مرگ 66 نفر در سقوط هواپیمای تهران - یاسوج تازه‌ترین قسمت از سریال حوادث هولناک کشورمان است که دیروز در حوالی شهرستان سمیرم در استان اصفهان کلید خورد.
به گزارش همشهری، دیروز 29 بهمن پایتخت روز آرامی را آغاز کرده بود. با هوای ابری و نمِ‌باران. انگار که آرام‌ترین روزِ سال آغاز شده بود. اما هیچ‌کس نمی‌دانست این آرامشِ پیش از طوفان است.
ساعت از 10گذشته بود که خبر کوتاهی کانال‌های خبری را پر کرد. «هواپیمایی که صبح امروز (یکشنبه) تهران را به قصد یاسوج ترک کرده بود با چندین سرنشین سقوط کرد.» وقتی چند دقیقه گذشت خبرهای تکمیلی رسید. هواپیمای ای‌تی‌آر72 متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان که ساعت 7:55 با 60مسافر و 6خدمه فرودگاه مهرآباد را به سوی یاسوج ترک کرده بود، در ارتفاعات دنا و در 14مایلی یاسوج ارتباطش قطع شده و معلوم نبود چه بلایی بر سر هواپیما و سرنشینانش آمده است.
- عملیات جست‌وجو
از همان دقایقی که خبر سقوط هواپیما منتشر شد، گروه‌های امداد و نجات راهی محل حادثه شدند. حتی چند بالگرد هلال‌احمر نیز به قصد منطقه پادنا به پرواز درآمدند اما شرایط جوی به‌گونه‌ای بود که بالگردها قادر به ادامه مسیر نبودند و مجبور به بازگشت شدند. به همین دلیل امدادگران از راه زمینی خود را به بیده پادنا، منطقه‌ای که گمان می‌رفت هواپیما در آنجا سقوط کرده، رساندند.
عملیات جست‌وجو ادامه داشت اما در شبکه‌های اجتماعی بازار شایعات داغ بود. عده‌ای مدعی بودند هواپیمای حادثه‌دیده از جمله هواپیماهایی است که به‌تازگی خریداری شده اما این خبر خیلی زود تکذیب شد. عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشور در گفت‌وگو با شبکه خبر اعلام کرد که این هواپیما ساخت سال1993 میلادی است و سن آن 25سال است.
از سوی دیگر داریوش کریمی، معاون امداد و نجات هلال‌احمر اصفهان اعلام کرد که امدادگران نتوانسته‌اند در محدوده محلی که به‌عنوان محل سقوط هواپیما اعلام شده بود، اثری از آن و سرنشینانش پیدا کنند. این در‌حالی بود که مه غلیظی منطقه را فرا گرفته و باران شروع به باریدن کرده بود. این نشانه خوبی نبود و یعنی راه دشواری تا کشف لاشه هواپیما وجود دارد. کریمی گفت: ده‌ها تیم از استان‌های مختلف راهی محل حادثه شده‌اند و عملیات جست‌وجو ادامه خواهد یافت.
- ردیابی گوشی‌ای که روشن بود
امدادگران کیلومترها آنطرف‌تر از پایتخت به‌دنبال یافتن هواپیما بودند و خانواده حادثه‌دیدگان مقابل سازمان هواپیمایی کشوری تجمع کرده بودند. در این میان خبر رسید که گوشی تلفن همراه یکی از سرنشینان هواپیما روشن است. این گوشی تلفن همراه می‌توانست سرنخ خوبی برای کشف هواپیما باشد. به همین دلیل گروهی از امدادگران راهی محلی که آنتن‌دهی این گوشی در آنجا ثبت شده بود، شدند اما تلاش آنها ثمری نداشت. معاون امداد و نجات هلال‌احمر استان اصفهان گفت: در محلی که اعلام می‌شد گوشی تلفن همراهی در آن روشن است چیزی پیدا نشد.
- به‌دنبال دلیل سقوط
دیروز در شرایطی که تیم‌های هلال‌احمر به جست‌وجو در محل حادثه ادامه می‌دادند، برخی به بررسی هواپیمای حادثه‌دیده پرداختند. اینکه هواپیمای ای‌تی‌آر72 همچون هواپیمای آنتونوف140 که 3سال قبل مسافرانی را که از مهرآباد عازم طبس بودند به کشتن داد، برای شرایط جوی کشورمان مناسب نیست.
یکی از کارشناسان صنعت هوایی در این‌باره به همشهری می‌گوید: «هواپیمایی که سقوط کرد چند سال به‌دلیل نقص فنی در شیراز زمینگیر شده بود و زمان زیادی طول کشید تا به ناوگان هوایی کشور برگردد. حتی چند هفته قبل نیز همین هواپیمای حادثه‌دیده دچار نقص فنی شده و یکی از موتورهایش هنگام پرواز از کار افتاده بود.
