ارگ بم پس از بازسازي/ عكس: حامد خورشيدي، آژانس عكس همشهري
نام اين منطقه‌ي باستاني را در كتيبه‌هاي داريوش هخامنشي هم مي‌توان پيدا كرد كه در آن ذكر شده کرمان، ناحيه‌اي است كه از آن براي ساخت كاخ‌هاي هخامنشي چوب ياك مي‌آورده‌اند.
در نوشته‌هاي يوناني نيز به اين منطقه کرمان گفته شده و مردم کرمان را به‌عنوان تيره‌اي از پارسيان ذكر كرده‌اند. حتي «هرودوت»، نخستين تاريخ‌نگار يونان باستان، طايفه‌ي «گرمانيان» (كه تصور مي‌شود همان كرمانيان باشد) را به‌عنوان يكي از شش طايفه‌ي شهرنشين ايران نام مي‌برد.
در اين مطلب، به اين استان زيبا سفر مي‌كنيم تا با برخي از اين ديدني‌ها آشنا شويم.
سرديس اسب دوره‌ي ساسانيان كه در كرمان پيدا شده و حالا در موزه‌ي لوور فرانسه نگه‌داري مي‌شود
عكس: ماري‌لن انگوين
ارگ بم پيش از زلزله/ عكس: داوود زواره‌اي، آرشيو عكس همشهري
اگر در سال‌هاي ابتدايي نوجواني باشيد يادتان نمي‌آيد، اما اگر 16 يا 17ساله باشيد، ممكن است از روز زلزله‌ي تلخ و وحشتناك بم خاطراتي يادتان مانده باشد. بامداد پنجم دي 1382 زلزله‌ي 6/6 ريشتري، بم را لرزاند. با اين زمين‌لرزه، بيش از 80درصد ارگ تاريخي بم و بخش عظيمي از شهر بم از بين رفت.
ارگ بم، بزرگ‌ترين سازه‌ي خشتي جهان كه در فهرست ميراث جهاني يونسكو ثبت شده بود، در فهرست آثار در معرض خطر يونسكو قرار گرفت. چند روز پس از اين حادثه، با وعده‌ي رئيس‌جمهور وقت (سيدمحمد خاتمي) قرار شد ارگ تاريخي بم بازسازي شود و در اين راه، بانك جهاني، سازمان يونسكو و كشورهاي ژاپن، فرانسه و ايتاليا پيش‌قدم شدند.
اكنون چندسالي است كه اين بناي تاريخي از فهرست آثار در معرض خطر يونسكو خارج شده و پس از بازسازي كامل، دوباره اين قلعه‌ي زيبا و بزرگ به نگين شهر بم تبديل مي‌شود.
اين بنا در واقع دژ بزرگي است که در قلب آن ارگ قرار دارد، اما به دليل ظاهر پرابهت ارگ، که مرتفع‌ترين قسمت اين مجموعه است، به کل بناي دژ، ارگ بم گفته مي‌شود. مساحت ارگ حدود 180هزار مترمربع است که با ديوارهايي به بلندي شش تا هفت متر و طول 1815 متر احاطه شده است.
باغ شاهزاده (ماهان)/ عكس: حامد خورشيدي/ آرشيو عكس همشهري
عكس: راهب هماوندي/ آرشيو عكس همشهري
استان كرمان فقط از بخش‌هاي كويري و خشك تشكيل نشده. باغ‌هاي شناخته‌شده و مشهوري هم دارد، مثل «باغ شاهزاده» در ماهان، «باغ هرندي»، «باغ بيرم‌آباد» و «باغ فتح‌آباد».
باغ شاهزاده از زيباترين باغ‌هاي استان كرمان است كه در سال 1297 هجري‌قمري و در سال‌هاي پاياني دوران قاجار به‌دستور حاكم كرمان، «ميرزا فرمانفرما» احداث شد.
در باغ شاهزاده، درختان گوناگون بسياري به چشم مي‌خورد؛ از درختان سوزني مثل کاج و سرو گرفته تا درخت چنار و سپيدار. درختان ميوه‌داري هم هستند که به گفته‌ي افراد محلي در فصل‌هايي که ميوه دارند منظره‌ي جالب و رنگارنگي پديد مي‌آورند.
اين باغ با درختان سر به فلک کشيده و زمزمه‌ي جاري آب در جويبارش که از گوشه و کنار آن شنيده مي‌شود، حسي رؤيايي و شيرين براي بازديدكنندگان ايجاد مي‌كند. منبع حياتي اين باغ، قنات تيگران است که از ارتفاعات کوه جوپار سرچشمه ميگيرد.
