به گزارش همشهری، صحبت بر سر ترسیم تصویری از وضعیت شهر و شهرداری تهران بود و آنچه مدیریت سابق پس از 12سال صدارت بر کلانشهر تهران تحویل شهردار جدید پایتخت داد. اینطور که محمدعلی نجفی تأکید کرد: هنگام تهیه این گزارش 500صفحه‌ای دائما بر رعایت اصول وقواعد علمی،
اخلاقی و رعایت انصاف از سوی جمع بزرگی از صاحب‌نظران و کارشناسان داخل و خارج مجموعه مدیریت شهری تأکید شد و در نهایت در قالب 50هزار نفر ساعت و با 95درصد دقت، یک سند استثنایی شامل پیوست‌های آماری و اسناد پشتیبانی تهیه شد که می‌تواند از سوی مراکز پژوهشی و دانشگاهی برای تجزیه و تحلیل عملکرد 12سال گذشته مدیریت شهری مورد استفاده قرار گیرد.
به گفته نجفی برخی از موارد این سند محرمانه است؛ بنابراین در حضور خبرنگاران به‌صورت کلی به آنها اشاره شد اما در جلسه‌ای خصوصی با اعضای شورای شهر تهران به آنها پرداخته خواهد شد. نجفی با ابراز تأسف بابت اینکه شهرداری تهران طی 12سال گذشته فرصت‌های زیادی را از دست داده که قابل برگشت نیست، گفت:
باید برای عبور از چالش‌ها و مشکلات هم‌رأی شویم و تلاش کنیم در آینده راه‌های خطای قبل را طی نکرده و از ادامه آن جلوگیری کنیم. وی به‌عنوان نمونه به آنچه در منطقه22رخ داده اشاره کرد و گفت: منطقه22می‌توانست یک فرصت بزرگ برای تهران باشد چون نخستین منطقه‌ای بود که طرح تفصیلی کاملی داشت و می‌شد به‌عنوان منطقه نمونه تبدیل به کانال هوا و ریه تهران برای21منطقه دیگر باشد که متأسفانه به‌دلیل اشتباهات فراوان در تصمیم‌گیری‌ها این فرصت از دست رفت.
ازجمله دیگر اشتباهاتی که از سوی نجفی به آن اشاره شد خطاهای محاسباتی زیادی در تعریف هزینه‌های اولیه و پایانی پروژه‌های عمرانی مثل پل صدر، تونل توحید و... بود. وی درعین حال در کنار همه ضعف‌های مدیریتی به مواردی اشاره کرد که از آن می‌توان تعبیر به سوءاستفاده کرد و همگی از طریق مراجع قضایی قابل پیگیری است.
- قراردادهایی با رقم‌های میلیاردی
شهردار تهران در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله مبارزه با فساد به‌صورت استراتژیک در نظام شهری پرداخت. موردی که در ماه‌های اخیر نیز به‌شدت مورد توجه بوده است. نجفی همچنین در توضیح مصداقی از فسادهای رخ داده در دوره مدیریت قبل افزود:
در اواخر اسفندماه 95قراردادی با فردی در دانشگاه پلیس به مبلغ یک‌میلیارد تومان برای تدوین شاخص ارزیابی عملکرد بسته شده که ارزش گزارش ارائه شده شاید 10میلیون تومان هم نباشد و تأسف بارتر آنکه آخرین پرداختی در تاریخ یک مرداد 96بعد از انتخابات شوراها و قطعی‌شدن تغییر و تحول در مدیریت شهرداری صورت گرفت. علاوه بر آن، یک قرارداد دیگر در تاریخ دوم مرداد96به مبلغ 730میلیون تومان با همین فرد بسته شد که باز آخرین پرداختی‌اش دوم مردادماه امسال بود؛ یعنی روز قرارداد با روز پرداخت یکی بود.
