هوشمند‌سازي كارت ملي از سال 94كليد خورد و تا‌كنون 29ميليون كارت هوشمند صادر شده است. آنطور كه مسئولان ثبت احوال مي‌گويند كارت ملي افرادي كه تا پايان سال 89 صادر شده فقط تا پايان امسال اعتبار دارد و اين افراد بايد براي كارت‌هاي جديد درخواست بدهند. اواسط تير‌ماه امسال فراخوان براي ثبت نام كارت ملي هوشمند آغاز و صف‌هاي طولاني براي دريافت اين كارت تشكيل شد. اين صف اگر چه اكنون كوتاه‌تر شده اما همچنان معطلي زيادي را براي مراجعه‌كنندگان به همراه دارد.
آمار سازمان ثبت احوال حكايت از اين دارد كه در ماه حدود يك و نيم ميليون نفر براي درخواست صدور كارت ملي هوشمند اقدام مي‌كنند و اين سازمان هم ظرفيت توليد حدود 2.5ميليون كارت را در ماه داراست.
ابوالفضل ابوترابي، سخنگوي سازمان ثبت احوال در اين‌باره به همشهري مي‌گويد: سازمان ثبت احوال قابليت صدور 2.5 ميليون كارت هوشمند را در ماه دارد اما تعداد مراجعات براي درخواست كارت در ماه يك‌ونيم ميليون نفر است كه براي هر چه سريع‌تر انجام دادن صدور كارت، 12هزار كاربر سازمان ثبت‌احوال را در روند اجرايي شدن اين كار كمك مي‌كنند. وي از اضافه شدن تعداد دفاتر ثبت نام كارت ملي هوشمند نيز در تهران خبر داد و گفت با عملياتي شدن اين كار روند ثبت نام نيز سريع‌تر انجام مي‌شود.
اما مراجعه به ادارات پست و دفاتر خدمات الكترونيك كه مسئوليت ثبت نام و گرفتن مدارك براي صدور كارت ملي هوشمند را دارند حاكي از نارضايتي مردم از روند كند پروسه ثبت نام تا زمان تحويل كارت ملي هوشمند در اين مراكز است.
مرحله اول مراجعه به سامانه كارت ملي هوشمند در سايت ثبت احوال و وارد كردن مشخصات فردي است بعد از ثبت نام و تأييد سامانه، وقت نوبت گرفتن براي حضور در دفاتر ادارات پست است. اگر در زماني كه سامانه براي شما مشخص مي‌كند در اداره مورد نظر حضور نداشته باشيد ثبت نام شما كان‌لن‌يكن تلقي شده و دوباره بايد براي نوبت‌دهي وارد سامانه شويد.
مرحله بعدي مراجعه حضوري به اداره پست يا دفاتر خدمات الكترونيك به همراه صبر و تحمل بسيار است. مشاهدات خبرنگار همشهري حاكي از اين است كه اداره‌هاي پست معمولا شلوغ‌تر از دفاتر خدمات الكترونيك هستند و معطلي براي طي كردن روند ثبت نام هم بيشتر است. مردجواني كه روز قبل در سامانه ثبت نام كرده و آمده تا كارهاي ثبت نام كارت ملي خود و خانواده‌اش را در اداره پست لشكر انجام دهد، مي‌گويد: با پيشرفت امكانات فكر مي‌كردم براي درخواست كارت هوشمند خيلي در اداره پست معطل نشوم براي همين فقط يك ساعت از اداره مرخصي گرفتم اما الان ساعت 10و نيم است و هنوز منتظريم تا براي انگشت نگاري صدايمان بزنند، اگر مي‌دانستم اينقدر لاك‌پشت‌وار كارها پيش مي‌رود، تا مجبور نمي‌شدم اقدامي براي گرفتن كارت هوشمند نمي‌كردم. خانم سعيدلو هم شاكي است.
