به گزارش همشهري، تازه‌ترين اطلاعات آماري از وضعيت بانك‌ها نشان مي‌دهد كه بحران در سيستم مديريت منابع بانك‌ها در 3دهه گذشته اكنون در بورس بحران‌زا شده و بانك مركزي هم به لحاظ اجرايي توان و اراده سياسي لازم براي حل بحران مالي بانك‌ها را ندارد و اين بحران در طول يك سال گذشته به سهامداران بورس منتقل شده است.
اطلاعات آماري نشان مي‌دهد صنعت بانكداري كه روزگاري يك صنعت پربازده در ايران بود، اكنون با زيان‌هاي هنگفت مالي مواجه است و هيچ نهاد مقرراتي هم اطلاعاتي درباره عمق بحران در بانك‌ها ارائه نمي‌دهد. در عين حال به‌نظر مي‌رسد با گذشت 3سال از طرح‌شدن علني بحران در نظام بانكي ايران، بانك مركزي هم راه‌حلي براي عبور از اين بحران ندارد چرا كه نزديك به يك سال است كه معاملات چندين بانك بزرگ ايران كه اتفاقا سهامداران زيادي هم دارد در بورس متوقف است و اطلاعات برخي از بانك‌ها هم مدت‌هاست در بورس منتشر نشده است.
برآورد و تخمين دقيق بحران مالي نظام بانكي ايران با توجه به دردسترس‌نبودن اطلاعات مالي همه بانك‌ها، كار دشواري است اما اخيرا وقتي عقيلي كرماني، مديرعامل بانك خاورميانه به‌عنوان يك مقام ارشد بانكي ايران در كنفرانسي براي بررسي صنعت بانكداري ايران به زوريخ سوئيس سفر كرده بود، به صراحت اعلام كرد كه براي اصلاح نظام بانكي در ايران 180تا 200ميليارد تومان پول لازم است.
داده‌هاي آماري نشان مي‌دهد عمده‌ترين دليل بحران نظام بانكي در ايران ضعف‌هاي مقرراتي در 3دهه گذشته بوده كه از يك سو موجب شده بانك‌ها و مؤسسات غيرمجاز همه منابع مالي را ببلعند و از سوي ديگر راه را بر مديريت نا صحيح منابع مالي بانك‌ها باز كرده است.
با اين رويداد‌ها اكنون بحران نظام پولي كشور به نظام مالي منتقل شده و طيف زيادي از سهامداران بانك‌ها را درگير خود كرده، چرا كه با بلوكه‌شدن منابع مالي بانك‌ها كه شامل پس‌انداز‌هاي مردم است اين بحران از سمت سپرده‌گذاران به سهامداران منتقل شده است.
- افت 93هزار ميليارد توماني
اطلاعات آماري از وضع سهام بانك‌ها در بورس نشان مي‌دهد ارزش سهام بانك‌ها از شهريور پارسال تاكنون 9هزار و 373ميليارد تومان كاهش يافته است.اين اطلاعات در عين حال نشان مي‌دهد حاشيه سود بانك تجارت به 47-درصد و بانك صادرات به 25-درصد رسيده است.
حاشيه سود صنعت بانكداري به‌ويژه اين دو بانك بزرگ كه از بزرگ‌ترين بانك‌هاي ايران هستند، به سرعت در حال كاهش است؛ به‌طوري كه هم‌اكنون درصد افت حاشيه سود بانك تجارت به 720درصد و بانك صادرات به 28درصد رسيده؛ يعني اينكه سرعت روند نزولي بانك‌ها بيشتر شده است. براساس آخرين اطلاعات ارائه شده پيش‌بيني سود بانك تجارت 306درصد افت كرده است. اين داده‌ها براساس اطلاعاتي كه اين بانك براي سال مالي 1396ارائه كرده، قابل استخراج است.
- زيان 18درصدي سهامداران
اين همه واقعيت‌هاي صنعت بانكداري نيست. اطلاعات آماري همچنين نشان مي‌دهد كه سهامداراني كه در يك سال گذشته سهام بانك‌ها را خريده‌اند، نه فقط چيزي به ارزش سهامشان اضافه نشده بلكه به‌طور ميانگين 18درصد هم زيان كرده‌اند كه اگر نرخ تورم را هم به اين مقدار اضافه كنيم مقدار نزول و افت دارايي سهامداران بيشتر از اين مقدار بوده است.
