معماری رومی‌وار یا رومانِسک، سبک معماری اروپائی است که در نیمهٔ سده ۱۱ به وجود آمد و در سدهٔ دوازدهم رفته رفته کنار گذاشته شد.
معماری رومانسک اصطلاحی است که جهت تشریح موضوعی از اروپا که معماری را در اواخر قرن ۱۰ تحت تأثیر قرار داد و در روش گوتیک دخالت خود در طول قرن ۱۲. روش رومانسیک در انگلستان بصورت سنتی‌تری به نام معماری نورمان خوانده شد.
معماری رومانسک با کیفیت توده‌ای آن، دیوارهای ضخیمش، طاقهای گردش، پایه‌ها محکم، تاقهای فنری برجهای بزرگ و دالانهای تزئین شده‌اش شناخته شده‌است. هر ساختمانی شکل واضحی را نشان می‌دهد و به ندرت دارای نقشه‌های معمولی متقارن هستند بنابراین نمای کلّی آنها نسبت به ساختمانهای گوتیك ساده‌تر به نظر می‌رسد.
- پيدايش رومانسك در فرانسه
به علت توسعه و گسترش مراسم مذهبي كه در آن كاردينالها نمازخانه هاي جداگانه مي خواستند، محراب بزرگتر و طويل تر شده و در اطراف محراب نماز خانه هايي اضافه شد.
نكته ي ديگر در سبك رومانسك فرانسه اين است كه براي جلوگيري از رانش ديوار تالار مركزي كليسا، ديوارهاي راهروهاي جانبي را مرتفع ساختند كه همين امر موجب شد داخل كليسا تاريك شود. چون اين امر مانع از ايجاد پنجره در روي ديوار تالار مركزي مي گرديد.
- پيدايش رومانسك در ايتاليا
استفاده از سقفهاي خرپايي چوبي برگرفته از سنتهاي صدر مسيحيت در قسمتهاي مركزي و جنوبي ايتالا چشمگير بود. نمونه بارز اين سبك در جنوب ايتاليا مجموعه ي كليساي معروف پيزاست.
در اين كليسا كه روحيه ي بناهاي صدر مسيحيت مانند سقف خرپايي و پلان باسيليكايي هويداست. بخاطر موقعيت خاص شهر پيزا در كنار دريا و ارتباط اين شهر با نقاط ديگر به ويژه شرق عناصر معماري بيزانسي و اسلامي در معماري كليساي جامع اين شهر با هم درآميخته اند.
در اين كليسا پوشش راهرو هاي جانبي با طاق هاي قوسي متقاطع فراهم آمده و رديف ستون هاي كورنتي در صحن كليسا بيان گر تسلط معماري رومي و پايبندي ايتاليا يي ها به عناصر معماري كلاسيك است. در برج و ناقوس معروف اين كليسا كه به دليل نشست پي، از محور قائم خارج شده است، تكرار قوس ها در طبقات از ظرافت جالبي برخوردار است و موجب پيوند جالبي در كل محموعه شده است.
در قسمتهايي از ايتاليا مانند جزيره سيسيل كه تحت سلطه ي اعراب بود نيز نفوذ معماري بيزنسي و اسلامي در ساخت كليسا ها نمايان است.
- پيدايش رومانسك در انگليس
مشخصان معماري رومانسك در انگليس را مي توان:ديوارهاي ضخيم؛ستون هاي داخلي قطور كه اغلب استوانه‌اي؛ پلان طولي بسيار كشيده؛بازوهاي عرضي(فرعي)، بيش از حد بيرون زده؛محراب به شكل ادامه پلان بسيار طولاني؛ قرارگيري برج و ناقوس مربع شكل با سقف مسطح در محل تقاطع صحن، بازو هاي فرعي.
كليساي سنت فوي| نورماندي | فرانسه
كليساي سنت مري؛ لهستان