و خیابان‌هایی که در آن مردمان ماسک‌زده همدیگر را به‌خاطر دود نمی‌توانند ببینند و چهره دوستانشان را تشخیص دهند؛ این حرف‌ها و تعریف‌ها مربوط به فیلمی ترسناک و تخیلی نیست.
همه آنها واقعيتي است كه شهرهاي بزرگي در جهان به‌خاطر آلودگي هوا با آن مواجه شده‌اند و روزگاري اين جملات هر كدام تيتر روزنامه‌هاي كشوري در جهان بوده است؛ واقعيت تلخي كه بالاخره كشورها را مجبور به اقدام كرد كه فكري به حال آلودگي هواي شهرها بكنند. خيلي از كشورهاي جهان سال‌ها پيش فهميدند كه بايد تصميمي براي درست كردن اوضاع بگيرند كه شهرهايشان جايي براي زندگي و نه مريضي و مرگ باشد. هر سال در فصل سرد بحث آلودگي هوا داغ مي‌شود. تيره‌وتار شدن هواي پايتخت و بسياري از كلانشهرهاي كشور، پيش آمدن پديده وارونگي دما و مشكلاتي كه براي سالمندان، كودكان و گروه‌هاي حساس جامعه پيش مي‌آيد، هميشه در چنين وقت‌هايي به مركز توجه جهان تبديل مي‌شود. كشورهاي بزرگ دنيا در حوزه فناوري اما تجربه‌هاي موفقي براي مقابله با آلودگي هوا دارند.
- باغ‌هاي عمودي از ديار چين
يك جوان چيني‌تبار كه چند سالي در آلمان در رشته فناوري اطلاعات تحصيل مي‌كرد، وقتي در سال 2014 به كشور زادگاهش برگشت و آلودگي هواي وحشتناك آن را ديد، تصميم گرفت يك استارتاپ سبز و كم‌هزينه راه بيندازد. نتيجه ساخت باغ‌هاي عمودي شهري با نام CityTrees بود كه كارش جست‌وجوي مناطق آلوده شهر و تصفيه هوا با استفاده از درختان پهن‌برگ بود. به‌خاطر جمعيت زياد و شلوغي چين اين باغ‌ها به‌صورت عمودي ساخته مي‌شوند. هركدام از اين تابلوها 3و نيم مترمربع مساحت دارند كه نسبت به باغ‌هايي با همين كارايي، 99درصد جاي كمتري مي‌گيرند. هركدام از اين سازه‌ها به اندازه 275درخت - 240تن در هر سال - هوا را تصفيه مي‌كنند. سايت «گاوتك» به نقل از منابع چيني گفته، در مناطقي كه اين تابلوهاي برقي نصب بودند، آلودگي هوا 30درصد كمتر شده است. گردوغبار، اكسيد نيتروژن و دي‌اكسيد كربن آلودگي‌هايي هستند كه تابلوهاي «درخت شهر» توانسته آنها را تصفيه كند.
- اتوبوس برقي ارزان
استفاده از سيستم حمل‌ونقل عمومي برقي، راهكاري است كه در نروژ و نيويورك به‌طور ويژه‌اي براي آن برنامه‌ريزي كرده‌اند. مقامات نروژ امسال 25دستگاه اتوبوس تمام برقي شهري را به شركت ولوو سفارش داده است. اين اتوبوس‌ها در شهر كار مي‌كنند اما نمونه‌هايي براي تردد مسيرهاي بين‌شهري نيز قرار است ساخته شود.شهرداري نيويورك هم وعده داده اتوبوس‌هاي جديد تمام‌برقي را وارد ناوگانش خواهد كرد. ايالت كاروليناي جنوبي نيز يك پروژه تحقيقاتي به نام «كت‌باس» راه‌اندازي كرده كه قرار است تا 8سال آينده به نزديك 2ميليون نفر در سال خدمات ارائه كند. كشورهاي اروپايي در يك توافق گروهي با 19شركت حوزه حمل‌ونقل عمومي قرارداد بسته‌اند كه قرار است تا سال 2020، حدود 2500اتوبوس برقي وارد جاده‌هاي كشور كنند. اين رقم يعني حدود 6درصد از كل اتوبوس‌هايي كه هم‌اكنون تحت ليسانس اين شرك‌ها در اروپا تردد مي‌كنند. برنامه سال 2025 اروپا تعداد اتوبوس‌ها برقي را به 6100عدد خواهد رساند.
