راهپيمايي گسترده اربعين حسيني، در سال‌هاي اخير به يكي از مهم‌ترين مراسم‌هاي عزاداري شيعيان جهان تبديل شده و حتي به‌دليل جمعيت چند ميليوني آن در زمره بزرگ‌ترين اجتماعات مذهبي جهان جاي گرفته است. هم‌اكنون بيشترين زائراني كه براي حضور در مراسم اربعين به كشور عراق سفر مي‌كنند را ايرانيان تشكيل مي‌دهند؛ زائران مشتاقي كه پيش‌بيني مي‌شود جمعيت آنها امسال به حدود 4 ميليون نفر برسد. در اين ميان حضور ميليوني زائران ايراني در مراسم اربعين سبب شده است كه هر ساله تمهيدات ويژه‌اي از سوي وزارت بهداشتو سازمان‌هاي اورژانس و هلال‌احمر كشور براي زائران تدارك ديده شود. با پيرحسين كوليوند، رئيس سازمان اورژانس كشور و مسئول كميته بهداشت و درمان ستاد اربعين كه معتقد است خدمات وزارت بهداشت و سازمان اورژانس براي زائران اربعين از مرزهاي شرقي تا مرزهاي غربي گسترده شده است؛ درباره اين روزهاي كاري‌شان گفت‌وگو كرده‌ايم.
- غربالگري زائران اربعين
غربالگري زائران از نخستين اقداماتي است كه كاركنان وزارت بهداشت در مرزهاي شرقي براي زائراني كه از پاكستان و افغانستان وارد كشور مي‌شوند و قصد عبور از ايران براي رسيدن به مرزهاي عراق را دارند، انجام مي‌دهند. در واقع پزشكان و كارشناسان وزارت بهداشت براي مديريت و مراقبت از ورود بيماري‌هاي واگيردار و همچنين پيشگيري از شيوع بيماري‌هاي خاص در پايگاه‌هاي مرزي پاكستان و افغانستان و فرودگاه‌ها مستقر هستند و ورود زائران خارجي عبوري را كنترل مي‌كنند.
- مشاركت 9 هزار نيروي فوريت‌هاي پزشكي
براي پوشش ارائه خدمات پزشكي در مراسم اربعين 9 هزار نيروي فوريت‌هاي پزشكي مشاركت دارند، همچنين پايگاه‌هاي اورژانس از مرزها گرفته تا داخل خاك عراق با كارت‌شناسايي عراقي (از سوي دولت عراق و به صورت رسمي)فعاليت مي‌كنند. براساس برنامه‌ريزي انجام‌شده در ستاد اربعين خدمات‌رساني به زائران از جمله خدمات بهداشت و درمان هم تا پايان برگزاري مراسم اربعين و بازگشت زائران ادامه دارد، ضمن اينكه خدمات اورژانس ۱۱۵ در اين ايام به‌صورت ۲۴ساعته خواهد بود. همچنين 800 دستگاه آمبولانس در حوزه اورژانس زميني و در 4نقطه مرزي و دانشگاه‌هاي مرزي استقرار دارند و
20 اتوبوس آمبولانس هم در فوريت‌هاي پزشكي وارد شده‌اند. 2بيمارستان سيار ۵۰ تختخوابي با تمام امكانات راديولوژي، آزمايشگاه و اتاق عمل نيز در 2منطقه مرزي توسط وزارت بهداشت راه‌اندازي شده است و سپاه پاسداران و نيروي‌زميني ارتش هم بيمارستان‌هايي براي مقابله با بيوتروريسم و خدمات درماني به مردم، طراحي كرده‌اند. علاوه بر اينها تعدادي اتوبوس آمبولانس و موتورلانس نيز در مناطق مرزي ايران و عراق مستقر هستند تا جايي كه از شهرهاي اصلي تا نزديك مرز (به‌طور مثال در مسيرهاي اصلي زائران از كرمانشاه تا قصرشيرين، از ايلام تا مهران) هر ۱۰ كيلومتر يك آمبولانس و هر ۱۵ كيلومتر يك اتوبوس آمبولانس مستقر شده است و از20 كيلومتري مرز، هر 2كيلومتر يك آمبولانس براي امدادرساني احتمالي وجود دارد.