مي‌گويد: در خانه پيش ثبت‌نام را انجام دادم و فكر مي‌كردم كارم زودتر در اداره پست راه مي‌افتد. صبح كه آمدم مسئول ثبت نام رفته بود با همكارانش صبحانه بخورد، در همين فاصله تعداد افرادي كه آمدند براي كارت ملي هوشمند بيشتر و بيشتر شد، بعد هم كه خانم مسئول آمد انگار كه از ما طلبكار باشد درست جواب‌مان را نمي‌دهد. درست است اين خانم تمام مراحل كار را مي‌داند و هر روز تكرار مي‌كند اما گناه من چيست كه چيزي از اين كارها سردرنمي‌آورم و بايد يكي برايم توضيح بدهد كه چه كاري بايد انجام دهم. سعيدلو كمي روي صندلي جابه‌جا مي‌شود و مي‌گويد: از 8و نيم صبح تا حالا معطلم هر كي زرنگ‌تر بوده زودتر كارش راه افتاده من هم كه دست و پا نداشتم هي نوبتم عقب افتاد. الان هم عكس گرفته‌ام و منتظرم تا صدا كنند بروم انگشت‌نگاري. سعيدلو حالا نگران اين است كه مبادا براي گرفتن كارت هم مجبور شود اين پروسه را طي كند، اما وقتي مي‌گويم بعد از تحويل مدارك و انجام تشريفات اداري بعد از مدتي برايش پيامك مي‌آيد و مي‌تواند كارت هوشمندش را بي‌دردسر تحويل بگيرد كمي خيالش راحت مي‌شود.
دفتر خدمات الكترونيك خيابان كارگر هم متقاضياني براي گرفتن كارت هوشمند دارد. اينجا اما فضا كمي متفاوت‌تر است. آقاي منصوري آمده تا پيش‌ثبت‌نام را در دفتر انجام دهد براي همين بايد كمي بيشتر منتظر بماند تا كارهايش رديف شود. مي‌گويد:امكان ثبت نام در خانه را نداشتم، همسايه‌مان راهنمايي‌ام كرد و گفت اگر مي‌خواهم بدون نقص كارم انجام شود بيايم اينجا، اما حالا فهميدم كه اين مرحله اول است و بايد در روز ديگري كه دفتر برايم مشخص مي‌كند دوباره مدارك بياورم و حتما چند ساعتي هم آن روز بايد معطل شوم.
اگر شانس بياوريد در روز مراجعه شما به اداره پست مسئول ثبت‌نام روز خوبي داشته باشد، با رويي خوش به شما مي‌گويد كه بايد 20هزار تومان تعرفه صدور كارت را پرداخت كنيد و 9هزار تومان براي كارمزد تكميل ثبت نام پرداخت كنيد اما اين رقم در همه اداره‌هاي پست و دفاتر خدمات الكترونيك يكسان نيست. برخي ادارات پست و دفاتر خدمات به جاي 9هزار تومان مبلغ 11هزار و 500تومان از متقاضي كارت ملي دريافت مي‌كنند و بعضي ادارات ديگر از 7تا 9هزار تومان دريافت مي‌كنند. همين روند در پرداخت تعرفه ثبت نام هم وجود دارد. اگر چه تعرفه خدمات كارت ملي هوشمند از 2 سال پيش تا‌كنون تغييري نكرده و همان 20هزار تومان باقي مانده اما برخي دفاتر خدمات الكترونيك مبلغ 25هزار تومان را از متقاضيان دريافت مي‌كنند و رسيد 20هزار توماني به آنها مي‌دهند. ابوالفضل ابوترابي، سخنگوي سازمان ثبت احوال در واكنش به اين اقدام دفاتر خدمات الكترونيك مي‌گويد: تعرفه كارت ملي هوشمند 20هزار تومان است و اگر اداره پست و يا دفاتر خدماتي مبلغي بيشتر از اين رقم از متقاضيان دريافت كند قطعا تخلف انجام داده است. شاكيان مي‌توانند هر نوع تخلف در صدور كارت هوشمند را به بازرسي سازمان ثبت احوال با شماره‌هاي 60902701و 60902714اطلاع‌رساني كنند.
