براساس اعلام سازمان برنامه و بودجه در گزارش مباني اقتصادي بودجه سال 1397قرار است با هدف تحقق عدالت، كاهش فقر و توسعه بهداشت و سلامت مردم و همچنين تغيير مسير پرداخت يارانه نقدي به خانوارهاي نيازمند و البته به‌منظور رفع فقر مطلق در خانوارهاي هدف، 10گروه در فهرست دريافت‌كنندگان يارانه نقدي سال آينده قرار گيرند.
براساس جدول پيشنهادي دولت به مجلس، 7.5ميليون نفر از مددجويان كميته امداد امام خميني (ره)، 3.7ميليون نفر مددجوي تحت پوشش سازمان بهزيستي، 3ميليون نفر از زنان سرپرست خانوار و افراد تحت تكفل آنها، 7ميليون نفر از افراد ساكن در دهستان‌هاي كمتر برخوردار با ضريب 6، 7، 8و 9، يك ميليون نفر از بيماران خاص، 9.8ميليون نفر از گروه‌هاي نيازمند تحت پوشش بيمه‌هاي اجتماعي استفاده‌كننده از كمك‌هاي دولت، يك ميليون نفر از عشاير، 4.8ميليون نفر از بازنشستگان داراي حقوق كمتر از يك ميليون نفر، يك ميليون و 750نفر از ايثارگران و 2ميليون و 250هزار نفر از ساير نيازمندان احتمالي از سال آينده يارانه نقدي دريافت خواهند كرد.
البته جمع اين افراد بالغ بر 42ميليون و 800هزار نفر برآورد شده وليكن يك ميليون نفر به‌دليل قرار گرفتن در دو گروه از گروه‌هاي پيشنهاد شده به‌دليل همپوشاني كم خواهند شد و به اين ترتيب تعداد افراد مشمول يارانه نقدي براساس برآورد دولت 41ميليون و 800هزار نفر خواهد بود.
گزارش رسمي سازمان برنامه و بودجه مي‌افزايد: از 76ميليون و 300هزار شهروند ايراني يارانه نقدي‌بگير، 34ميليون و 500هزار نفر بايد از فهرست فعلي يارانه‌بگيران حذف شوند چرا كه دولت در لايحه بودجه سال آينده 23هزار ميليارد تومان براي پرداخت نقدي و غيرنقدي به خانوارها، 7هزار ميليارد تومان براي كاهش فقر مطلق در خانوارهاي هدف، 3.7هزار ميليارد تومان براي كاهش سهم هزينه‌هاي مستقيم سلامت و 3.3هزار ميليون تومان براي يارانه نان و خريد تضميني گندم درنظر گرفته است.
برآورد كارشناسي دولت نشان مي‌دهد كه بين 600تا 800هزار نفر از كم‌درآمدها مشمول دريافت مابه‌التفاوت يارانه نقدي شوند به اين معنا كه ممكن است يارانه نقدي آنها افزايش يابد و اين افراد تحت پوشش كميته امداد و سازمان بهزيستي قرار خواهند گرفت. دولت پيشنهاد داده تا كودكان شيرخوار رها شده، انواع معلولان متقاضي كمك، كودكان كار و نظاير آنها هم در فهرست افرادي قرار بگيرند كه يارانه نقدي بيشتري دريافت كنند.
دولت مي‌گويد با فرض تحت پوشش قرار گرفتن 700هزار خانوار جديد و اين فرض كه درآمد آنها صفر باشد، ميزان پرداخت سالانه دولت به اين افراد بالغ بر 3000ميليارد تومان خواهد بود. در پيشنهاد مطرح شده آمده است كه دولت از طريق نهادهاي حمايتي خانوارهاي تحت پوشش موجود و خانوارهايي كه جديد ثبت نام مي‌كنند را راستي‌آزمايي مي‌كند و بر اين اساس خانوارهايي كه شرايط لازم را نداشته باشند از فهرست يارانه نقدي‌بگيران حذف خواهند شد.
روز يكشنبه حسن روحاني، رئيس‌جمهور در صحن علني مجلس اعلام كرد كه يارانه به نيازمندان تعلق خواهد گرفت و نيازمنداني كه در طبقات نيازمند شناسايي شده از دولت قرار ندارند، با اعلام نيازمندي خود و تأييد دولت، مشمول يارانه خواهند شد. بر اين اساس دولت به جاي شناسايي پردرآمدها و حذف يارانه آنها به شناسايي نيازمندان پرداخته و كساني كه در دسته نيازمندان قرار ندارند را از شمول دريافت يارانه نقدي خارج خواهد كرد.