به گفته نجفی طبق بررسی صورت‌گرفته فرد طرف قرارداد مدعی است از کل مبلغ قرارداد یک میلیارد و 730میلیون تومانی تنها 170میلیون به‌خودش رسیده و بقیه مبلغ را به‌حساب یکی از روسای دفتر معاونان شهرداری وقت واریز کرده که این پول درنهایت صرف هزینه‌های انتخاباتی شده که البته از این دست موارد زیاد در این سند به چشم می‌خورد و باید برای رسیدگی به مراجع قضایی ارجاع داده شود.
یکی دیگر از مهم‌ترین چالش‌های مطرح شده از سوی نجفی بحث دیون و بدهی‌های شهرداری تهران بود. وی رقم بدهی‌های شهرداری تهران را جمعا 52هزار و 100میلیارد تومان اعلام کرد که 3برابر بودجه امسال شهرداری است و 65درصدش هم بدهی‌های مربوط به دیون بانکی است. وی درمقابل میزان مطالبات قابل وصول شهرداری را (غیر از دولت) 4هزار و 723میلیارد تومان اعلام کرد که تنها10درصد بدهی‌هاست.
نجفی در مورد مطالبات شهرداری از دولت نیز گفت: بخشی از مطالبات که در قانون بودجه سال‌های قبل دولت رامجاز به پرداخت به شهرداری کرده شامل 9هزار میلیارد تومان است که دولت مدعی است چون مجاز بوده نه مکلف از نظر حقوقی و قانونی شهرداری نمی‌تواند ادعایی داشته باشد که به‌نظر درست می‌رسد؛ ضمن اینکه ما اسناد لازم را نداریم که بتوانیم با دولت وارد بحث کارشناسی در قضیه بدهی‌هایش به شهرداری بشویم.
- فقدان سیستم آماری برای املاک شهر
شهردار تهران در ادامه گزارش خود درباره عملکرد سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران گفت: این سازمان در سال‌های گذشته تنها به‌عنوان یک کارگزار عمل کرده و در مسائلی مثل جذب سرمایه‌گذاری خارجی یا حمایت از استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های نوپا عمدتا تعطیل بوده است. وی در مورد وضعیت سازمان املاک و مستغلات نیز گفت:
یک سیستم اطلاعاتی و آماری که بتوانیم ادعا کنیم وضعیت املاک شهرداری چگونه است در اختیار نداریم اما اطلاعات دریافتی نشان می‌دهد 674ملک غالبا به‌صورت سلیقه‌ای و بدون هیچ ضابطه در اختیار اشخاص و نهادها قرار گرفته که البته این موضوع جدای از ماجرای املاک نجومی است.
نجفی همچنین بابت شرکت‌های کارگزاری که خروجی آن هولوگرام‌ها و مفاسد برخاسته از هولوگرام‌ها بوده، ابراز تأسف کرد و گفت: بخشی از وجوه نقد و چک‌های شهرداری به صورت املاک قابل فروش در اختیار این شرکت‌ها نظیر جهان وابسته به بانک‌شهر و یاس وابسته به سپاه قرار می‌گرفت و 5درصد حق کارگزاری دریافت می‌کردند که میلیاردها تومان پول می‌شد اما هیچ حساب و کتابی از این کارگزاری‌ها صورت نگرفته است. شهردار تهران در مورد سوددهی شرکت شهروند نیز گفت:
شرکت شهروند علی القاعده با هزاران میلیارد تومان سرمایه دراختیار، اگر به درستی اداره شود باید سودی بالای 100میلیارد تومان در سال داشته باشد اما در سال 95سود این شرکت تنها 9میلیارد تومان بود.
محمدعلی نجفی از اتلاف منابع در شهرداری سخن گفت و تأکید کرد که در بخش درآمدهای پایدار، شهرداری در گذشته کاملا دیمی و من درآوردی عمل‌کرده؛ به‌نحوی که در طول یک سال 7درصد بودجه شهرداری پایدار و در یک سال دیگر 25درصد بودجه پایدار بوده است. در برنامه وبودجه ما یک نظام ارزیابی عملکرد نداشتیم.