صف ثبت‌نام و تحويل مدارك تمام‌شده و حالا نوبت به انداختن عكس است. براي انجام اين دو كار هم بايد مدتي را در صف منتظر باشيد و اگر شانس بياوريد و زمان ناهار فرانرسيده باشد مي‌توانيد مطمئن باشيد كه در يك نيم روز توانسته‌ايد مراحل دريافت كارت ملي هوشمند را طي كنيد. براي عكس انداختن آرايش نداشتن خانم‌ها الزامي است البته مطمئن باشيد عكسي كه در اداره پست و دفاتر خدمات الكترونيك از شما انداخته مي‌شود فقط حدود 20درصد به شما شبيه است و براي نشان دادن كارت ملي‌تان به ديگران تمايلي نخواهيد داشت.
انگشت نگاري خان آخر از مراحل تكميل ثبت نام است. اگر در انگشت نگاري مشكلي نداشته باشيد بعد از اينكه نامتان را صدا زدند مي‌توانيد مطمئن باشيد كه چند ثانيه بيشتر معطل نمي‌شويد. كنار دست خانمي كه مسئول انگشت‌نگاري است يك بسته دستمال پاك‌كننده آرايش و يك جعبه دستمال كاغذي قرار دارد. فردي هم كه براي انگشت نگاري مي‌رود اول بايد انگشتانش را با دستمال پاك كند تا اگر چربي و يا اثر كرم روي دستانش بود پاك شود تا در انگشت نگاري با مشكل مواجه نشود. اما همه هم اين قدر خوش‌شانس نيستند تا دفعه اول انگشت‌نگاري‌شان انجام شود. خانم محمدرسولي مي‌گويد سومين‌بار است كه براي انگشت‌نگاري به اداره مراجعه كرده و در 2بار قبلي نتوانسته‌اند اثر انگشتش را ثبت كنند. علت مشكل خانم محمدرسولي سوختگي سر انگشتانش است كه مانع از انگشت‌نگاري شده و قرار شده تا بهبود كامل پوست انگشتانش منتظر بماند.
خانم ديگري كه براي دومين بار براي انگشت نگاري آمده مي‌گويد: از بس با مواد شوينده قوي كار كرده‌ام پوست دستم رفته، نگاه كن انگشتانم زبر شده، دفعه قبل كه آمدم نشد اثر انگشتم را بگيرند. اشاره مي‌كند به مسئول انگشت‌نگاري و مي‌گويد: اين خانم گفت بروم و چند روز با مواد شوينده كار نكنم و دائم دستم را با روغن چرب كنم بلكه پوست انگشتانم كمي بهتر شود، حالا دوباره آمده‌ام تا انگشت‌نگاري كنم. بعد از گذشتن از خان انگشت‌نگاري بايد منتظر بمانيد تا پيامكي از سازمان ثبت براي شما ارسال شود. تعداد زيادي از متقاضيان كارت هوشمند از طولاني شدن روند دسترسي به كارت ملي‌شان شاكي هستند. البته سخنگوي سازمان ثبت احوال، ابوالفضل ابوترابي از ارسال 15روزه تا يك ماهه كارت ملي هوشمند به متقاضيان خبر مي‌دهد و مي‌گويد اگر زمان رسيدن كارت هوشمند به متقاضيان بيشتر از اين طول كشيد مي‌توانند با ذكر شماره دفتري كه مداركشان را تحويل گرفته و يا اداره پست مربوطه تأخير در صدور كارت هوشمند را به روابط عمومي سازمان ثبت احوال با شماره تلفن 60902714اطلاع‌رساني كنند.
وي درخصوص امضاي الكترونيك نيز گفت: افرادي كه كارت هوشمند خود را دريافت مي‌كنند به همراه كارت شماره‌اي به آنها داده مي‌شود كه همان پين كد امضاي الكترونيك است و بايد در نگهداري آن كوشا باشند چرا كه با فراگير شدن دولت الكترونيك استفاده از امضاي الكترونيك نيز براي بسياري از خدمات الزامي است.