- افزايش تخت در بيمارستان‌هاي مرزهاي غربي
سياست وزارت بهداشت در مراسم اربعين اين است كه علاوه بر خدمت‌رساني به زائران، زيرساخت‌هاي بهداشتي و درماني شهرهاي مرزي و دانشگاه‌هاي علوم پزشكي مرزي را هم تقويت كند. در واقع بيمارستان‌هاي ثابت مرزي هم تجهيز و توسعه پيدا كرده‌اند و به‌علاوه آن پزشكان متخصص و فوق‌تخصص به اين بيمارستان‌ها اعزام شده‌اند. 6هزار نيرو به 4دانشگاه علوم پزشكي در مناطق مرزنشين اضافه شده است كه از جمله آنها مي‌توان به پزشك، تكنيسين، پرستار، پيراپزشك، راديولوژيست و متخصص آزمايشگاه اشاره كرد. علاوه بر اين متخصصان و فوق‌تخصص‌ها در سايت‌هاي مرزي علاوه بر خدمت به زائران، به اهالي آن منطقه نيز خدمت رايگان ارائه مي‌دهند. همچنين يك بيمارستان مدرن سيار در مرز مهران مستقرشده كه داراي اتاق عمل، سي‌تي‌اسكن و بخش ويژه است. فعاليت بيمارستان صحرايي بسيج جامعه پزشكي سپاه نيز، از نخستين روز آبان در مرز مهران آغاز شده است و تا 22 آبان ماه به‌صورت شبانه‌روز ادامه خواهد داشت. 50 نفر كادر درماني فوق‌تخصص، متخصص، پيراپزشك و كادر درماني و بهداشتي در اين بيمارستان به‌صورت نوبتي فعاليت دارند. در اين بيمارستان بخش‌هايي چون پزشك عمومي، كودكان، قلب و عروق، زنان و زايمان، دندانپزشكي، آزمايشگاه، تزريقات زنان و مردان و سرم‌تراپي ايجاد شده است. در كنار همه اين اقدامات وزارت بهداشت، اورژانس و هلال‌احمر نيز مشغول خدمات‌رساني به زائران در مسيرهاي مرزي و داخل كشور عراق (مسير نجف تا كربلا) هستند.
- استقرار 2بالگرد اورژانس هوايي در هر مرز
در هر مرز، كه محل تردد زائران است،2بالگرد اورژانس هوايي مستقر شده كه درصورت بسته‌بودن راه‌ها و نياز به ارائه خدمات فوري مي‌توان بيمار يا بيماران را به مراكز درماني انتقال داد. همچنين بيمارستان و درمانگاه سيار مخصوص احياي بيماران در مناطق مرزي استقرار دارند. علاوه بر اين، 2 فروند هواپيما هم تبديل به بيمارستان هوايي شده است تا درصورت نياز و زمان انتقال بيماران ، مصدومان و... كادر درماني بتوانند بهترين خدمات را تا انتقال بيماران به مراكز درماني و بيمارستان‌ها ارائه دهند.
- ايجاد 4 قرارگاه مشترك پزشكي در عراق
4قرارگاه مشترك پزشكي بين ايران و عراق در ايام اربعين در استان‌هاي بغداد، كاظمين، نجف و سامرا وجود دارد و ۴۰ نفر از تيم بهداشت و متخصصان بيماري‌هاي واگيردار براي كنترل امور بهداشتي در آنجا حضور دارند و ۱۰۰ نفر از متخصصان فوريت‌هاي پزشكي نيز در عراق مستقر هستند. در كنار همه اين خدمات پزشكي و به زائران امسال خدمات فوريت‌هاي دندانپزشكي هم به ساير مراقبت‌هاي پزشكي اضافه شده است، همچنين خدمات اورژانس دياليز به مسافراني كه از بيماري‌هاي كليوي رنج مي‌برند، ارائه مي‌شود.