- مسيريابي هوشمند
اپليكيشن‌هاي هوشمند مسيريابي يكي از مهم‌ترين راه‌هاي كاهش مصرف سوخت و آلودگي هوا در دنيا هستند. اپليكيشن‌هاي زيادي در دنيا وجود دارند كه با نشان‌دادن نزديك‌ترين مسير به مقصد در وقت كاربر صرفه‌جويي كرده و باعث مي‌شوند تا آلودگي هوا كمتر شود. اپليكيشن ويز (WAZE) يكي از معروف‌ترين نمونه‌هاست كه كاربر مي‌تواند زمان رسيدن به مقصد را در آن تعريف كند. هر وقت ترافيك مسير كمتر بود، اپليكيشن فعال شده و به كاربر بهترين زمان براي آغاز سفر را اطلاع مي‌دهد. اگر ترافيكي در مسير رخ بدهد نيز اين سيستم مي‌تواند مسير جايگزيني را پيشنهاد دهد تا كاربر در وقت تعيين‌شده به مقصد برسد. در ميان سيستم‌هاي مسيريابي كه در كشور فعال هستند، «نقشه گوگل» يا Google Map هم خدمات خوبي به كاربران ارائه مي‌دهد اما از نظر تخمين دقيق زمان رسيدن به مقصد و پيداكردن مسير، Waze گزينه بهتري است.
- كاتاليست‌هاي ويژه اگزوز
كاتاليست‌هاي سوختي يكي از معروف‌ترين راه‌هاي كاهش آلودگي هواست. اين دستگاه‌ها كه در خروجي اگزوز خودروها نصب مي‌شوند، با استفاده از واكنش‌هاي شيميايي بخشي از گازهاي مضر خودرو را جذب كرده يا به گازهاي كم‌خطرتر تبديل مي‌كنند. كاتاليست‌ها بين 3تا 7گرم پلاتينيوم و در برخي ديگر پالاريوم دارند. يكي از مشهورترين انواع كاتاليست‌ها اكسيژن موجود در گاز نيروژن‌اكسيد خروجي از خودرو را به نيتروژن و اكسيژن تبديل مي‌كنند كه گازهاي بي‌خطر و موجود در هواي عادي شهر هستند. اين كاتاليست‌ها از اواسط دهه 1970 (1350) ساخته شده و در انواع مختلفي به بازار عرضه مي‌شوند. آنها معمولا بنا به مسافت طي شده يا سال‌هاي استفاده‌شان ضمانت مي‌شوند. رقابت اين‌روزها بر سر بالا بردن توان خروجي دستگاه، كم كردن وزن و سازگاري با انواع خودروهاست. كاتاليست در علم شيمي به موادي گفته مي‌شود كه واكنش‌هاي شيميايي را سرعت مي‌بخشند اما خودشان وارد واكنش نمي‌شوند و تاثيري در محصول نهايي ندارند.
- تغييردادن سوخت خودروها
استفاده از سوخت‌هاي پاك يا جايگزين بنزين و گازوئيل يكي از تجربه‌هايي است كه در طول سال‌هاي گذشته، كشورهاي پيشرفته با آن آلودگي هوايشان را كاهش داده‌اند. بيوديزل يا سوخت زيستي كه مدتي در ايالت مينه‌سوتاي آمريكا مورد استفاده قرار گرفته، آلودگي هواي اين ايالت را تا حد زيادي پايين آورده و باعث شده تا نفع اقتصادي فراواني عايد ايالت شود، چون ايالت مينه‌سوتا كشتزارهاي ذرت فراواني دارد و اين سوخت زيستي را مي‌توان از تفاله‌هاي ذرت به‌دست آورد. اتانول، سوخت پاك ديگري است كه از ساقه و تفاله ميوه‌ها يا ذرت گرفته مي‌شود و از سال 2009به‌صورت نسبتا گسترده در اين ايالت مورد استفاده بوده است. خودروهاي هيدروژني و برقي هم نمونه‌هاي موفق ديگري هستند كه كشورهاي جهان بر سر استفاده از آن مسابقه گذاشته‌اند. قرار است تا سال 2040ميلادي تردد خودروهاي غيربرقي در بيشتر بخش‌هاي قاره اروپا ممنوع شود.