به همین دلیل مخفی شدن در قسمت بار کامیون‌که قصد ورود به ایران را دارند یکی از مسیرهای بازگشت است
گمرك بازرگان در استان آذربايجان غربي، يكي از مهم‌ترين دروازه‌ها براي سفر افراد از ايران به اروپا يا برعكس است.
پس چندان دور از انتظار نيست كه قاچاقچيان انسان نيز براي انتقال مسافران غيرقانوني از اين مرز سوء استفاده كنند و البته براي اجراي نقشه‌هايشان ترفندهايي به‌كار ببرند تا بتوانند طعمه‌هايشان را دور از چشم مأموران از اين دروازه عبور بدهند.
به گفته‌ي علي معصومي، مديركل گمرك بازرگان معمولا طعمه‌هاي قاچاقچيان انسان كساني هستند كه يا مجوز ندارند يا قصدشان از ورود به كشور نامعلوم است.
همين موضوع زنگ خطري است براي مأموران گمرك تا با ديدن موارد اينچنيني، متهمان را دستگير كرده و آن‌ها را براي حفظ امنيت كشور، كت بسته تحويل قانون بدهند.
در هفته‌ها و ماه‌هاي گذشته محموله‌هاي قاچاق زيادي از سوي مأموران اين گمرك متوقف شدند كه بخش عمده‌ي آن‌ها مسافران غيرقانوني و بخشي ديگر نيز كالاي قاچاق بودند. اما اين محموله‌ها چطور شناسايي شدند؟
- اولين محموله
تا حالا مأموران گمرك بازرگان مسافران غيرقانوني زيادي را كه قصد داشتند مخفيانه از مرز عبور كنند، به دام انداخته‌اند.
يكي از آن‌ها دوشنبه بيست و هفتم مهرماه به دام افتاد. حدود ساعت چهار بعدازظهر آن روز مأموران پليس گمرك بازرگان جوان بيست و پنج ساله‌ي افغان را كه قصد داشت با مخفي شدن در يك كاميون ترانزيت از مرز خارج شده و خودش را به تركيه برساند به دام انداختند.
علي معصومي مي‌گويد:«نزديك عصر بود كه مأموران گمرك به يك دستگاه كاميون ترانزيت كه چادرش پاره شده بود مشكوك شدند.
چادر كاميون‌ها هميشه بايد سالم باشد. به همين دليل مأموران گمرك تصميم به بازرسي كاميون گرفتند.» در اين بين راننده‌ي كاميون سعي كرد مأموران را از اين كار منصرف كند و مدعي شد كه براي رساندن بار به آن طرف مرز عجله دارد و بايد هرچه زودتر بارش را تحويل بدهد.
بار كاميون مفتول مس بود. بار در پالت‌هايي مخصوص روي هم چيده شده و قرار بود راننده‌ي ايراني، آن را به كشور تركيه برساند.
اما مأموران بي توجه به التماس وي كاميون را براي بازرسي به سمت جايگاه «ايكس ري» هدايت كردند.
اسكن كاميون شروع شد و مأموران مشاهده كردند هم كاميون بيش از حدي كه در گزارش آمده بود اضافه بار دارد و هم تصوير مردي كه در قسمت بار كاميون مخفي شده بود در جريان اسكن مشخص شد.
با مشخص شدن تصوير اسكن شده مرد افغانستاني، دليل اضافه بار كاميون نيز مشخص شد.
پس از آن مأموران به داخل كاميون رفتند و پس از كمي جست‌وجو مرد جواني را ديدند كه با چهره‌اي وحشت‌زده از ميان پالت‌هاي بار كاميون بيرون آمد.
آن‌ها با ديدن مرد غيرايراني وي را دستگير كردند و پس از صورتجلسه، او را به دست نيروهاي انتظامي حاضر در محل گمرك دادند تا وي را به دادگاه منتقل كنند.
در اين بين مأموران گمرك در حال بازجويي از راننده متوجه شدند كه او از پاره شدن چادر و ورود مرد به داخل آن اطلاعي نداشته است. به نظر مي‌رسيد راننده راست گفته و در بازجويي مشخص شد كه او از اين ماجرا بي‌اطلاع بوده است.
مديركل گمرك بازرگان مي‌گويد:«در تحقيقاتي كه از مرد افغان انجام شده بود، مشخص شد وي مجوز ندارد و حضورش در ايران نيز به صورت غيرقانوني بوده است.
