که حدود ۳۵ درصد منابع عمومی دولت از محل درآمدهای مالیاتی تأمین شود که بالغ بر ۱۲۹ هزار میلیارد تومان است.
براساس لایحه بودجه سال 1397 مقرر شده است که حدود 46 درصد کل مالیاتها (حدود 59 هزار میلیارد تومان) از طریق مالیات‌های مستقیم و 54 درصد مابقی آن (حدود 70 هزار میلیارد تومان) از محل مالیات‌های غیرمستقیم جمع‌آوری شود. از میان مالیات‌های مستقیم، مالیات بر شرکت‌ها حدود 36 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده که حدود 28 درصد کل درآمدهای مالیاتی است.
در جدیدترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است که شرکت‌ها قرار است در سال 1397 به این شرح مالیات بدهند:
- شرکت‌های غیردولتی: 23 هزار میلیاردتومان
- شرکت‌ها و مؤسسات دولتی: 13 هزار میلیارد تومان
- سازمان‌های اداره‌کننده نهادها و بنیادها: 10 میلیارد تومان (شرکت‌های مربوط به نهادها و بنیادها به‌عنوان شخصیت حقوقی مستقل خودشان جداگانه مالیات می‌دهند).
- شرکت‌های آستان قدس رضوی: 30 میلیارد تومان
- پیش‌بینی مالیات بر درآمد افراد و مشاغل در سال 1397
در سال 1397 مالیات بر درآمد افراد و مشاغل، حدود 19 هزار میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که 15 درصد از کل درآمدهای مالیاتی عمومی را شامل می‌شود. ترکیب این نوع مالیات به‌شرح زیر است:
- کارمندان دولت: 1/6 هزار میلیارد تومان
- کارکنان بخش خصوصی: 7/5 هزار میلیارد تومان
- اصناف و مشاغل: 1/6 هزار میلیارد تومان
- مستغلات: 3/1 هزار میلیارد تومان
- کارمندان چند برابر کسبه مالیات می‌پردازند؟
نکته قابل توجه آن است که کارمندان بخش‌های دولتی و خصوصی تقریباً دو برابر میزان کسبه و اصناف مالیات پرداخت می‌کنند.
از میان مالیات‌های مستقیم، مالیات بر ثروت آخرین قلم این دسته از مالیاتها به شمار می‌رود که حدود 5/3 هزار میلیارد تومان است. این رقم کمتر از 3 درصد از درآمدهای مالیاتی و حدود 25 صدم درصد از تولید ناخالص داخلی را تشکیل می‌دهد.
آنطور که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود آورده پیش‌بینی دولت این است که این نوع مالیات (بدون در نظر گرفتن سهم شهرداری‌ها) در مجموع حدود 36 هزار میلیارد تومان عاید بودجه کشور خواهد کرد که نزدیک به 6 هزار میلیارد تومان آن برای بخش سلامت است.
به‌طور کلی و از بابت تحقق مالیات‌های پیش‌بینی شده می‌توان گفت که در سال 1397 معادل 129 هزار میلیارد تومان به‌عنوان درآمدهای مالیاتی مقرر شده است. این رقم نسبت به رقم درآمدهای مالیاتی قانون بودجه سال 1396 که حدود 116 هزار میلیارد تومان بود، حدود 10 درصد رشد داشته است.
اگر نرخ تورم سال آینده را حدود 10 در نظر بگیریم، این یعنی اینکه مالیات به قیمت ثابت (تورم در رفته) عملا تغییری نکرده است. اگر پیش‌بینی تورم، بیشتر از این باشد، یعنی مالیات نسبت به قانون سال 1396 کمتر شده است. با توجه به پیش‌بینی عدم تحقق بخشی از مالیاتها در سال 1396، به‌نظر می‌رسد با ادامه روند کنونی تحقق درآمدهای مالیاتی، در سال آتی نیز با مشکل عدم تحقق کامل درآمدهای مالیاتی مواجه باشیم.
- اقتصاد ایران چه میزان از پتانسیل مالیاتی خود استفاده می‌کند؟
نتایج بررسی‌ها در مورد پتانسیل مالیاتی جالب توجه است. بررسی های مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد، اقتصاد ایران تقریباً نیمی از پتانسیل مالیاتی خود را استفاده نمی‌کند.
به‌عبارت دقیق‌تر، طی بیش از دو دهه، متوسط تلاش مالیاتی (به معنای نسبت مالیات جمع‌آوری شده به میزان قابل جمع‌آوری) حدود 54 درصد بوده است. این موضوع دلایل بسیاری دارد ازجمله آنکه مثلاً بخش کشاورزی معاف از مالیات است، عده‌ای از فعالان اقتصادی حق مردم را نمی‌دهند (فرار مالیاتی وجود دارد)، سیستم‌های اطلاعاتی کافی نیز برای مالیات‌ستانی وجود ندارد.