ضراب 34ساله را آمريكايي‌ها به جرم نقض تحريم‌هاي مالي ايران به دادگاه كشانده‌اند اما اطلاعاتي كه در دادگاه ارائه كرده ادعاهايي درباره فساد گسترده مالي در دولت تركيه بوده است. پرداخت رشوه 50ميليون يورويي ضراب به وزير اقتصاد اردوغان يكي از اعترافات ضراب در دادگاه بوده است. ضراب 4سال پيش در تركيه به جرم فساد مالي دستگير شد.
اردوغان اين اقدام قوه قضاييه تركيه را شبه‌كودتا عليه خودش خواند و مقام‌هاي مرتبط با اين پرونده را بركنار كرد. ضراب 2ماه بعد تبرئه و از زندان آزاد شد. او اما يك سال و نيم پيش در خاك آمريكا دوباره دستگير شد. اين بار كار او به دادگاه كشيد. در اين رابطه با «شفق باش» روزنامه‌نگار تركيه‌اي ساكن آلمان كه ماجراي ضراب را از سال2013 پيگيري كرده است، گفت‌وگو كرده‌ايم.
او معتقد است ضراب اطلاعات بسيار زيادي دارد و ادامه روند دادگاه او در آمريكا، به‌معناي افشاي اطلاعات بيشتر در مورد دست داشتن مقام‌هاي عالي‌رتبه تركيه در فساد مالي است. شفق باش در عين حال معتقد است آمريكايي‌ها با محاكمه ضراب پيام مشخصي براي شركت‌هاي اروپايي دارند كه به‌دنبال معامله با ايران هستند: با ايران معامله نكنيد؛ اگر معامله مي‌كنيد به فكر نقض تحريم‌هاي ايران نباشيد.
- برخي مي‌گويند كل ماجراي پرونده رضا ضراب يك نمايش بزرگ براي ضربه زدن به دولت كنوني تركيه و شخص رجب طيب اردوغان است. نظر شما چيست؟
ببينيد در تركيه همه رسانه‌ها و گروه‌هاي حامي دولت و اردوغان هم‌صدا شده‌اند كه بگويند آنچه در نيويورك در مورد رضا ضراب در جريان است، يك اقدام هماهنگ ميان دولت آمريكا و جريان وابسته به فتح‌الله گولن است. در واقع مي‌خواهند اينگونه نشان دهند كه پرونده مطرح شده عليه ضراب براي ضربه زدن به اردوغان است. ديدگاه آنها اين است كه همه آنچه در مورد رضا ضراب مطرح شده، از پرونده‌اي مي‌آيد كه هواداران گولن در قوه قضاييه و پليس تركيه در سال2013 عليه او ساخته و پرداخته‌‌اند؛ افرادي كه ديگر قدرتي ندارند.
- ضراب در روز دوم محاكمه‌اش گفت كه حدود 50 ميليون يورو به وزير اقتصاد تركيه رشوه پرداخت كرده‌است. آيا ماجراي پرداخت رشوه در اين سطح بر فضاي سياسي داخلي تركيه تأثيرگذار خواهد بود؟
نه، به هيچ وجه. اردوغان مي‌گويد كه آن زمان تركيه به‌شدت به نفت و گاز ايران نياز داشته و بايد به‌نحوي پول ايران را پرداخت مي‌كرده است؛ بنابراين چاره‌اي نداشته جز اينكه از طريق ضراب و هالت‌بانك تركيه اين كار را انجام دهد. اين توضيح اردوغان است.
اما در مورد رشوه‌اي كه پرداخته شده بايد بگويم كه اكنون تمامي رسانه‌هاي بزرگ تركيه تحت كنترل دولت هستند. هر آنچه در دادگاه نيويورك اتفاق بيفتد و هر اطلاعاتي كه از جانب ضراب عليه اردوغان و اطرافيانش مطرح شود، در تركيه به‌گونه‌اي ديگر منعكس مي‌شود. آنها همه‌‌چيز را متوجه جريان گولن مي‌دانند. بنابراين هيچ اتفاقي در فضاي سياسي تركيه نخواهد افتاد.
- واكنش محمد ظفر چالايان، وزير اقتصاد پيشين تركيه كه در مظان اتهام دريافت رشوه قرار دارد، چه بوده است؟
چالايان هنوز هيچ واكنشي نداشته است. هيچ‌يك از مقام‌هاي دولتي در تركيه هم به سخنان ضراب واكنش نشان نداده‌اند. تنها برخي روزنامه نگاران حامي دولت ادعاهاي ضراب را تكذيب كرده‌اند.
