هسته اعتراض‌هایی که از پنجشنبه گذشته از مشهد شروع شده بود، رفته‌رفته از مراکز استان‌ها به شهرستان‌هایی خزید که کمتر نامی از این شهرستان‌ها شنیده شده است. طی روزهای اخیر شهرهای قهدریجان، خمینی‌شهر، کهریزسنگ نجف‌آباد و شاهین‌شهر شب‌های ناآرامی را سپری کردند.
گزارش خبرگزاری‌های رسمی هم نشان می‌دهد که شهرهای تویسرکان، ملایر، دورود و ایذه هم آرام نبوده‌اند. آمارها در زمینه کشته‌شدگان دقیق و رسمی نیست ولی وزیر آموزش و پرورش از کشته‌شدن 2دانش‌آموز در ناآرامی‌های اخیر خبر داده است. 2 شهر از همدان، برخی شهرهای اصفهان و لرستان درگیر این ناآرامی‌ها شده‌اند. اما چرا شهرهای کوچک محور این ناآرامی‌ها شده است؟ وضعیت معیشتی این شهرها چگونه است؟ اقتصاد این شهرها بر چه نوع فعالیت‌هایی استوار است؟
- پای اقتصاد درمیان است
مسائل اقتصادی به‌ویژه بیکاری، یک پای ثابت اعتراضات اخیر در برخی شهرهای کشور بوده است. به گزارش همشهری، در این شرایط جدای از شدت و دایره اثرگذاری این اعتراضات در شهرهای مختلف، ناآرامی‌ها در 8شهر کوچک و متوسط شامل ایذه، خمینی‌شهر، قهدریجان، نجف‌آباد، شاهین‌شهر، تویسرکان، ملایر و دورود تداوم بیشتری داشته و برخی هنوز هم ادامه دارد.
در این میان با توجه به اینکه بخش زیادی از مطالبات مردم در این اعتراضات را مسائل اقتصادی، به‌ویژه بی‌آبی، بیکاری و تنگنای معیشت تشکیل می‌داد، در این گزارش وضعیت شاخص‌های اقتصادی در این 8شهر موردبررسی قرار گرفت اما متأسفانه به‌واسطه اینکه به‌جز اطلاعات مربوط به جمعیت،
دیگر اطلاعات اقتصادی و اجتماعی کشور به تفکیک شهرستان منتشر نشده، به‌ناچار اطلاعات مربوطه با تماس با نمایندگان این شهرها در مجلس شورای اسلامی گردآوری شده است. نکته تعجب‌برانگیز و شاید تأسف‌بار این است که برخی از نمایندگان از وضعیت شاخص‌های اقتصادی حوزه نمایندگی خود بی‌خبر بودند و حتی از شاخص نرخ بیکاری نیز اطلاعی نداشتند. برخی نمایندگان نیز اصلاً پاسخگو نبوده‌اند.
- بیکاری در دروازه ورود کارون به خوزستان
ایذه، یکی از شهرهایی است که ناآرامی‌های آن نسبت به دیگر نقاط تداوم بیشتری داشته؛ شهری که بررسی‌ها نشان می‌دهد رکورددار نرخ بیکاری در بین همه شهرهای ناآرام است. هدایت‌الله خادمی، نماینده مردم ایذه و باغ‌ملک در مجلس به همشهری می‌گوید: نرخ بیکاری ایذه روی کاغذ 35درصد اعلام شده اما واقعیت این است که اگر کارهای بی‌درآمد چند ساعت در هفته نادیده گرفته شوند،
بخش عمده مردم این شهر بیکارند. به گفته خادمی، در ایذه فقط نانوایی‌ها، کسبه و فرهنگیان شغل مشخصی دارند و مابقی مردم کاری ندارند مگر اینکه پنجشنبه‌ها سری به اموات خود بزنند و عزاداری کنند. این نماینده مجلس می‌گوید: ایذه دروازه ورود کارون به خوزستان است و گرچه این رود پر آب از دل زمین‌های آن می‌گذرد اما اهالی ایذه اجازه ندارند یک قطره آب آن را برای کشاورزی برداشت کنند درحالی‌که از سوی دیگر به‌دلیل اینکه اینجا منطقه‌ای قابل کشت محسوب می‌شود، هیچ صنعت بزرگی به آن داده نشده است.
- بی‌آبی و بیکاری؛ ۲ مشکل مردم لنجان
قهدریجان از توابع شهرستان لنجان اصفهان است؛ شهری که سال‌هاست با خشکی زاینده‌رود و بی‌آبی روبه‌روست. اخیراً محسن نیرومند، مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان نرخ بیکاری شهرستان لنجان را 18.6درصد اعلام کرده است که بالاترین نرخ بیکاری در استان اصفهان محسوب می‌شود. در این میان تماس‌های همشهری با محسن کوهکن، نماینده مردم لنجان در مجلس بی‌نتیجه بود اما او چندی پیش در گفت‌وگو با رسانه‌ها مسئله بیکاری و کم‌آبی را از مهم‌ترین چالش‌های لنجان برشمرده بود. به گفته کوهکن، کم‌آبی مانع ایجاد برخی صنایع در این منطقه می‌شود ضمن اینکه شهرستان لنجان در شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان قرار دارد و طبق قانون صنایع دارای آلایندگی نیز نمی‌توانند در این بخش مشغول فعالیت شوند.
