طبق آمارهاي هلال‌احمر تا به حال بيش از 82هزار چادر در اين مناطق بين مردم توزيع شده است؛ اين يعني به جز آوارگاني كه در چادرهاي مسافرتي سر مي‌كنند و همينطور آنهايي كه سكونتگاه‌هاي محلي شبيه به چادر با ني و پلاستيك ساخته‌اند، دست‌كم چندين هزار خانوار بي‌خانمان در استان كرمانشاه زير خيمه‌ها در محاصره باد و باران هستند. شايد برخي چادرها تاب بياورند و نم پس ندهند اما درنهايت تسليم سوز و سرما هستند. چند خانوار از شهر سرپل ذهاب در گفت‌وگو با همشهري مي‌گويند: «در شهر آب راه افتاده، چادرها مقاومت اين باران رگباري را ندارند. آبراهه‌ها ويران شده، معبرها و كوچه‌ها را آب گرفته، باد سرد مي‌وزد. در چادر حبس شديم و...»
در آستانه زمستان هستيم، اما كرمانشاه اين استان كوهستاني، زودتر به استقبال فصل سرد مي‌رود. بيش از 100هزار نفر در مناطق زلزله‌زده سقف مطمئن ندارند و با بارش باران، ضرورت ساخت سرپناه دائم آن هم در كمترين زمان ممكن بيش از پيش اهميت پيدا مي‌كند.براي حل اين بحران بزرگ، تسهيلات و كمك‌هاي نقدي از سوي نهاد‌هاي دولتي براي مردم بي‌سرپناه زلزله‌زده درنظر گرفته شده است. با توجه به انتشار اخبار مربوط به تسهيلات و كمك‌ها، در ادامه گزارش، همشهري به‌دنبال پاسخ به اين سؤالات اساسي است؛ چند نفر در زلزله خانه‌هايشان آسيب ديد؟ مجموع تسهيلات و كمك‌هاي نقدي كه براي زلزله‌زده‌ها درنظر گرفته شده، چقدر است؟ ساخت مسكن براي مردم زلزله‌زده سرپل ذهاب، قصر شيرين، اسلام آباد غرب و حدود 2000روستايي كه به ويرانه‌اي تبديل شده، چقدر خرج دارد؟ آوارگان زمين لرزه از اين پس قرار است در چه خانه‌هايي و با چه امكاناتي زندگي كنند؟
- دست‌كم 100هزار نفر بي‌خانمان شدند
براساس آمارها در زلزله كرمانشاه حدود 15هزار و 500واحد مسكوني 100درصد تخريب شدند. از اين تعداد 11هزار واحد جزو واحدهاي روستايي هستند و 4هزار و 500واحد نيز مسكن شهري است. عزيزالله مهديان معاون امور بازسازي بنياد مسكن انقلاب اسلامي با اعلام اين آمارها گفته: «حدود 15هزار واحد نيز جزو واحدهايي هستند كه خسارات بسياري ديده‌اند اما قابل تعميرند. مجموعا در زلزله اخير 30هزار و 500واحد تخريب‌شده و خسارت‌ديده داريم.» آمارخسارات ناشي از زلزله كرمانشاه نشان‌دهنده يك ويراني بزرگ است. هم‌اكنون همه آن افرادي كه در آن30هزار و 500واحد كاملا تخريب‌شده و خسارت‌ديده زندگي مي‌كردند، بي‌سرپناه هستند. اگر مجموع افراد يك خانوار زلزله‌زده را 3نفر - تعداد حداقلي خانوارها- حساب كنيم، تعداد افرادي كه در زلزله اخير بي‌سرپناه شده‌اند دست‌كم به 100هزار نفر مي‌رسد.
