مردهای میانسال و مسن، شب‌ها، در کوچه و خیابان‌هایِ شهر، روبروی خانه‌هایِ سابقِ خود بیتوته و به خرابی‌ها نگاه می‌کنند. شاید آرزوهای خود را زیر خروارها خاک جستجو و آینده مبهمِ پیش روی‌شان را مرور می‌کنند. اینجا سرپل‌ذهاب است و اینها مردمی که یک هفته‌است خواب راحت به چشم‌شان نرفته. چهره‌های مبهوت‌شان نشان می‌دهد که هنوز باورشان نشده آنچه را که بر سر حاصل عمرشان آمده. زلزله دار و ندارشان را در یک چشم بهم زدن گرفته و آنها بیش از اینکه برای گذشته ناراحت باشند، نگران آینده‌اند.
- چه‌کنم چه‌کنم بی‌سرپناهی
کوچه‌ها و محله‌های سرپل‌ذهاب شب‌ها پر از آدم است. آدم‌هایی که در محل خانه‌های سابق خود، نقشه راه آینده زندگی‌شان را مرور می‌کنند. وارد هر کوچه که می‌شویم سریع اطراف‌مان گعده می‌کنند. از ناکافی بودن تسهیلات و کمک‌های بلاعوض مصوب می‌گویند و اینکه کفاف ساخت سرپناه راه نمی‌دهد. یکی‌شان که کمی جوانتر است می‌گوید: دولت اگر می‌تواند بیاید با همین پول خودش این خانه‌ها را بسازد. دیگری دنبال حرفش را می‌گیرد و می‌گوید: «بیشتر این پول وام است، با این بیکاری و فقر و بدبختی چطور باید وام را پس بدهیم. اینجا قبل از زلزله هم بیشترمان کار و کاسبی درستی نداشتیم، همینطور وام روی وام تلنبار کرده‌ایم و توان پس دادنش را نداریم، حالا اینها هم دوباره می‌خواهند یک وام به وام‌های دیگر ما اضافه کنند».
- سرد نشوید!
هر جا پای صحبت‌ها بنشینی، مهم‌ترین درخواست‌شان این است که به مردم بگوییم، سرد نشوند و فراموششان نکنند. از دشواری ساخت خانه با وام و کمک‌های دولتی می‌گویند و می‌خواهند صدایشان را به گوش ایرانیان برسانیم که در مرحله ساخت خانه‌ها اگر کمک‌شان نکنند، از پس کار بر نمی‌آیند. مدام می‌گویند به ورزشکاران و هنرمندان و مردم بگویید زمستان سختی در پیش است و برف و باران؛ کمک کنید تا سرپناهی بسازیم.
- شن‌پاشی به معابر
با آغاز روزهای بارانی، زلزله‌زده‌ها نگران گل‌آلود شدن معابر و نفوذ آب به درون چادرهاست. قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا که مسئولیت اسکان موقت حادثه‌دیده‌ها را بعهده گرفته، از دیروز برای جلوگیری از گل‌آلود شدن معابر در اثر بارندگی، شروع به شن‌پاشی معابر، خصوصا در کمپ‌های اسکان اضطراری زلزله‌زده‌ها کرده است. این کار علاوه بر جلوگیری از گل‌آلود شدن در اثر بارندگی، مقدمات تحویل کانکس یا همان سازه‌های اسکان موقت هم هست. با تحویل کانکس‌ها به مردم، بخش مهمی از مشکلات فوری آنها خصوصا در حوزه بهداشت مرتفع می‌شود.
