مستقر است؛ اطلاعات داريم، سپاه داريم و همه ابزار قانوني براي دفاع از تماميت ارضي، دفاع امنيتي و اطلاعاتي در كشور وجود دارد، بعد در چنين شرايطي يك عده مي‌روند سفارت انگليس را اشغال مي‌كنند،
يا يك عده مي‌روند سفارت عربستان را با آن فضاحت اشغال مي‌كنند. در ماجراي سفارت آمريكا شما از دانشجويان پيرو خط امام و رهبري يك مورد نماد خشونت نمي‌بينيد. حتي بازداشت كاركنان سفارت آمريكا كه يك اقدام لاجرم بود هم با خشونت همراه نبود. تسخير سفارت آمريكا با درگيري و پرتاب كوكتل مولوتف و آتش بازي همراه نبود. دانشجويان براساس يك منطق وارد سفارت آمريكا شدند.
- دانشجويان چطور به اين تشخيص منطقي رسيدند؟ چطور اقدام به اشغال سفارت انگليس هيجاني تعبير مي‌شود؟
آن سال چون مخاطره جدي براي انقلاب در حال پيش آمدن بود مي‌توانست كودتا شود، توهم هم نبود. 30سال قبل‌تر هم اين اتفاق در ايران افتاده بود. دخالت آمريكا امروز هم توهم نيست. 3 يا 4سال پيش در مصر اين كار را انجام دادند. اينها واقعيت‌هاي تاريخي است. مهم است كه نسل امروز اين چيزها را بداند.
اتفاق 13آبان 58تابو نيست كه نقد نشود. قابل نقد است. مي‌شود نشست و به ارزيابي دقيقي از رفتار دانشجويان پيرو خط امام و رهبري رسيد، مي‌شود تحليل كرد. آمريكا از دهه 50تا امروز 70مورد مداخله در كشورهاي ديگر و كودتا داشته است. جنگ، اشغال سرزميني و تروريسم تمام اينها ريشه در مداخلات شيطنت‌آميز آمريكا در كشورهاي دنيا دارد. ترامپ نماد واقعي آمريكاست. ذات واقعي آمريكا همين است.
ذات واقعي دولت آمريكا نه مردم آمريكا. مردم آمريكا مردم فرهيخته‌اي هستند. ولي متأسفانه در چنگال اين دولت گير كرده‌اند. واقعه 13آبان يك واقعه مهم تاريخي نه براي ايران بلكه در سطح بين‌الملل بوده است و هنوز هم مورد تحليل است. موضوع گروگانگيري حركتي غيرمتعارف بود اما نماد انديشه‌ورزي و تفكر پيشروي دانشجويان بوده است.