ميدان گنجعلي‌خان/ عكس: حامد خورشيدي، آژانس عكس همشهري
عكس: آرمين صميمي
مجموعه‌ي «گنجعلي‌خان» از جاذبه‌هاي مهم گردشگري شهر کرمان است كه در حاشيه‌ي بازار قرار دارد و شامل ميدان، مسجد، حمام، ضرابخانه (موزه‌ي سكه) بازار، سرا، آب‌انبار و... است.
اين مجموعه به دستور گنجعلي‌خان، حاكم وقت كرمان ساخته شده است. گنجعلي‌خان از سرداران سلحشور دربار صفويه بوده که در سال 1005هجري‌قمري به فرمان شاه‌عباس صفوي، حاکم کرمان شد و گفته مي‌شود مردي لايق و حاکمي دلير و مدير بود.
يخدان مؤيدي/ عكس: مسعود زنده‌روح كرماني
مردم كرمان از صدها سال قبل با ابتکار و نوآوري شگفت‌انگيزي در سيستم آب‌رساني، آب‌انبار و يخدان داشته‌اند. به‌طوري كه بزرگ‌ترين يخچال‌هاي دست‌ساز خشتي اين سرزمين، هم‌چنان خودنمايي مي کنند.
آرامگاه شاه‌نعمت‌الله ولي/ عكس: آرشيو عكس همشهري
آرامگاه «شاه نعمت‌الله ولي»، بنايي از دوره‌ي صفوي است كه در شهر ماهان قرار دارد و گنبد زيباي لاجوردي آن، مثل نگيني در دل كوير است. شاه نعمت‌الله ولي، شاعر و عارف بزرگ كرماني در قرن هشتم و نهم هجري‌قمري مي‌زيسته است.
گفته مي‌شود او پس از حكايتي كه با سنگ‌پاره و درويشي داشت و شعر «ما خاک راه را به نظر کيميا کنيم/ صد درد را به گوشه‌ي چشمي دوا کنيم» نوشت، حافظ شعر غزل معروف «آنان که خاک را به نظر کيميا کنند/ آيا بود که گوشه‌ي چشمي به ما کنند؟» را سرود.
جشنواره‌ي فرش كلوت شهداد/ عكس: سينا قنبر‌پور، آرشيو عكس همشهري
«کلوت»، بزرگ‌ترين شهر کلوخي دنيا است كه در کوير لوت و در فاصله‌ي 40کيلومتري شمال شرقي شهداد قرار دارد. در آن‌جا هيچ گياهي نمي‌رويد و اساساً هيچ موجود زنده‌اي وجود ندارد و گفته مي‌شود حتي باکتري‌ها حق حيات ندارند.
كلوت شهري است پر از ساختمان‌هاي کوتاه و بلند كه در اثر فرسايش آبي و بادي طي هزاران‌سال شکل گرفته‌اند.
گفته مي‌شود يكي از دلايل ثبت کوير لوت به‌عنوان اولين ميراث طبيعي کشورمان در فهرست جهاني ميراث طبيعي يونسکو، حركت تأثيرگذار زنده‌ياد «محمدعلي اينانلو» بود كه توانست همراهي مسئولان استان كرمان را برانگيزد تا با 500 قطعه فرش دست‌باف كرمان، كلوت شهداد را تزيين كنند.
خورش آلوچه
كرمان هم مثل بخش‌هاي ديگر ايران پر از غذاها و خوراكي‌هاي خوش‌مزه است و خوردني‌هايش فقط در خرما و پسته خلاصه نمي‌شوند؛ مثل آب‌گوشت بادمجان و کشک، آب‌گوشت زيره، خورش بزقورمه، خورش آلوچه، زيره‌پلو، كشك‌كدو، لپه‌پلو با زيره، اوماچ آش و مجوركدو.
جشن سده/ عكس: حميد صادقي، آرشيو عكس همشهري
جشن سَده، از جشن‌هاي باستاني ايراني و زرتشتي است. هنگام برگزاري اين جشن، آغاز شامگاه دهم بهمن‌ماه است و بزرگ‌ترين جشن سده‌ي دنيا در كرمان برگزار مي‌شود.
در «نوروزنامه»ي عمر خيام آمده: «آفريدون همان‌روز که ضحاک بگرفت، جشن سده برنهاد و مردمان که از جور و ستم ضحاک رسته بودند، پسنديدند و از جهت فال نيک، آن روز را جشن کردندي و هرسال تا به امروز، آيين آن پادشاهان نيک‌عهد را در ايران و دور آن به‌جاي مي‌آورند.»
كوه جوپار/ عكس: آرمين صميمي، آژانس عكس همشهري
كساني كه كرمان را به درستي نمي‌شناسند، آن را منطقه‌اي كلاً كويري مي‌دانند، اما استان كرمان سرشار از طبيعتي متنوع است، مثل كوهستان‌هاي زيبا و پربرف.