- اشتغال برای دیگران، بیکاری برای خودی‌ها
شاهین‌شهر یکی از شهرهای مهاجرپذیر اصفهان با بیشترین تعدد اقوام، از دیگر شهرهایی است که ناآرامی‌ها در آن تداوم پیدا کرده است. حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس، نرخ بیکاری این شهر را 18.6درصد اعلام می‌کند که بخش عمده آن ناشی از بیکاری جوانان و فارغ‌التحصیلان است.
او در گفت‌وگو با همشهری، این مسئله را یکی از چالش‌های بزرگ شاهین‌شهر عنوان می‌کند درحالی‌که این شهر با صنایع بزرگی مانند پالایشگاه، نیروگاه، هواپیماسازی و یکی دو شرکت بزرگ بخش خصوصی همسایه است که از امکانات شاهین‌شهر بهره‌مند هستند اما عمدتاً فرصت‌های شغلی خود را به نیروهایی از اصفهان و شهرهای همجوار داده‌اند. به گفته حاجی دلیگانی، بیکاری را می‌توان یکی از عوامل اصلی بروز اعتراضات در این خطه عنوان کرد که بیشتر جوانان را درگیر کرده است.
- ناآرامی و ابهام در دورود
دورود لرستان نیز ازجمله شهرهایی بوده است که تداوم ناآرامی‌ها در آن قابل‌توجه بود. پیش‌ازاین بالا بودن نرخ بیکاری در این شهر به‌عنوان یکی از دلایل اصلی بروز اعتراضات عنوان شده بود و این مسئله در شعارهای معترضان نیز جایگاه ویژه‌ای داشت، با‌وجود این رقم دقیقی از نرخ بیکاری این شهر در دست نیست و مجید کیان پور، نماینده دورود و ازنا در مجلس نیز از وضعیت شاخص بیکاری در حوزه انتخابیه خود اظهار بی‌اطلاعی می‌کند.
کیان‌پور در پاسخ به همشهری، استاندار را مسئول اعلام نرخ بیکاری عنوان کرد. او پیش‌ازاین در گفت‌وگو با تسنیم ضمن انتقاد از وضعیت بغرنج بیکاری در استان لرستان، اعلام کاهش نرخ بیکاری از سوی مسئول ارشد استان لرستان را به چالش کشیده و پرسیده بود به کدام استناد اینگونه اعلام می‌شود؟
- چالش صندوق بازنشستگی فولاد در نجف‌آباد
نماینده مردم نجف‌آباد در مجلس نیز عامل اصلی بروز ناآرامی در حوزه انتخابیه خود را بیکاری عنوان می‌کند. ابوالفضل ابوترابی به همشهری می‌گوید: 2مشکل آب و بیکاری به‌نوعی مشکل تمام شهرهای استان اصفهان محسوب می‌شود و در مورد نجف‌آباد گرچه اختلاف نرخ بیکاری با اصفهان حدود 2درصد است اما نبود چشم‌انداز مثبت برای یافتن شغل، بیکاران این منطقه را درمانده کرده است. او تنگنای معیشت،
کم بودن حقوق و بحث بی‌عدالتی و فسادهای اداری را از دیگر مسائل عمومی عنوان می‌کند که می‌تواند از ریشه‌های بروز ناآرامی تلقی شود ضمن اینکه حاد شدن وضعیت صندوق بازنشستگی فولاد نیز در این منطقه اثرگذاری زیادی داشته چراکه بسیاری از بازنشستگان این صندوق در منطقه نجف‌آباد و شهرهای اطراف اصفهان ساکن هستند و برای دریافت حقوق با مشکل جدی مواجه شده‌اند.
خمینی‌شهر اصفهان نیز یکی دیگر از شهرهایی بوده که ناآرامی‌ها در آن تداوم داشته است اما نه اطلاعات موثقی از وضعیت اقتصادی این سامان در دست بوده و نه تلاش برای برقراری تماس با سیدمحمود ابطحی، نماینده این شهر در مجلس نتیجه داشته اما آنگونه که ابوترابی، نماینده نجف‌آباد می‌گوید: مشکلات شهرهای پیرامونی اصفهان اغلب از یک جنس است و بیکاری و تنگنای معیشت می‌تواند اثرگذارترین آنها محسوب شود.
- بی‌خبری نماینده ملایر از نرخ بیکاری
شهرش تویسرکان و ملایر، 2شهر از استان همدان نیز در تداوم ناآرامی‌ها پیشتاز بوده‌اند اما بررسی وضعیت اشتغال‌زایی در این خطه حاکی از این است که معضل بیکاری این شهرها به وخامت دیگر شهرهای ناآرام نبوده است هرچند سایر عواملی که تنور اعتراضات را گرم می‌کردند، می‌تواند در مورد ناآرامی‌های این دو شهر نیز سهم داشته باشد.
با‌وجود این، همشهری برای اطلاع از دلایل اقتصادی بروز و تداوم ناآرامی در این دو شهر اقدام به برقراری تماس با نمایندگان آنها در مجلس شورای اسلامی کرد اما تلاش برای تماس با محمدمهدی مفتح، نماینده مردم تویسرکان بی‌نتیجه بود و محمد کاظمی، نماینده مردم ملایر در مجلس نیز از نرخ بیکاری این شهر اظهار بی‌اطلاعی کرد. البته او قرار بود پس از مراجعه به یادداشت‌های خود، وضعیت بیکاری را به اطلاع خبرنگار ما برساند اما تلاش برای برقراری تماس مجدد با این نماینده مجلس بی‌نتیجه ماند.