دستگاه‌های تصمیم‌گیر متعدد و موازی باعث اتلاف منابع و شکست برنامه‌ریزی شده‌اند. وی گفت: به قیمت سال95 شهرداری طی 12سال 227هزار میلیارد تومان منابع کسب و 280هزار میلیارد تومان هزینه کرده است اما بازده این پول به اندازه هزینه‌ای که شده، نبوده است. در مورد وضعیت پیشرفت پروژه‌های عمرانی نیز نجفی گفت:
در شهریور سال 96حدود 36درصد کل پروژه‌های شهرتهران پیشرفت داشتند و پیشرفت ریالی آنها نیز 25درصد بود؛ امری که باعث این همه بدهی شهرداری شده تاجایی که 34هزار میلیارد تومان به قیمت سال 96اعتبار برای تکمیل این پروژه‌ها لازم است.
شهردار تهران در جلسه دیروز شورای شهر وضعیت ساختار و تشکیلات شهرداری تهران را نیز اسفبار خواند و گفت: یک نهادی را برای ارزیابی ساختار و تشکیلات آینده شهرداری تهران تعیین کردیم چون 16هزار پست تعریف شده در شهرداری داریم و 68هزار و 127نفر نیرو داریم و به ازای هر 426نفر در شهرداری 100پست تعریف شده است.
نجفی همچنین گفت: طی 4-3ماه اول امسال که انتخابات بوده، ناگهان 13هزار نفر به پرسنل شهرداری تهران اضافه شد با این توجیه که عده‌ای کارگر پیمانکاران هستند و می‌خواهیم آنها را کارمند شهرداری کنیم اما در این میان بعضی از افراد که حتی سابقه یک روز حضور در شرکت‌های پیمانکاری را هم نداشتند، استخدام شدند.
نجفی یادآور شد: در شهرداری کارمندی با مدرک کارشناسی داریم که یک میلیون و 400هزار تومان حقوق می‌گیرد و کارمند دیگری با همان سابقه کار داریم که حدود 5/5 میلیون تومان حقوق می‌گیرد؛ این روند کاملا غیرعادلانه و بی‌ضابطه است. یکی دیگر از انتقادات مطرح شده از سوی شهردار تهران نسبت به نبود یکپارچگی اطلاعات آن هم در سازمان فناوری اطلاعات شهرداری بود.
وی تاکید کرد: به‌نظر می‌رسد به پروژه هوشمندسازی در شهر بی‌توجهی شده اما ما در این زمینه قراردادی با مدیریت جزیره کیش امضا کردیم تا بخشی از فعالیت‌های مربوط به هوشمندسازی را به‌صورت پایلوت در کیش اجرا کنیم. شهردار تهران از عملکرد دفاتر خدمات الکترونیکی شهر نیز انتقاد کرد و گفت:
هم‌اکنون 114دفتر خدمات الکترونیکی در تهران وجود دارد و قرار بود با راه‌اندازی این دفاتر، آمار نیروی انسانی شهرداری کاهش یابد اما نیروهای شهرداری نه‌تنها کم نشده، بلکه 13هزار نفر اضافه شد. نجفی در ادامه سخنان خود به شاخص‌ها و رتبه‌های شهرداری تهران در فضای بین‌المللی نیز اشاره کرد و گفت: درسال 2017تهران در میان 180شهر رتبه 161را از نظر شاخص شهرهای پویا دارد. همچنین براساس گزارش سال 2015تهران در شاخص رقابت‌پذیری رتبه 120و در شاخص زیست‌پذیری رتبه 61 را داراست که این آمار نشان می‌دهد از نظر بین‌المللی وضعیت خوبی نداریم.
