مناسك ديني مانند حج و اربعين گنجينه‌اي عظيم هستند كه هر‌چند به ابعاد عبادي و معرفتي آن كمابيش توجه شده است اما به ابعاد اجتماعي و سياسي و اقتصادي و جايگاه و ظرفيت‌هاي آن در مسير تحقق تمدن اسلامي و تعميق معارف ديني در جان مسلمانان توجه زيادي نشده است. اربعين از اين منظر ديگر نه صرفا آيين مذهبي و درون‌ديني بلكه آييني انساني با ويژگي‌هاي فرامليتي، فرامذهبي و حتي فراديني است كه ظرفيت‌هاي پيدا و پنهان آن مي‌تواند در راستاي تحقق تمدن نوين اسلامي در برابر تمدن رقيب قرار گيرد.
در اين زمانه تمدن ليبرال دمكراسي با داعيه تمدن پايان تاريخ به‌دنبال جهاني‌سازي خود است و در مسير جهاني‌سازي مهم‌ترين چالش خود را اسلام تمدني مي‌داند. از طرف ديگر با بيداري اسلامي بار ديگر زمينه تحقق امت اسلامي پديد آمده و پرواضح است كه در عصرحاضر براي پويايي و بالندگي اين امت و مقابله تام وتمام با جهان كفرو الحاد، راهي جز پيمودن مسير تحقق تمدن اسلامي با همه لوازم تمدني آن پيش‌روي امت اسلامي نيست. از اين‌رو لازم است با رويكرد تمدني، همه آموزه‌ها و ظرفيت‌هاي جهان اسلام بازخواني و نقشه‌اي جامع جهت تحقق تمدن اسلامي طراحي شود تا حركت و پتانسيل جهان اسلام در مسير واقعي خود قرار گيرد.
اربعين، ظرفيت تمدني عظيمي است كه از رهگذر حركت عظيم سيدالشهدا(ع) براي آزادگان جهان برجا مانده و مواجهه ساده‌انديشانه و بسان منسك فردي يا حركت جمعي صرفا معنوي دست ما را از بهره‌گيري ظرفيت‌هاي آن، كوتاه مي‌كند. عناصر تمدن‌ساز دين، عقلانيت، علم و اخلاق و معنويت در بستر آن زمينه تحقق و پويايي مي‌يابند، نظام گرايش‌ها و انديشه‌ها و رفتارها در بستر آن جهت‌دهي مي‌شوند و از حركت تمدني به سوي جهاتي متعالي سوق مي‌يابند. وحدت و امنيت و ثبات و قدرت ذيل آن براي جامعه شكل گرفته بر محور حسين بن علي(ع) ارمغان ديگري است كه از مواجهه تمدني با اربعين حسيني به‌دست خواهد آمد.
قطعا با اين رويكرد بايد به تهديدشناسي و آسيب‌شناسي اين كنگره عظيم پرداخت و سياست‌ها و برنامه‌ها را بازبيني، اصلاح و ترميم كرد. در حوزه حاكميتي نيز بايد سياستگذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌ها در حوزه امنيت، پشتيباني، رفاهي، سلامت و بهداشت، حمل‌ونقل و رسانه و تبليغ بازخواني شود.
- عضو هيأت علمي دانشگاه باقرالعلوم‌ع