به گزارش همشهري آنلاين به نقل از گاردين، سالي هاوكينز كه قهرمان خاموش «شكل آب» به كارگرداني گييرمو دلتورو است و از بختهاي جدي بردن جايزه بهترين بازيگر زن نودمين دوره مراسم اهداي جوايز اسكار، به زحمت حتي يك صدا از خودش توليد ميكند. وقتي به تاريخچه مهمترين جوايز سينمايي جهان نگاه ميكنيم، ديدن اين نكته چندان سخت نيست كه رايدهندگان آكادمي اسكار معمولا به سكوت بيشتر روي خوش نشان ميدهند. در واقع، داستان همان مثل قديمي است كه «خاموشي طلاست».
دنياي سينما سه نوع خاموشي و سكوت دارد؛ نوع اول اداي دين است به دوران سينماي صامت كه در مورد ژان دوژاردن و «آرتيست» كاركرد داشت و نمونه آن در دلقكهايي چون مستر بين و سايلنت باب ديده ميشود. نوع دوم شخصيتهايي كه هوشمندانه خاموش هستند. پتي دوك در 1963 براي بازي در نقش هلن كلر در «معجزهگر» اسكار نقش دوم برد و نقشآفريني مارلي ماتلين در «خداي چيزهاي كوچكتر» در 1987 يك اسكار نقش اول برايش به ارمغان آورد. درام اوكرايني «قبيله» هم كه فقط زبان اشاره در آن استفاده شده هم مرزهاي اين گونه را تا بينهايت جابهجا كرد.
نوع سوم و جذابترين گونه خاموشي در سينما هم قهرمان خاموش است. بيصدا بودن هاوكينز در «شكل آب» نشاني است از قدرت نداشتن او. اين شخصيت مورد بهرهبرداري قرار گرفته، دستكاري و ناديده گرفته شده است به ويژه از سوي مردان. گرچه اوضاع ميتوانست بدتر از اين هم باشد. جين وايمن در «جاني بليندا» 1948 قهرماني خاموش است؛ يك كارگر يتيم كه هتك حرمت ميشود و متجاوز ميخواهد فرزندش را از او بگيرد. بعد دختر بيچاره به اتهام قتل دادگاهي و محاكمه ميشود! وايمن براي اين نقش كه بر اساس داستاني واقعي نوشته شده بود، اسكار گرفت.
جين كمپيون هم در «پيانو» تصويري ديگر از زنان خاموش ارائه داد. هالي هانتر كه براي بازي در اين فيلم برنده اسكار شد، يك زن بيصدا و بدونقدرت ديگر در دنياي سينماست. گرچه ما صداي درون او را ميشنويم و اين سكوت در نهايت به نوعي مبارزهجويي از سوي زن تبديل ميشود. او تلاشهاي سم نيل را براي هتك حرمت خود ناكام ميگذارد و به تلاشهاي هاروي كايتل براي به دست آوردنش خط بطلان ميكشد.
اين ماجرا البته صرفا براي زنان نيست. فراموش نميكنيم كه نقشآفريني تقريبا بدون صداي لئوناردو ديكاپريو در «بازگشته از گور» يك اسكار براش به همراه داشت و الكساندر اسكارسگارد هم در «بيصدا» به كارگرداني دانكن جونز نقش يك نوشيار را در محصول تازه نتفليكس ايفا كرده است؛ فيلمي معمايي در گونه علمي تخيلي كه جونز آن را يك «دنباله معنوي» بر فيلم تحسينشده سال 2009 خود يعني «ماه» توصيف كرده است.
حالا نوبت به هاوكينز رسيده تا تازهترين قهرمان خاموش سينما باشد. هر چند بعيد است اسكار امسال به كسي جز فرانسيس مكدورمند براي بازي در «سه بيلبورد بيرون ابينگ، ميزوري» برسد اما نامزد شدن ستاره «شكل آب» بار ديگر اهميت سكوت و حرف نزدن را به همه يادآور ميشود. زماني نورما دزموند (يكي از شخصيتهاي «سانست بولوار» بيلي وايلدر) گفته بود: «ما ديالوگ نياز نداشتيم، چهره داشتيم.» به نظر ميرسد حرف او پس از هفت دهه همچنان درست است.