- جذابیت‌های تهران برای مهاجرت
در مورد نتایج گزارش بررسی وضعیت رضایت شهروندان تهرانی نیز نجفی گفت: 57درصد شهروندان رضایت کم، 19درصد رضایت زیاد و 24درصد نیز رضایت متوسط دارند. وی افزود: شهروندان در پاسخ به این سؤال که چه چیز تهران باعث جذب شما شده تعداد زیادی به امکانات بیشتر و فرصت‌های شغلی بیشتر اشاره کردند که نشان می‌دهد اگر دولت در ایجاد فرصت‌های شغلی در کل کشور موفق عمل کند عملا مهاجرت به تهران کاسته و حتی معکوس خواهد شد.
شهردار تهران همچنین عملکرد مسئولان صندوق ذخیره کارکنان شهرداری را خیانت‌آمیز خواند و گفت: 85درصد دارایی‌های این صندوق حبس شده و 70درصد در پروژه سارینای کیش سرمایه‌گذاری شده که قطعا فساد مالی هم داشته است. البته بخشی از این پول با فشار ما برگشت داده شد.
وی در مورد وضعیت تعداد بازنشستگان شهرداری به نسبت کسانی که حق بازنشستگی می‌دهند، گفت: این نسبت یک به یک و حتی بدتر است که نشان می‌دهد وضعیت این سازمان در مقایسه باسازمان تأمین اجتماعی به‌مراتب بدتراست.
نجفی با بیان اینکه در حمل‌ونقل اعداد مختلفی برای آمار سفرهای حمل‌ونقل عمومی داده می‌شد، ادامه داد: کل سفرهایی که با مترو صورت می‌گیرد 9درصد و سفرهای اتوبوس 10درصد است ضمن اینکه براساس اهداف برنامه پنج ساله دوم ما در بخش مترو عقب ماندگی جدی داریم یعنی 50درصد از اهداف کمی درباره طول خطوط مترو و 13درصد از اهداف درحوزه تعداد واگن‌ها محقق شده است. وی درباره وضعیت اتوبوسرانی نیز از افزایش میانگین عمر اتوبوس‌ها ابراز نگرانی کرد و گفت:
بیش از 75درصد اتوبوس‌های شهرداری بیش از 9سال سن دارند و باید تعویض شوند. امری که نیازمند بودجه است. شهردار تهران سهم واگذاری قراردادها در سازمان مهندسی و عمرانی از طریق مناقصه را کمتر از 50درصد اعلام کرد درحالی‌که می‌توانست از طریق مناقصه واگذار شود اما نشان می‌دهد که واگذاری بدون مناقصه درواقع امتیازی بود که به برخی پیمانکاران خاص تعلق می‌گرفت ضمن اینکه بسیاری از پروژه‌های عمرانی فاقد پیوست‌های زیست‌محیطی، حمل‌ونقلی و اجتماعی بود.
- داغ تبر بر باغ‌های شهر
بخشی از گزارش سند تحویل و تحول شهرداری تهران مربوط به حوزه معماری وشهرسازی می‌شد که در این حوزه نیز اخبار خوشایندی از زبان نجفی شنیده نشد. مثلا وی از به هم ریختن سقف جمعیت‌پذیر طرح جامع و تفصیلی سخن گفت و اینکه 72درصد تکالیف شهرداری در طرح جامع و تفصیلی تاکنون به سرانجام نرسیده و در 23درصد از پروانه‌های صادره نیز در تعداد طبقات با طرح تفصیلی مغایرت به چشم می‌خورد یعنی یک چهارم ساختمان‌ها از زمان ابلاغ طرح جامع و تفصیلی خلاف داشته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: طبق طرح جامع و تفصیلی باید 14هزار هکتار کاربری تثبیت شده می‌داشتیم که 2900هکتارش تثبیت نشد که نشان‌دهنده ضعف عملکرد است ضمن اینکه در فاصله سال‌های 92تا 95برابر با 235پروانه ساختمانی با وسعت 109هکتار در اراضی باغی محدوده شهر تهران صادر شده است یعنی ظرف 4 سال 209هکتار از اراضی باغی تهران به‌ویژه درمنطقه یک تبدیل به مسکونی شده است.