همچنین این هواپیما برای پرواز در مسیر‌های طولانی با ارتفاع زیاد مناسب نیست، حال آنکه فرودگاه یاسوج در ارتفاع 2هزار متری از سطح دریا واقع شده است.» وی ادامه می‌دهد: «موتورهای این هواپیما ملخی و ضعیف است و در حادثه‌ای که مدتی قبل اتفاق افتاد یکی از موتورهای این هواپیما از کار افتاد. شاید در این حادثه نیز موتور هواپیما از کار افتاده و موجب شده ارتفاع آن کاهش پیدا کند و به کوه برخورد کند.»
وی ادامه داد: «این هواپیما مجهز به سیستم weather radar TCAS EGPWS است که به‌صورت موازی و مجزا وجود مانع را از فاصله 80مایلی گوشزد می‌کند و درصورتی‌که سیستم ناوبری در وضعیت اتومات هم باشد قادر است مسیر هواپیما را تغییر دهد. بنابراین ضعف موتور محتمل‌ترین گزینه در سقوط این هواپیماست.» شواهد نشان می‌دهد پیش از این نیز یک هواپیمای ای‌تی‌آر72 مرداد‌ماه امسال به‌دلیل نقص فنی مجبور به فرود اضطراری شد. یک مقام مسئول در اداره کل تعمیرات و نگهداری هواپیمای ایران ایر در این‌باره به مهر گفته بود: «رطوبت شهر گرگان سیستم سوخت رسانی موتور شماره۲ ای‌تی‌آر۷۲ که از مشهد عازم گرگان بود را مختل و خلبان را مجبور به فرود اضطراری کرد.»
- اخطار ایمنی به سازمان هواپیمایی
از سوی دیگر تیم بررسی سوانح هوایی در یکی از دادسراهای تهران نیز چندی قبل درخصوص ایمنی هواپیماهای ای‌تی‌آر به مقامات سازمان هواپیمایی هشدار داده بودند. یکی از اعضای این تیم به همشهری می‌گوید: «در گزارشی 5صفحه‌ای درباره ایمنی این نوع از هواپیماها به سازمان هواپیمایی هشدار دادیم؛ چرا که این هواپیما برای آب و هوای کشورمان مناسب نیست.»
- عملیات به سختی ادامه دارد
در شرایطی که بارش باران در منطقه سقوط هواپیما از دیروز آغاز شده بود، این بارش‌ها در ارتفاعات به شکل برف ادامه یافت. بارش برف از یک‌سو و صعب‌العبور‌بودن منطقه از سوی دیگر سبب شد تا عصر دیروز امدادگران توفیقی در یافتن لاشه هواپیما به‌دست نیاورند. با وجود این، عملیات همچنان در جریان است. شاهین فتحی، معاون عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر گفت: «لاشه هواپیما هنوز پیدا نشده و به‌دلیل بارش سنگین برف ادامه عملیات جست‌وجو با دشواری مواجه شده است.»
- سومین حادثه هوایی استان اصفهان
سقوط هواپیمای تهران - یاسوج، سومین حادثه برای هواپیماهای مسافربری در استان اصفهان بود. نخستین سانحه سال 73در کوه کرکس در نزدیکی نطنز اتفاق افتاد. در این حادثه هواپیمای فوکر28 که متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان بود، سقوط کرد و 66نفر جان خود را از دست دادند. دومین حادثه سال84 حوالی فرودگاه شاهین شهر رخ داد و در جریان آن هواپیمای ایران 140متعلق به شرکت هسا ساقط شد و جان 5سرنشین آن را گرفت. سقوط هواپیمای‌ای‌تی آر72سومین حادثه برای هواپیماهای مسافربری است که در استان اصفهان رخ داده است.
- نمایندگان ای‌تی‌آر در ایران
عباس آخوندی، وزیر راه‌وشهرسازی نیز از حضور نمایندگان شرکت ای‌تی‌آر در ایران خبر داد و به ایسنا گفت: بعد از حادثه بلافاصله با شرکت ای‌تی‌آر به‌عنوان شرکت سازنده این هواپیما تماس داشتیم تا نمایندگان آنها از فرانسه به ایران اعزام شوند تا در فرایند رسیدگی به نیروهای ایرانی کمک و نظرات خود را به ما اعلام کنند. رئیس قوه قضاییه هم ضمن تسلیت به بازماندگان، از دادستان کل کشور خواست با تشکیل کمیته‌ای علت وقوع حادثه را بررسی و نسبت به برخورد قانونی با مقصران اقدام کند. وی دستور داده است چنانچه فرد یا افرادی مقصر باشند، شناسایی شوند.