- دولت تركيه به‌شدت تلاش كرده تا به دولت آمريكا فشار بياورد تا رضا ضراب را آزاد كند. شما اطلاعاتي در دست داريد كه نشان دهد رضا ضراب به حزب حاكم و چهره‌هاي مطرح اين حزب هم پولي داده باشد؟
ببينيد ضراب واقعا ثروتمند است؛ او به خيلي‌ها در تركيه رشوه داده است. هميشه آدم‌هاي بانفوذ، او را دوره كرده بودند. در مورد پرداخت پول به حزب حاكم مطمئن نيستم اما به‌طور حتم به افرادي درون حزب پول داده است؛ وزير اقتصاد يكي از آنهاست. در سال2013 كه پرونده او در تركيه شكل گرفت، پرداخت رشوه به وزير كشور و وزير توسعه نيز بخشي از اتهامات او بود. غير از اين، مي‌دانيم كه او ارتباط نزديكي هم با وزير خارجه تركيه داشته است. او استاد رشوه دادن است. او حتي به زندانبان‌هاي آمريكايي هم رشوه داده است.
- رابطه تركيه و آمريكا همين الان به‌اندازه كافي بر سر بحران سوريه آسيب ديده است. 2كشور اختلافات زيادي در اين زمينه دارند. آيا ماجراي محاكمه رضا ضراب و اطلاعاتي كه از دادگاه او در حال بيرون آمدن است، مي‌تواند ضربه بيشتري به رابطه واشنگتن و آنكارا بزند؟
ديپلمات‌هاي تركيه در واشنگتن خيلي تلاش كرده‌اند تا براي آزادي ضراب به دولت آمريكا فشار بياورند؛ از همان حدود 2سال پيش كه دستگير شد اين تلاش‌ها هم آغاز شد. دولت تركيه مي‌گويد دادستان آمريكا بازيچه دست گولن شده است؛ تصورش را بكنيد! دولت تركيه به‌شدت دنبال اين است كه رضا ضراب سخني نگويد و اعترافي نكند؛ بنابراين به‌دنبال آزادي اوست. ديپلمات‌هاي تركيه براي آزادي ضراب حتي با ترامپ مذاكره كرده‌اند اما تاكنون كه موفق نبوده‌اند.
تا جايي كه مي‌دانيم دونالد ترامپ به اردوغان قول داده ارسال سلاح به كرد‌هاي سوريه را متوقف كند. اين براي تركيه بسيار مهم است. از طرفي نيروهاي مورد حمايت تركيه كنترل بخش‌هاي شمالي سوريه را در دست دارند؛ بنابراين، شرايط در سوريه براي تركيه آنقدرها هم بد نيست. به همين دليل فكر نمي‌كنم ماجراي ضراب تأثيري در رابطه دوطرف داشته باشد. موضوع اين است كه ضراب اطلاعات خيلي زيادي دارد و به همين دليل براي تركيه مهم است. هرچه بيشتر در آمريكا بماند اطلاعات بيشتري مي‌دهد و اين اصلا به نفع دولت تركيه و شخص اردوغان نيست.
- چرا دولت آمريكا پرونده ضراب را با اين جديت دنبال مي‌كند؟ به‌نظر شما هدف اصلي، ضربه زدن به ايران است يا آمريكا مي‌خواهد دولت تركيه را هم از اين طريق تحت فشار قرار دهد؟
هر دو. فارغ از اينها به اعتقاد من آمريكا مي‌خواهد يك پيام شفاف به طرف‌هايي بدهد كه وارد مراودات سياسي و تجاري با ايران شده‌اند و آن اينكه هركسي تحريم‌هاي ايران را نقض كند، هزينه‌اش را خواهد پرداخت. آمريكايي‌ها مي‌خواهند بگويند با ايران وقتي تحت تحريم است معامله نكنيد.
پيام آمريكا به‌طور مشخص براي شركت‌هاي اروپايي است كه تلاش مي‌كنند دوره‌‌اي جديد از روابط تجاري را با ايران آغاز كنند. تاكنون بارها شركت‌هاي طرف معامله با ايران در ليست سياه آمريكا قرار گرفته‌اند اما ماجراي دادگاه رضا ضراب اتفاق جديدي است و پيام مشخصي دارد.