- نظارت كارشناسان بهداشت بر موكبها
100نفر تكنيسين فوريت‌هاي پزشكي و 40 نفر متخصص بهداشت محيط و مبارزه با بيماري‌ها به كشور عراق و به‌خصوص مسير پياده‌روي نجف تا كربلا اعزام شده‌اند كه براي اين افراد كارت‌شناسايي عراقي صادر شده است كه بتوانند بر موكبها (محل‌هاي استراحت زائران در مسير) و بهداشت محيط نظارت داشته باشند. همچنين نيروهاي بهداشت محيط و بازرسان به‌منظور حفظ سلامت موادغذايي مورد مصرف زائران، از موكبها، اماكن و مراكز توليد، عرضه و مراحل پخت مواد غذايي، آب شرب سالم و بهداشتي بازديد دائمي دارند.
- توصيه‌هاي پزشكي به زائران حسيني
دكتر ميركتولي، معاون آموزشي اورژانس در گفت‌وگو با همشهري به زائراني كه راهي كربلاي معلا هستند توصيه‌هاي بهداشتي و پزشكي مي‌كند:
از دستفروشان غذا و آب آشاميدني تهيه نكنيد: درخصوص بهداشت موادغذايي توصيه اين است كه زائران تحت هيچ شرايطي از دستفروشان خريد نكنند، حتي اين توصيه براي خريد موادغذايي خشك هم رعايت شود؛ چنانچه موكبها براي زائرين غذاي گرم آماده كردند، غذا همانطور گرم مصرف شود. زائران آب آشاميدني را حتما به‌صورت بسته‌بندي تهيه و مصرف كنند و از مصرف آب جاري و غيربهداشتي خودداري كنند. رعايت بهداشت فردي هم مهم است. زائران حتما بايد صابون (به‌صورت مايع دستشويي يا خمير صابون كه در داروخانه‌ها وجود دارد) را همراه خود داشته باشند و مرتب به شست‌وشوي دست‌ها اقدام كنند. چرا كه شست‌وشوي دست‌ها با مايع دستشويي از سرماخوردگي، ابتلا به بيماري‌هاي مختلف چون اسهال ، استفراغ و... جلوگيري مي‌كند.
ماسك فراموشتان نشود: با توجه به تراكم جمعيت در اربعين و گردوغبار، استفاده از ماسك در پيشگيري از ابتلا به بسياري از ويروس‌ها و ميكروب‌ها مؤثر خواهد بود، بهتر است تا زائران به تعداد روزهاي سفر، ماسك همراه داشته و روزانه از يك ماسك استفاده كنند.
داروهايتان را فراموش نكنيد: زائراني كه دارو مصرف مي‌كنند (مانند بيماران قلبي- عروقي، ديابتي يا مبتلايان به فشارخون بالا) بايد داروهاي خود را حداقل براي مصرف 15 روز همراه داشته باشند. در واقع افراد بيش از مقدار مصرف، داروهاي خود را همراه داشته باشند و اين داروها را نيز در محلي قرار دهند كه به‌هيچ‌وجه آنها را فراموش نكنند. همچنين نسخه داروهاي مصرفي را به همراه داشته باشند تا اگر اتفاقي براي داروها افتاد پزشكان بتوانند داروها را تهيه كنند. همراه داشتن داروهايي كه جنبه درمان روانپزشكي، كنترل صرع، فشارخون، بيماري‌هاي قلبي و قند، دارند؛ بسيار ضروري است و به‌هيچ وجه نبايد مصرف اين داروها قطع يا خودسرانه كم يا زياد شود. همچنين اگرچه ارائه خدمات رايگان است اما زائران بهتراست دفترچه‌هاي بيمه خود را براي سوابق خود به همراه داشته باشند.
كوله‌پشتي فراموشتان نشود: زائران بهتر است از كوله‌پشتي استفاده كرده و وسايل خود را با دست حمل نكنند؛ چرا كه همراه‌داشتن يك وسيله در يك دست، موجب فشارآوردن شانه بر ستون فقرات شده و زائر با كمي پياده‌روي دچار خستگي مي‌شود.