او كه به صورت غيرقانوني خود را به ايران رسانده بود، با شناسايي كاميون مورد نظر، مخفيانه وارد آن شده و در قسمت بار مخفي شده بود تا با اين شگرد خودش را به تركيه و از آن‌جا به اروپا برساند كه ناكام ماند.
به گفته‌ي وي معمولا اين افراد از سوي دادگاه ديپورت شده و به كشورشان بازمي‌گردند اما با اين حال رأي دادگاه با توجه به تحقيقاتي كه از متهمان انجام مي‌دهد متغير است.»
- دومين محموله
اما در همان روزي كه مأموران گمرك موفق به شناسايي اولين محموله‌ي قاچاق انسان شدند، محموله‌ي ديگري نيز شناسايي كردند.
اين بار زني جوان در ميان بار يك كاميون كه از خارج مرز به داخل كشور مي‌آمد پنهان شده بود. علي معصومي مي‌گويد:«اين خانم از تركيه قصد داشت به صورت غيرمجاز وارد ايران شود اما همان روز و همزمان با مرد افغانستاني دستگير شد.
معمولا قاچاق انسان به داخل كشور خيلي كم و نادر است. اين خانم هم در ميان بار كاميون پنهان شده بود و تصور مي‌كرد به راحتي مي‌تواند وارد مرز شود اما در نيمه‌ي راه از ادامه مسيرش بازماند.»
چادر اين كاميون نيز پاره شده بود و همين باعث شك مأموران گمرك شد. وقتي مأموران از راننده درباره پارگي چادر پرسيدند، او از اين موضوع اظهاربي اطلاعي كرد اما مأموران مي‌دانستند كاسه‌اي زير نيم كاسه است.
رنگ از رخ راننده پريده بود و به زبان تركيه‌اي سعي داشت مأموران گمرك ايران را از بازرسي كاميونش بازدارد اما مأموران كه دوره‌هاي روانشناسي در گمرك را پشت سر گذاشته‌اند به خوبي با حالت راننده‌هايي كه مشكوك به نظر مي‌رسند آشنا هستند. آن‌ها از اين راننده نيز درخواست كردند كه روي دستگاه ايكس ري برود.
كاميون به سمت جايگاه مخصوص رفت. اين درحالي بود كه يكي از سگ‌هاي پليس كه اطراف كاميون پرسه مي‌زد مدام سر و صدا مي‌كرد و مأموران احتمال دادند در قسمت بار كاميون چيزي غيرقانوني وجود دارد.
آن‌ها زماني به حدس و گمانشان يقين پيدا كردند كه دستگاه ايكس ري پس از اسكن كاميون تصاويري را پيش روي مأموران گمرك قرار داد كه نشان مي‌داد يك زن داخل قسمت بار است.
مديركل گمرك ادامه مي‌دهد:«ماموران پلمب كاميون را باز كردند و همان طور كه دستگاه اسكن نشان داده بود، زني جوان در ميان اقلام و بار كاميون پنهان شده بود. اين خانم دستگير و تحويل مراجع قانوني شد.» معصومي مي‌گويد:«افرادي كه قصد خروج از كشور را دارند اغلب يا مجوز ندارند يا پاسپورت. آن‌ها يا افغانستاني هستند يا تاجيكستاني يا پاكستاني.
اما حساسيت ما روي افرادي كه از كشوري ديگر قصد وارد شدن به داخل مرز ايران را دارند آن هم به صورت غيرقانوني و قاچاق، بيشتر است.
چراكه ممكن است آن‌ها قصد به خطر انداختن امنيت كشورمان را داشته باشند پس با آن‌ها با قاطعيت بيشتري برخورد مي‌شود.
پس از انتقال به دادگاه و در جريان روند بازجويي‌ها آن‌ها بايد بگويند كه هدف‌شان از وارد شدن به ايران چه بوده و قصدشان چيست.
در اين بين مواردي هم وجود دارد كه در آن افراد از كشور به صورت غيرقانوني و از طريق مناطق صعب‌العبور خارج شده‌اند اما وقتي در آن سوي آب‌ها به هدف‌شان نرسيده‌اند، تصميم مي‌گيرند به ايران بازگردند.