شهردار تهران با اشاره به وضعیت نوسازی بافت‌های فرسوده، تصریح کرد: تنها 40درصد بافت‌های فرسوده نوسازی شده اما در 40درصد نوسازی شده هم متأسفانه خوب عمل نکردند و به سرمایه اجتماعی شهرداری تهران به‌شدت لطمه زد چرا که هم‌اکنون به چند هزار میلیارد تومان اعتبار برای تأمین حداقل خدمات عمومی در بافت‌های فرسوده نوسازی شده نیاز داریم.
وی درباره عملکرد سازمان نوسازی عباس آباد نیز گفت: منطقه عباس‌آباد می‌توانست یک موقعیت استثنایی برای شهر تهران بسازد اما در سال 90متأسفانه مغایر با طرح جامع دراین اراضی مجوز هتل و پروژه تات به یک نهاد نظامی داده شد که کاملا غیرشفاف بود.
نجفی همچنین مهم‌ترین چالش شهرداری تهران در بخش اجتماعی و فرهنگی را تعدد دستگاه‌های متولی دانست و گفت: سرانه فرهنگی و اجتماعی ویژه بانوان 4صدم مترمربع است و این سرانه در بخشی از مناطق صفر است. وی همچنین میزان برگشتی برخی از مجلات همشهری را بیش از ۴۰درصد اعلام کرد و گفت: البته ما 4نشریه را تعطیل کردیم اما در مورد بقیه فعلا زورمان به هیأت مدیره همشهری نمی‌رسد. به هرحال وضع مالی همشهری هم افتضاح است.
شهردار تهران در بخش دیگری از سخنان خود گفت: حمایت‌های شهرداری در حوزه فرهنگی و اجتماعی هیچ ضابطه خاصی ندارد. ۶۴درصد بودجه‌های حمایتی به فعالیت‌های مذهبی و بقیه به سایر فعالیت‌ها اختصاص می‌یافت. وقتی درآمد عملیاتی سازمان فرهنگی از 34میلیارد به 16میلیارد کاهش یافت،
کمک‌های شهرداری به این سازمان به 4برابر افزایش یافت، اما بزرگ‌ترین چالش ما این است که مدیریت شهری نقش تعیین‌کننده‌ای بر مدیریت این سازمان ندارد. در حوزه تفکیک زباله نیز شهردار تهران با اشاره به اینکه در تهران عملا تفکیک زباله هوشمند تنها 3درصد است، گفت:
زباله‌گردها 10درصد زباله‌ها را سر سطل‌های زباله به شکل غیربهداشتی تفکیک می‌کنند و از آن بدتر 66درصد زباله‌ها به روش غیربهداشتی به‌صورت تلنبار دفن می‌شوند؛ ضمن اینکه زیرساخت‌های تولید انرژی از زباله نیز عملا فاقد کارایی است و زیان خالص آن 26میلیارد تومان در سال 96بود. وی کاشت بدون مطالعه درخت را عامل شیوع مگس‌های سفید دانست و گفت: آبیاری فضای سبز از طریق چاه یکی از علل فرونشست زمین در تهران است.
- قضاوت براساس انصاف و اعتدال
محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران دیروز پیش از ارائه گزارش سند تحویل و تحول از سوی شهردار تهران طی سخنانی گفت: برای بررسی دقیق عملکرد 2 دهه گذشته شهرداری تهران، نیاز به زمان، اختیارات قانونی و فرایندی است که به‌طور طبیعی در این فرصت کوتاه امکان‌پذیر نبود و اگر شورای شهر قرار باشد همچون نظارت مجلس شورای اسلامی بر دستگاه‌های دولتی، نظارتی روزآمد و مؤثر بر عملکرد شهرداری داشته باشد نیازمند ابزارهایی نظیر دیوان محاسبات شهری است که بتوانند بموقع و با صحت، دقت و سرعت کافی این نظارت را انجام و نتیجه را به شورا گزارش دهند.