- همه كمك‌هاي دولت به زلزله‌زدگان
براي حل بحران بزرگ آوارگان زلزله، هفته گذشته سخنگوي دولت از تصويب ۲۸۱ ميليارد تومان به‌عنوان كمك بلاعوض به زلزله‌زدگان كرمانشاه خبر داد. محمدباقر نوبخت در حاشيه جلسه هيأت دولت در جمع خبرنگاران با اشاره به مصوبات دولت براي رسيدگي به وضعيت آسيب‌ديدگان مناطق زلزله‌زده غرب كشور گفت: هيأت دولت ۶۵۹ ميليارد تومان براي تسهيلات و ۲۸۱ميليارد تومان به‌عنوان كمك بلاعوض به زلزله‌زدگان كرمانشاه تصويب كرده و به خانواده‌هايي كه نياز به احداث و بازسازي خانه دارند، در روستاها ۲۵ميليون و شهرها ۳۵ميليون تومان وام تعلق مي‌گيرد. به گفته سخنگوي دولت، ۵ ميليون تومان نيز به روستاييان و ۶ ميليون تومان هم به شهرنشينان كمك بلاعوض پرداخت خواهد شد و خانواده‌هايي كه نياز به مرمت خانه دارند، هم ۱۲ميليون تومان وام و ۲ميليون تومان كمك بلاعوض دريافت مي‌كنند. نوبخت تأكيد كرد: كساني كه به خريد لوازم خانه احتياج دارند، ۳ميليون تومان وام و ۲ميليون تومان كمك بلاعوض دريافت مي‌كنند و براي اسكان موقت خانواده‌ها، در روستاها ۳ميليون تومان و در شهرها ۵ ميليون تومان كمك بلاعوض پرداخت مي‌شود. در ادامه سخنگوي دولت تأكيد كرد اين مبالغ فقط براي خانواده‌ها درنظر گرفته شده و غيراز مصوبه‌اي است كه بايد براي جبران زيربناها و بناهاي دولتي در نظر بگيريم، اين ارقام به بانك مركزي و سازمان برنامه و بودجه ابلاغ شده است.
علي‌اصغر پيوندي، رئيس جمعيت هلال‌احمر نيز روز گذشته در يك نشست خبري از كمك نقدي هلال‌احمر به خانواده‌هاي داغدار زلزله كرمانشاه خبر داد و گفت: «از طريق كمك‌هاي مردمي كه به هلال‌احمر شده، 5 ميليون تومان به خانواده‌هايي كه فردي را در جريان زلزله كرمانشاه از دست داده‌اند، كمك بلاعوض مي‌شود. اين مبلغ براساس گزارش‌هايي كه از پزشكي قانوني دريافت مي‌شود، پرداخت خواهد شد. همچنين به خانواده‌هايي كه بعد از زلزله صاحب فرزند تازه شده‌اند نيز 5ميليون تومان كمك نقدي از طريق كمك‌هاي مردمي پرداخت مي‌شود.» جزئيات فوق، مجموع كمك‌هاي دولتي است كه تا به حال به مردم زلزله‌زده كرمانشاه قول آن از سوي مسئولان داده شده است و مبناي بررسي‌هاي روزنامه براي بازسازي خانه‌هاي آسيب‌ديده در زلزله قرار گرفته است. البته كمك‌هاي هلال‌احمر به‌دليل اينكه به افراد خاص تعلق مي‌گيرد در محاسباتي كه در ادامه درخصوص ساخت مسكن و تهيه لوازم منزل ارائه مي‌شود، لحاظ نشده است. همچنين محاسبات انجام شده تنها براي خانه‌هايي انجام شده كه به‌صورت كامل تخريب شده‌اند و مرمت خانه‌هاي آسيب‌ديده را شامل نمي‌شود.
- بررسي 3مدل در بازسازي خانه زلزله‌زدگان
با توجه به ميزان تسهيلات و كمك‌هاي بلاعوض به زلزله‌زدگان، سؤال اساسي اين است؛ در سال96، هزينه ساخت يك واحد مسكوني چقدر است؟ در ادامه همشهري در 3مدل اين پرسش را بررسي مي‌كند. مدل اول؛ پاسخ به اين پرسش از ديدگاه چند نفر از مردم زلزله‌زده كرمانشاه وچند معمار از اهالي شهر سرپل ذهاب است، مدل دوم؛ محاسبات رسمي سازمان نظام مهندسي ساختمان براي ساخت هر مترمربع است و مدل سوم نيز پيش‌فرض ساخت مسكن با حداقل هزينه است.
