سهم من و شمای شهروند در کاستن از دامنه وسیع آلاینده‌ها چیست؟
مطابق قوانین مصوب، اگرچه نهادهای اجرایی در کاستن از دامنه آلودگی هوا مسئولیت و تکلیف دارند اما نقش یک شهروند که در شهری آلوده زندگی می‌کند در این زمینه چیست؟ آیا تاکنون برای کاستن از دامنه آسمان خاکستری تهران، کاری کرده‌ایم؟
چگونه عنوان شهروند را به افتخار از آن خود می‌دانیم اما در این عرصه قدم از قدم بر‌نمی‌داریم؟
- سهم روزانه ما در بهبود هوا
منظره عبور از یک خیابان و تیره و تار شدن میدان دید بر اثر دود اگزوز خودروی جلویی سال‌هاست برای چشم‌ها عادی شده اما نباید فراموش کنیم که هر کدام از ما شهروندان مسئولیتی در کاهش آلودگی هوا داریم و می‌توانیم برای آبی شدن آسمان به اندازه خودمان، مؤثر باشیم.
این مسئولیت گاه در حد یک تذکر است و گاه اندازه یک اقدام مؤثر. یک دانشجو با استفاده از مترو و اتوبوس به جای تاکسی، یک کارمند با معاینه فنی مستمر خودرویی که در معابر عمومی از آن استفاده می‌کند و حتی یک خانم خانه‌دار با عدم‌استفاده از خودرو در خریدهای روزانه می‌تواند سهمی در کاستن از آلودگی هوا داشته باشد.
از زمان بیرون آمدن از منزل این مسئولیت عمومی آغاز می‌شود و باید از خود بپرسیم که امروز برای آبی شدن آسمان چه کردیم؟
حتی مدیر یک ساختمان نیز با معاینه فنی موتورخانه محل زندگی می‌تواند سهمی در این مسیر داشته باشد.
از سویی در بیشتر کلانشهرهای کشور، آلودگی هوا ناشی از احتراق خودروها، کامیون‌ها و موتورسیکلت‌های کاربراتوری است و آنها در شهری نظیر تهران، 85درصد آلاینده‌های جوی را تولید می‌کنند. حال پرسش اصلی آنجاست که آیا وسایل نقلیه را شهروندان می‌رانند و تنظیم موتور و جزئیات فنی خودرو را خود به‌عهده دارند یا نه؟
از سویی استفاده از خودروهای اشتراکی در مسیرهای همسان می‌تواند تصمیمی بجا از ما برای همراه ساختن سایرین با این اقدام صمیمی و مؤثر باشد.
از سویی نمونه عینی و همه‌گیر مشارکت شهروندی در برابر بحران آلودگی هوا، معاینه فنی موتورسیکلت‌هاست که بنابر آمار ستاد مرکزی معاینه فنی تهران، هر سال کمتر از 200موتورسوار خود را ملزم به رعایت آن می‌دانند و 1.5میلیون موتورسوار دیگر به آن اعتقادی ندارند.
بدین‌ترتیب قانون مهمی در این باره، هر روز و هر ساعت صدها و هزاران بار زیر پا گذاشته می‌شود اما این شرایط می‌تواند با اهمیتی که ما به هوای خود می‌دهیم متفاوت باشد و بی‌توجه به هر قانون و مصوبه و دستورالعملی، صرفا برای نجات خود و خانواده و دوستان و مردم شهرمان، موتورسیکلت‌ها را برای معاینه فنی به مراکز مجاز ببریم.
- معضلی گریبانگیر عموم
آلودگی هوا در تهران معضل عمومی و گریبانگیر همه تهرانی‌هاست. محمد رستگاری، معاون پایش و نظارت اداره کل محیط‌زیست استان تهران در این‌باره به همشهری می‌گوید: در آنچه همه بدان می‌پردازند، نقش شهروندان در کاهش آلودگی هوا همواره کمرنگ است.
این درحالی است که در کشورهای موفق در برابر بحران زیست‌محیطی آلودگی هوا و سایر بحران‌ها، مشارکت اجتماعی، رکنی اساسی و اثرگذار است و درخصوص اقداماتی که مردم برای رفع آلودگی می‌توانند انجام دهند، انبوهی از گزینه‌ها وجود دارد؛ برای نمونه کنترل آلاینده‌های خودرو بر پایه معاینه فنی مستمر، خود گامی اساسی برای مشارکت عمومی در برابر آلودگی هواست.
همچنین استفاده از حمل ونقل عمومی نکته‌ای است که می‌تواند سهم مردم در کاهش آلاینده‌های احتراقی ناشی از خودروهای شخصی را به همراه داشته باشد. ذکر این نکته نیز ضروری است که تأکید بر جلب مشارکت مردمی هیچ منافاتی با لزوم عمل دستگاه‌های متولی در اجرای وظایف خود ندارد و هیچ نهادی نباید از مسئولیت خود در کاهش آلودگی هوا شانه خالی کند.
- اهمیت مشارکت در هر گام
سرهنگ عین‌الله جهانی، معاون اجتماعی پلیس راهنمایی و رانندگی کشور به همشهری می‌گوید: در شرایط موجود ما در هر امری که بخواهیم موفقیتی داشته باشیم، نیازمند مشارکت مردم هستیم.
شرکت و توجه و دقت به استفاده از حمل ونقل عمومی و همراهی در کاهش آلودگی هوا می‌تواند موفقیت طرح را در پی داشته باشد.
در روی دیگر سکه اگر همراهی و همگامی مردم در نکته‌ای وجود نداشته باشد، هیچ توفیقی به‌دست نمی‌آید و آلودگی هوا به‌طور قطع باقی خواهد ماند. مردم عزیز ما باید در ارتباط با این موضوع به نقش ارزنده خودشان توجه داشته باشند.
به گفته این مسئول کشور، مجریان امور نیز باید بدانند تمام تلاش آنها هم اگر باشد، چنانچه همراهی مردم برای کاهش آلودگی هوا نباشد، باز این معضل محیط‌زیستی باقی خواهد ماند. برای نمونه ما در پلیس راهور طی سال‌های اخیر از معلمان گرامی به‌عنوان فرهنگ‌یاران ترافیک کمک گرفتیم. آنان در فرصت‌های لازم دانش‌آموزان را به مشارکت اجتماعی دعوت می‌کنند تا فرهنگ تردد امن برای همه رانندگان فراهم شود.
بدین‌ترتیب حضور چنین دانش‌آموزانی، آرامش تردد والدین‌شان را تضمین می‌کند و با چنین مشارکتی زمینه رعایت قانون به‌طور گسترده فراهم می‌شود.
- 8 اقدام مؤثر شهروندان در کاهش آلودگی هوا
نقشی که شهروندان در کاهش آلودگی هوا دارند ازجمله حقوق شهروندی است که در این راه همه برای رعایت آن وظیفه دارند. این نقش‌ها بر مبنای تجربه کلانشهرهای جهانی موفق در کاهش آلودگی هوا شامل موارد زیر می‌شود:
مراجعه به مراکز مجاز معاینه فنی
جایگزینی خودروهای فرسوده با نو
نصب کاتالیست برای خودروها
نصب فیلتر دوده برای کامیون‌ها
کاهش سفرهای درون‌شهری
استفاده از حمل‌ونقل عمومی
بهره‌گیری از سوخت‌های پاک
استفاده از خودروهای اشتراکی