وی افزود: 2 رویکرد افراطی و تفریطی در ارزیابی عملکرد شهرداری در دوره گذشته وجود دارد؛ رویکرد نخست سیاه‌نمایی و نادیده انگاشتن نقاط مثبت و تلاش‌ها و پروژه‌های عمرانی است و رویکرد تفریطی سفید نمایی و جنبه تبلیغی دادن به ارزیابی برای تمجید از عملکرد گذشته، درحالی‌که قضاوت ما بایست واقع‌بینانه و براساس انصاف واعتدال باشد. از نظر هاشمی، آنچه در این گزارش مورد نظر است تطبیق عملکرد با مقررات است نه نقد سیاست‌های گذشته.
به گفته رئیس شورای شهر تهران، همانگونه که انتقاداتی به دوره گذشته عملکرد شهرداری وجود دارد، ممکن است انتقاداتی به رویه جدید نیز به‌وجود بیاید، اما نباید از افراط در سیاست‌های انبساطی و افزایش بی‌رویه هزینه‌کرد در پروژه‌ها به دام سیاست‌های انقباضی و عدم‌تحرک و فعالیت در پروژه‌ها به‌خصوص حوزه‌های اولویت‌دار شهری مانند سیستم حمل ونقل عمومی بیفتیم. روزمرگی و رکود در بخش عمران و سازندگی و توسعه شهر می‌تواند زیانبارتر از سیاست‌های انبساطی باشد.
وی تأکید کرد: سیاست‌های جدید در حوزه شهرسازی و سایر اموری که مورد نیاز مردم برای ساخت‌وساز و نوسازی است باید به سرعت تدوین شود. ضابطه‌مند کردن و ایجاد وحدت رویه در شهرسازی، یکی از اولویت‌های ماست. ایجاد تبعیض و اختلاف فاحش بین مجوزهای صادره در گذشته و امروز به اندازه تداوم اقدام بی‌ضابطه در فروش تراکم و شهرفروشی موجب نارضایتی می‌شود.
- تصویب یک فوریت لایحه اخذ عوارض تردد در محدوده‌های مرکزی شهر
دیروز در دقایق پایانی جلسه، اعضای شورای شهر تهران به یک فوریت لایحه اخذ عوارض تردد در طرح ترافیکی جدید شهر تهران رأی دادند. تدوین طرح جدید برای اجرا در شهر طی هفته‌های اخیر بازتاب‌های بسیاری داشته است. محسن پور سیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران هم دیروز در دفاع از این لایحه گفت: طرح ترافیک کنونی نه در حل آلودگی هوا و نه در حل ترافیک اثرگذار نبود ضمن اینکه به‌صورت عادلانه هم توزیع نمی‌شد. وی گفت: با اجرای این طرح درآمد شهرداری افزایش نمی‌یابد اما 20درصد حجم ترافیک کاهش یافته و به توزیع عدالت در شهر کمک می‌شود.
- فساد در امور اداری:
55هزار نفر تعداد پرسنل در سال 95 13هزار نیرو در 3ماه به شهرداری اضافه شدند 68هزار کارمند برای 16هزار پست در شهرداری نیرو وجود دارد؛ یعنی هر پست سازمانی 426نیرو دارد. 85درصد دارایی صندوق بازنشستگی شهرداری در بخش املاک بلوکه شده است. 70درصد از دارایی صندوق بازنشستگی در پروژه سارینای کیش سرمایه‌گذاری شده است. 2مورد اخیر به‌طور قطع فساد داشته و یک کار خیانت‌آمیز انجام شده است.