به همين دليل مخفي شدن در قسمت بار كاميون‌هاي ترانزيتي كه قصد ورود به ايران را دارند يكي از مسيرهاي بازگشت به كشور مي‌تواند باشد. با اين حال بايد در دادگاه و مقابل قاضي توضيح بدهند و دليل‌شان آن‌قدر قانع كننده باشد كه وي را توجيه كنند.»
به گفته‌ي علي معصومي هنگام كشف اين دو محموله رانندگان دستگير نشدند. چراكه آن‌ها از اين موضوع اظهار بي اطلاعي كرده و مدعي بودند كه زن و مرد جوان بدون اطلاع آن‌ها وارد كاميون‌هايشان شده‌اند.
«البته در مورد محموله‌ي اول با بازجويي از راننده ما متوجه شديم كه او در جريان پنهان شدن مرد افغان نبوده. اما در مورد دوم اين احتمال وجود دارد كه راننده دروغ بگويد.
چرا كه گاهي رانندگان در ازاي گرفتن مبلغ هنگفتي پول حاضر به انجام اين‌كار مي‌شوند و هميشه يك درصد احتمال مي‌دهند كه شايد از مرز موفق به عبور شوند. اگر هم محموله شان لو برود، خودشان را مقصر نمي‌دانند و اظهار بي اطلاعي مي‌كنند.»
- محموله‌هاي مشابه
ماموران گمرك در ماه‌هاي اخير محموله‌هاي ديگري نيز كشف كرده‌اند. مديركل گمرك بازرگان مي‌گويد:«ماه گذشته يك خانواده‌ي سه نفره را كه ساكن كاشان بودند در قسمت بار يك كاميون پيدا كرديم.
آن‌ها نيز افغان بودند و حتي مجوز حضور در ايران را نيز نداشتند. به راننده پول داده بودند كه آن‌ها را از مرز خارج كرده و به تركيه ببرد. قصدشان اين بود كه از تركيه راهي اروپا شوند اما در بين راه شناسايي و دستگير شدند.
آن‌هم زماني كه مأموران گمرك كاميون را در دستگاه ايكس‌ري اسكن كردند و تصاوير اين خانواده‌ي سه نفره كه در قسمت بار مخفي شده بودند، هويدا شد. تا جايي كه مي‌دانم از طرف دادگاه به آن‌ها مهلت داده شده هر چه زودتر خاك ايران را ترك كنند.
به گفته وي، در بيشتر موارد خود افراد كه قصد خروج يا ورود به ايران را دارند مقصر شناخته شده و قاضي برايشان حكم صادر مي‌كند.
بعضي از آن‌ها مثل اين خانواده‌ي سه نفره مجبور به ترك خاك مي‌شوند و بعضي ممكن است زنداني شوند و اين را دادگاه تعيين مي‌كند و وظيفه‌ي ما اين است كه آن‌ها را به مراجع قضايي معرفي كنيم.»
- شگردهاي شناسايي محموله‌ي غيرقانوني
به گفته‌ي علي معصومي آن‌ها در هشت ماه گذشته بيش از 40 كاميون را كه حامل مسافران قاچاق بودند شناسايي كرده‌اند.
بيشتر اين افراد تاجيك، پاكستاني و افغانستاني بوده‌اند. با وجود سختگيري‌هاي گمرك بازرگان كه منطقه‌اي حساس در ميان مرزهاي ايران به شمار مي‌آيد، باز هم عده‌اي هستند كه مي‌خواهند با اين ترفندها مأموران گمرك را دور بزنند.
مديركل گمرك بازرگان مي‌گويد:«كار بازرسي كاميون‌هاي ترانزيتي كاري سخت و زمانبر است. حسابش را بكنيد در اين‌جا روزانه 450 دستگاه كاميون ترانزيتي از مرز خارج و وارد مي‌شوند.
مقصد خيلي از آن‌ها تركيه و كشورهاي اروپايي است. پس مأموران ما بايد شش دانگ حواس‌شان جمع باشد تا محموله‌اي غيرقانوني از كشور خارج يا به داخل وارد نشود. يكي از اين محموله‌ها قاچاق انسان است.
به همين دليل ما در گمرك يك دستگاه ايكس ري داريم كه كاميون‌هاي مشكوك را به سمت آن هدايت مي‌كنيم. اسكن كاميون‌ها نشان مي‌دهد كه چه اقلامي در قسمت بار آن جاساز شده است.