البته اين همه اطلاعات نيست زيرا اطلاعات مالي برخي بانك‌ها از پارسال تاكنون منتشر و به روز نشده است.اما براساس داده‌هاي موجود آخرين پيش‌بيني سود محقق بانك ايران زمين 707-ريال، بانك پارسيان 621-ريال، بانك سرمايه 593-ريال، بانك صادرات476-ريال، بانك اقتصاد نوين 421-ريال، مؤسسه اعتباري ملل 54-ريال و بانك تجارت 30-ريال بوده است. داده‌هاي آماري نشان مي‌دهد جمع كل زيان انباشته 7بانك بزرگ بورس به مرز 1.5ميليارد دلار معادل 5456ميليارد تومان رسيده كه از اين مقدار بخش عمده زيان مربوط به بانك صادرات، تجارت و ملت است.
براساس آخرين اطلاعات ارائه شده از سوي بانك‌ها جمع كل زيان انباشته بانك صادرات هم‌اكنون به 3300ميليارد تومان رسيده است. اين بالاترين زيان انباشته‌اي است كه تاكنون در تاريخ بورس ثبت شده است. همچنين هم‌اكنون زيان عملكرد بانك تجارت به يك هزار ميليارد تومان و زيان انباشته بانك ملت به 550ميليارد تومان رسيده است.در اين فهرست هفت‌تايي همچنين بانك‌هاي ايران زمين، پست بانك و گردشگري هم حضور دارند كه جمع زيان اين بانك‌هاي كوچك معادل 500ميليارد تومان است.
- چه‌كسي مقصر است
اطلاعات دقيق‌تر از وضعيت رشد نقدينگي، پايه پولي، ميزان منابع و مصارف بانك‌ها و همينطور دارايي‌ها و بدهي بانك‌ها نشان مي‌دهد اولا در طول سال‌هاي گذشته توفيقي در جلوگيري از سرعت رشد نقدينگي به‌دست نيامده و ارزش كل نقدينگي در كشور از 450هزار ميليارد تومان اكنون به 1400ميليارد تومان رسيده است اين به‌معناي اين است كه متوسط نرخ رشد نقدينگي در طول اين سال‌ها بيش از 24درصد بوده است.
دولت سعي كرده كه رشد نقدينگي مهار شود اما سياست منجر به رشد نرخ سپرده‌هاي بانكي شد در نتيجه در بانك‌ها به‌صورت شبه پول رسوب كرد در عين حال جداول آماري نشان مي‌دهد كه بدهي دولت به سيستم بانكي مدام در حال افزايش است و از سال 1390كه اين روند متوقف شده بود شيب صعودي آن دوباره آغاز شده و از سال 1394تاكنون مدام در حال افزايش بوده است البته بخش عمده اين رشد ناشي از وقوع تحريم‌ها بوده اما با وجود اين همين رويه در سال 95و نيمه نخست سال 96هم تكرار شده است. اين تحولات منجر شده كه اكنون دولت بدهكار‌ترين فرد به نظام بانكي است.
همچنين از سال 1392تاكنون بدهي‌هاي دولت از طريق انتشار اوراق بدهي در حال افزايش است.همچنين در طول اين سال‌ها نقش دولت و بانك مركزي در تغييرات پايه پولي كشور به‌شدت پر رنگ شده؛ به‌طوري كه پايه پولي ايران كه قدرت خريد ريال را نيز نشان مي‌دهد به‌دليل رشد بدهي‌هاي دولت و بانك‌ها با روند صعودي مواجه شده است و رشد پايه پولي هم در عوض بيشترين تأثير را بر نقدينگي و افزايش ضريب فزاينده پولي داشته است. از مرداد‌ماه امسال روند صعودي پايه پولي ايران بار ديگر آغاز شده است. در عين حال كه همچنين آمار‌ها نشان مي‌دهد بدهي بانك‌ها به بانك مركزي در حال افزايش است به‌طوري كه اين مقدار هم‌اكنون در حال رسيدن به مرز 1200ميليارد ريال است.