روحاني تصريح كرد: در بخش يارانه همه ما معتقديم آنهايي كه نيازمندند بايد به يارانه برسند. ما سازمان هدفمندي يارانه را در اين بودجه تغيير مي‌دهيم. اين سازمان به صندوق رفاه اجتماعي اميد تبديل مي‌شود و شرايط جديدي براي يارانه نقدي به‌وجود مي‌آيد. نمايندگان محترم مجلس بايد در اين زمينه همديگر را ياري كنيم تا بتوانيم در يك چارچوبي نيازهاي مردم و خواست مردم را برآورده كنيم. هر آنچه در تبصره 14به‌دست بياوريم يا براي رفع فقر مطلق تلاش و هزينه مي‌كنيم يا براي رفع برخي مشكلات در بخش سلامت.
اين كار دومي است كه در بودجه 97انجام مي‌گيرد. اولي اشتغال و دومي رفع فقر بود. تعريف يك استاندارد براي حداقل زندگي، درخواست از آنهايي كه نيازمند هستند براي ثبت نام و در نهايت ساماندهي يك سيستم دقيق پايشي در كشور و نظام جديد تأمين اجتماعي براي همه مردم كارهايي است كه در اين راستا انجام مي‌شود.
- يارانه، فقط براي افراد نيازمند
محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت ديروز در نشست خبري با خبرنگاران توضيحاتي درباره برخي بندهاي بحث‌برانگيز لايحه بودجه 97ارائه داد كه مي‌توان مهم‌ترين نكته آن را مربوط به بحث حذف يارانه‌ها و كنار‌رفتن سازمان هدفمندسازي يارانه‌ها از اين موضوع عنوان كرد. به گفته نوبخت، هنوز برنامه غربالگري يارانه‌بگيران نهايي نشده اما بناي دولت در سال ۹۷ اين است كه به افراد نيازمند شناسايي شده يارانه پرداخت كند.
بر اين‌اساس ديگر نيازي به مأموريت سازمان هدفمندي نيست، اين سازمان به صندوق رفاه اجتماعي تبديل خواهد شد و وزارت كار مي‌تواند مسئوليت آن را برعهده بگيرد. شايعات گران شدن بنزين در ماه‌هاي آتي نيز موضوع ديگري بود كه رئيس سازمان برنامه‌وبودجه را به توضيح واداشت. او با اشاره به مجوز ۴۸ هزار ميليارد توماني براي درآمدزايي دولت از محل اصلاح قيمت حامل‌هاي انرژي در بودجه امسال و سال‌هاي قبل گفت:
دولت تاكنون دراين‌باره اقدام نكرده و فعلاً نيز براي افزايش قيمت بنزين برنامه‌اي مشخص نشده است. در اين ميان يكي از تغييرات لايحه بودجه 97كه بازتاب گسترده‌اي در فضاي مجازي داشت به افزايش 3 برابري عوارض خروج از كشور مربوط مي‌شد. نوبخت در توجيه اين مسئله گفت: از محل افزايش عوارض خروج از كشور، مبلغي براي توسعه بخش گردشگري اختصاص پيدا مي‌كند كه موجب افزايش ميزان مشاركت مسافران خروجي در توسعه كشور خواهد بود.
از سوي ديگر، سخنگوي دولت درباره افزايش درآمدهاي مالياتي دولت نيز اظهار كرد: فعلاً ماليات بخش‌هايي كه طبق قانون معاف هستند حدود ۴۰ هزار ميليارد تومان برآورد مي‌شود و دولت در حال بررسي است كه آيا مي‌تواند بخشي از آنها را مشمول پرداخت كند يا نه. ضمناً فعاليت‌هايي كه به‌طور خاكستري و كدر در اقتصاد حضور دارند و ماليات بايسته‌اي نمي‌دهند نيز زير نور سازمان امور مالياتي قرار خواهند گرفت. همچنين گراني كاغذ نيز ازجمله بحث‌هاي داغ خارج از مبحث بودجه بود اما سخنگوي دولت تأكيد كرد: به‌هيچ‌عنوان براي واردات كاغذ افزايش تعرفه نخواهيم داشت و اكنون نيز براي آن يارانه پرداخت مي‌شود.