- مهم‌ترین نیازهای فعلی زلزله‌زدگان
جمع‌آوری زباله در حال حاضر همچنان از ضرورت‌ها و نیازهای مهم مناطق زلزله‌زده است. بر اساس اطلاعات منابع محلی، بخشی از نیروهای شهرداری سرپل‌ذهاب پیش از زلزله هم به دلیل عقب‌افتادگی حقوق‌ها اعتصاب کرده بودند. پس از زلزله هم طبعا همه توان و امکانات دستگاههای مسئول صرف امور مهم‌تر شده و بحث نظافت معابر و جمع‌آوری زباله‌ها مغفول مانده است. این مشکل البته تقریبا در همه روستاها و شهرهای زلزله‌زده وجود دارد و حل آن از دیروز در دستور کار گروههای مردمی و نهادهای امدادگر قرار گرفته است. از همین رو یکی از نیازهای مهم فعلی مناطق زلزله‌زده کیسه‌های زباله است و در صورت توزیع آن در میان زلزله‌زدگان، خود آنها هم آماده مشارکت در نظافت معابر و جمع‌آوری زباله‌ها هستند. علاوه بر کیسه زباله، پالت برای زیر چادرها، نایلون ضخیم برای مقاوم‌سازی چادرها در مقابل نفوذ آب باران، همچنان مهم‌ترین نیازهای فعلی زلزله‌زدگان است. امدادگران می‌گویند توزیع نایلون از دیروز آغاز شده اما باز هم برای مقاوم‌سازی همه چادرها در همه مناطق، به نایلون بیشتری مورد نیاز است.
- ماجرای وبا چیست؟
احتمال شیوع وبا از جمله نگرانی‌های جدید زلزله‌زدگان در استان کرمانشاه است. در این باره با یکی از مسئولان اورژانس بیمارستان صحرایی ارتش گفت‌وگو می‌کنم. احتمال شیوع بیماری‌های عفونی را رد نمی‌کند اما تاکید می‌کند تا کنون هیچ مورد قطعی ابتلاء به وبا نداشتیم. در همان زمان مصاحبه ما، دو کودک دارای علائم اسهال و استفراغ و تب را به اورژانس می‌آورند. به پدر و مادر نگران آن کودکان توضیح می‌دهد که این علائم لزوما مربوط به وبا نیست و ممکن است مربوط به نوع تغذیه و آلودگی محیطی مناطق زلزله باشد. وی می‌افزاید: ما از تمام مواردی که ممکن است مبتلا به وبا باشند آزمایش می‌گیریم، در صورتی که ابتلا به وبا محرز باشد، باید بیمار را به کرمانشاه بفرستیم. تا کنون چنین موردی نداشتیم.
- از همه جا، از همه رنگ
در خیابان‌های سرپل‌ذهاب با چند نفر از پرسنل اورژانس هم‌صحبت می‌شوم. از اورژانس اصفهان و شیراز هستند. می‌گویند موقعِ وقوع زلزله، در ماموریت بودند و به محض شنیدن خبر به منطقه آمده‌اند. تاکید می‌کنند یک هفته است که به درمان بیماران و مصدومان زلزله کمک می‌کنند و تا هر زمان که به حضورشان نیاز باشد، در منطقه خواهند ماند. فقط آنها نیستند که داوطلبانه به منطقه آمده‌اند. در میان نیروهای رسمی امداد رسان، چه در هلال‌احمر، چه در نیروهای بهداشت درمان و چه حتی در میان ارتشی‌ها و سپاهی‌ها، هستند خیلی‌ها که نه بر اساس وظیفه که داوطلبانه و برای کمک به مردم آمده‌اند.
- تلویزیون سیار
مشغول بازگشت به کمپ خبرنگاران در حیاط بیمارستان صحرایی ارتشیم که خنده‌ها و جست‌وخیزهای ده‌ها کودک در مقابل کانتینتر یک کامیون، توجهم را جلب می‌کند. جلوتر که می‌روم، می‌بینم صفحه نمایش بزرگی روی کانتینر نصب شده که در حال نمایش برنامه‌های تلویزیون است. روی کامیون عنوان ستاد فرماندهی نیروهای ویژه ناجا نقش بسته و حضور در سرپل‌ذهاب، شور و هیجان زایدالوصفی بین بچه‌ها بوجود آورده است. بچه‌هایی که پس از یک هفته، دوباره توانسته‌اند پای شبکه پویا بنشینند و کارتون ببینند. بچه‌ها در مناطق زلزله‌زده برای بازگشت به جریان عادی زندگی، به اقداماتی اینچنین نیازمندند. اقداماتی که با رفع نیازهای اولیه مردم زلزله‌زده، بیشتر باید مورد توجه دستگاههای دولتی و گروههای مردمی امدادرسان قرار بگیرد.