حتي اگر راننده باري اضافه بر بار معمول خود را بارگيري كرده باشد نيز ما متوجه مي‌شويم.»
به گفته‌ي معصومي در اين بين سگ‌هاي پليس نيز به كمك مأموران گمرك آمده و با بو كشيدن موارد مشكوك كه آموزشش را ديده‌اند باعث شناسايي آن‌ها مي‌شوند.
اين درحالي است كه گاهي بار كاميون‌ها به صورت پالت است و محموله‌ي قاچاق در لابه لاي آن پنهان شده و سگ‌ها ممكن است موفق به كشف آن نشوند و اين‌جاست كه اسكن كاميون‌ها محموله‌ها را لو مي‌دهد.
اما مأموران گمرك به خاطر تعداد بالاي كاميون‌ها فرصت آن را ندارند كه همه‌ي آن‌ها را روي دستگاه ايكس ري ببرند يا از سگ‌ها استفاده كنند.
چراكه تعداد كاميون‌ها بيش از سگ‌هاست. پس آن‌ها براي حل اين موضوع به تجربه، آموزش هايي كه ديده‌اند و روانشناسي راننده‌ها نيز تكيه مي‌كنند. «روانشناسي رانندگان نيز از ديگر راه‌هايي است كه ما را در رسيدن به محموله‌هاي غيرمجاز كمك مي‌كند. براي مثال راننده‌اي كه بار غيرمجاز دارد، مثل محموله‌ي قاچاق انسان، موادمخدر، كالاهاي غيرقانوني و... مضطرب و نگران است.
چهره‌اي رنگ پريده دارد و سعي دارد زودتر از مرز عبور كند. گاهي حتي مواردي داشته‌ايم كه راننده از مأموران با عجله درخواست كرده تا كارش را راه بيندازند و زودتر برود.
اين‌ها براي ما نشانه است. البته ما روش‌هاي ديگري نيز داريم. مأموران ما هر از گاهي دوره‌هاي آموزشي و تكميلي را پشت سر مي‌گذارند و هر روز دانش‌شان براي شناسايي رانندگان متخلف بيشتر مي‌شود.
ما با تكيه بر همين دانش موفق شده‌ايم خيلي از محموله‌هاي غيرمجاز را قبل از ورود به خاك كشور يا خارج شدن از آن كشف و ضبط كنيم.»
راه ديگر براي شناسايي رانندگان متخلف مداركي است كه از كاميون‌ها، رانندگان آن، مسافتي كه طي كرده‌اند و قرار است طي كنند، وزن بارشان ، نوع آن و... در اختيار گمرك قرار مي‌گيرد.
«خوشبختانه مدتي است كه همه‌ي اين مدارك در سيستم گمرك ثبت است و ما به خوبي مي‌دانيم راننده بارش چيست و چقدر بايد مسافت طي كند.
مثلا راننده‌اي مسيرش دو ساعت بوده اما اين مسافت سه ساعت طول كشيده است. اين در سيستم ما ثبت است و احتمال اين‌كه او در وقفه‌ي ايجاد شده اقدام به بارگيري محموله‌ي غيرمجاز كرده باشد وجود دارد.
پس كاميون او را بازرسي مي‌كنيم.» همه‌ي اين روش‌ها در گمرك بازرگان باعث شده تا آن‌ها تا حد زيادي موفق به شناسايي محموله‌هاي غيرمجاز شوند.
شايد به همين خاطر است كه گمرك بازرگان با توجه به حساسيت بالايي كه دارد رتبه‌ي خوبي را در ميان گمرك‌هاي ديگر كشور در زمينه‌ي كشف محموله‌هاي قاچاق به دست آورده است.
«هميشه راننده‌ها فكر مي‌كنند چون بارشان پلمب شده ما زياد توجهي نمي‌كنيم و ديگر پلمب را باز نمي‌كنيم. آن‌ها با همين خيال اميدوارند تا محموله غيرمجاز خود را به مقصدي كه مي‌خواهند ببرند.
اما آن‌ها فقط خيال مي‌كنند و بايد اين را بدانند كه هيچ چيز از نگاه تيزبين مأموران گمرك مخفي نمي‌ماند.»
منبع: همشهري سرنخ