- مدل اول: قيمت بازسازي متري يك ميليون تومان
مهدي حسيني اهل محله فولادي سرپل ذهاب است. مي‌گويد خانه نوساز دو طبقه‌اش به كلي ويران شده. خودش مي‌گويد زيربناي هر طبقه 120متر بوده است: «سال گذشته اين خانه را ساختم. براي ساخت هر مترمربع بدون نما تقريبا يك ميليون تومان هزينه كردم.» خانم جعفري كه او نيز در محله فولادي زندگي مي‌كند، نرخ بالاتري را چند‌ماه پيش براي ساخت خانه يك طبقه‌اش هزينه كرده است. او مي‌گويد: «خانه‌ام بيش از 70درصد تخريب شده، براي ساخت هر مترمربع البته با احتساب نماي ساختمان نزديك به يك ميليون و 300هزار تومان هزينه كردم.» خانه خانم جعفري 140متر زير بنا دارد. آقاي شاه‌محمدي از معماران شناخته شده شهر سرپل ذهاب است او نيز مانند بسياري از معماران اين شهر مي‌گويد: «خانه‌هاي اين شهر متراژ‌شان بالاست. اغلب هم يك طبقه و دوطبقه هستند. بيشتر ساختمان‌ها زير بناي‌شان بالاي 100متر است. هم‌اكنون ساخت هر مترمربع در شهر سرپل ذهاب حدود يك ميليون تومان هزينه دارد.»
در بررسي مدل اول با توجه به اينكه روستاييان 30ميليون تومان و شهرنشين‌ها 41ميليون تومان براي ساخت مجدد خانه‌هاي كاملا تخريب شده‌شان، تسهيلات و كمك دولتي دريافت مي‌كنند، مي‌توان گفت آنها با اين كمك‌ها و با درنظر گرفتن نرخ يك ميليون توماني براي ساخت هر مترمربع، توان ساخت واحدهاي 41متري در شهر و30متري در روستا دارند و قرار است اين واحد‌ها جايگزين خانه‌هاي با متراژ 100متر به بالاي قبلي‌شان شود. البته آنها مي‌توانند خود نيز مبالغي را روي اين وام‌ها بگذارند تا خانه‌هايي شبيه خانه‌هاي قبل از زلزله داشته باشند.
- مدل دوم: قيمت بازسازي متري 850هزار تومان
طبق مفاد بند شماره17-2 ماده17 مبحث دوم مقررات ملي ساختمان، سازمان نظام مهندسي هزينه ساخت هر مترمربع بنا در سال96 را براي ساختمان‌هاي يك و 2طبقه حدود 850هزار تومان (كه بيشتر ساختمان‌هاي مناطق زلزله‌زده را شامل مي‌شود) اعلام كرده است. با احتساب هزينه 850هزار توماني براي ساخت هر مترمربع روستاييان زلزله‌زده تنها حدود 35مترمربع و شهرنشينان زلزله‌زده حدود 48مترمربع مي‌توانند ساخت‌وساز انجام دهند.
- مدل سوم: قيمت بازسازي متري 600هزار تومان
اگر مبلغ ساخت‌وساز را در پايين‌ترين حالت ممكن به 600هزار تومان كاهش دهيم، روستاييان صاحب خانه‌هاي 50متري و شهرنشينان صاحب خانه‌هاي 68متري مي‌شوند كه باز هم دست‌كم اين متراژها نصف زيربناي بيشتر خانه‌هاي قبلي آنها خواهد بود. البته مدل سوم با درنظر گرفتن پايين‌ترين قيمت‌ها براي مصالح ساختماني و... است كه مي‌تواند خطراتي را در آينده داشته باشد و باز هم شاهد ساخته شدن خانه‌هاي ناايمن در منطقه باشيم.
- فقط 3قلم لوازم خانگي
خانه‌هايي كه كاملا تخريب شده، اسباب و اثاثيه‌هاي آن نيز ديگر قابل استفاده نيست. به همين‌خاطر سخنگوي دولت اعلام كرد: «كساني كه به خريد لوازم خانه احتياج دارند، ۳ميليون تومان وام و ۲ميليون تومان كمك بلاعوض دريافت مي‌كنند.» مجموعا مي‌توان گفت زلزله‌زده‌ها 5 ميليون تومان بابت تهيه لوازم منزل تسهيلات و كمك دريافت مي‌كنند. اما با 5ميليون تومان مي‌توان كدام لوازم ضروري زندگي را تهيه كرد!؟ فروشندگان لوازم خانگي در گفت‌وگو با همشهري از قدرت خريد لوازم خانگي با اين مبلغ مي‌گويند: «با 5ميليون تومان مي‌توان سه قلم از لوازم ضروري زندگي را تهيه كرد آن هم اقلامي كه تقريبا به لحاظ كيفيت مي‌توان گفت جزو اجناس متوسط بازار هستند. افراد از بين لوازم ضروري مانند يخچال، فرش، تلويزيون، ماشين لباسشويي، اجاق گاز و ظرف آشپزخانه بايد 3قلم را انتخاب كنند.»