- استاد بزرگ خلبانی
حجت‌الله فولاد، خلبان هواپیمای ای‌تی‌آر72 به گواه همکارانش و کسانی که او را می‌شناسند یکی از باتجربه‌ترین و بزرگ‌ترین استادان خلبانی بود. کسی که بارها مسیر تهران-یاسوج را با هواپیماهای مختلف طی کرده و یک‌بار نیز جان مسافران را از خطری بزرگ نجات داده بود. سلیمانی یکی از کمک‌خلبان‌هایی که در پروازهای زیادی همراه کاپیتان فولاد بود به همشهری می‌گوید: روز شنبه کاپیتان فولاد با من تماس گرفت و خواست برای پرواز به یاسوج کمکش باشم.
اما من در شیراز بودم و نتوانستم در پرواز تهران-یاسوج حضور داشته باشم. او ادامه می‌دهد: خلبان‌دوم کاوه خلیلی که در این پرواز همراه کاپیتان فولاد بود هم از خلبان‌های باتجربه‌ای بود که می‌شناختم. او یک سال بود که با هواپیمای ای‌تی‌آر پرواز می‌کرد و قبلا خلبان هواپیماهای دیگری بود.
اینکه در شبکه‌های اجتماعی خبرهایی درباره علت سقوط منتشر شده درست نیست و تا جعبه سیاه هواپیما پیدا نشود نمی‌توان اظهارنظر کرد. هواپیماهای ای‌تی‌آر، ایمنی زیادی دارند و من بارها با آنها پرواز کرده‌ام. حتی اگر یک موتور را از دست بدهند می‌توانند تا 400کیلومتر با موتور دیگر پرواز کنند. کاری که در سال92، کاپیتان کاوه انجام داد و در آن سال چند دقیقه بعد ازپرواز از فرودگاه یاسوج و در ارتفاعات دنا متوجه از‌کار‌افتادن یکی از موتورها شد اما با مهارت مثال‌زدنی توانست هواپیما را به سلامت به فرودگاه برگرداند و جان همه مسافران را نجات دهد.
او ادامه می‌دهد: این نوع هواپیما سیستم رادار بسیار قوی دارد اما ایراد بزرگ آنها، توانایی پایین در شرایط یخبندان است. با این حال باید تا پیدا شدن جعبه سیاه و بررسی اطلاعات آن صبر کرد تا علت حادثه مشخص شود. خلبان سلیمانی حدود 6 ماه پیش با هواپیمای حادثه‌دیده پرواز کرد و به گفته خودش دست‌کم 50بار در مسیر تهران -یاسوج پرواز کرده است. او می‌گوید: در این مسیر رشته کوه دنا وجود دارد که بسیار بلند است.
هواپیماهای ای‌تی‌آر در ارتفاع پایین و حداکثر 25هزار پایی پرواز می‌کنند و ارتفاع برخی قله‌های دنا 13 تا 15هزار پا است. از طرفی یاسوج در دره قرار گرفته و هواپیماها پس از عبور از کوه‌ها باید طبق قانون ارتفاع را کم کنند. همه اینها برای بررسی علت حادثه باید درنظر گرفته شوند. خلبان‌ها قبل از پرواز شرایط جوی مقصد و مسیر را بررسی می‌کنند اما با این حال ممکن است هنگام عبور از کوه‌ها به ابر بخورند و مجبور به کم کردن ارتفاع شوند. با همه اینها آنچه مشخص است اینکه کاپیتان فولاد با همه این شرایط آشنایی کامل داشته است. همه ما به مهارت او ایمان داریم و وی معلم خیلی از خلبان‌ها بوده است. امیدواریم با پیدا شدن جعبه سیاه هواپیما، دلیل سقوط مشخص شود.
- جایی برای جولان قله‌ها
«رشته کوه دنا، 49قله بالای 4هزار متر دارد که همگی صخره‌ای و صعب العبور هستند.» این را کرامت امیری، یکی از کوهنوردان حرفه‌ای که بارها موفق به صعود به قله‌های دنا شده است می‌گوید. او مسئول تیم 10نفره کوهنوردی است که روز گذشته قرار بود به محض صدور مجوز برای عملیات جست‌وجو راهی منطقه‌ای شوند که هواپیما در آنجا سقوط کرده است. او ادامه می‌دهد: من و بقیه کوهنوردان تخصص‌مان کوهنوردی در یخ و برف است.
ما به این منطقه آشنایی کامل داریم و بارها به قله‌های آنها صعود کرده‌ایم. قله‌های این منطقه بسیار بلند هستند و وقتی هوا بارانی و برفی باشد خطرناک است. هنوز معلوم نیست که محل دقیق سقوط هواپیما کجاست اما امیدواریم بتوانیم بقایای آن را پیدا کنیم. او در پاسخ به این سؤال که آیا هواپیما می‌تواند در چنین ارتفاعاتی فرود اضطراری کند می‌گوید: همه این قله‌ها صخره‌ای هستند با شیب‌های تند. از طرفی مردم روستاهای اطراف می‌گویند که صدای انفجار شنیده‌اند. امکان اینکه هواپیمایی بتواند در این ارتفاعات فرود بیاید وجود ندارد.