آب به کانال بحران سرازیر شده و می‌تواند موضوع نزاع و درگیری‌های آینده باشد؛ چنان که در سال‌های گذشته درگیری‌هایی با موضوع آب بین برخی استان‌ها را شاهد بودیم و اگر آب از سرچشمه مدیریت نشود، شاید این درگیری‌ها را تا سال‌های آینده به عرصه کشورها جاری کند.
همایش دیپلماسی آب روز گذشته به میزبانی دستیار عالی فرمانده کل قوا و با حضور معاون سیاسی وزیر خارجه و شهردار تهران برگزار شد.در همایش ملی «دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا» که در دانشگاه خوارزمی برگزار شد، کلید واژه‌ها حول بحران «مسئله آب» می‌چرخید. سخنرانان از لزوم استفاده از دیپلماسی برای حل منازعات آب سخن گفتند.
برخی از مسئولان هم نگاه سیاسی-راهبردی-امنیتی به این مسئله داشتند. سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان گفته است: مسئله آب می‌تواند ریشه منازعه 2کشور باشد.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، سرلشکر رحیم صفوی، دستیار و مشاور عالی مقام معظم رهبری که ریاست این همایش را بر عهده داشته هم گفت: مسئله آب می‌تواند اهرمی برای نفوذ سیاسی و سوءاستفاده کشورها محسوب شود. محمد علی نجفی شهردار تهران هم با تأکید بر اینکه ۳۰درصد آب تهران در شبکه انتقال آب هدر می‌رود از لزوم تشکیل یک کمیته برای مدیریت مسئله آب سخن گفته است.
- 9کشور غرب آسیا دچار بحران خشکسالی‌اند
معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان روز گذشته در این همایش گفت: 9کشور منطقه غرب آسیا هم‌اکنون رسما دچار خشکسالی شده‌اند و طبق اعلام سازمان ملل، تا سال۲۰۲۵، کشور ما هم رسما دچار خشکسالی می‌شود.
عراقچی تأکید کرد: آنچه به‌عنوان دیپلماسی آب مطرح است یک موضوع کلان است و امروزه دیپلماسی آب‌های فرامرزی مطرح شده که حوزه‌های آبی مشترک با همسایگان و بهره‌برداری از آن و جلوگیری از منازعه بر سر آنها مواردی است که در این خصوص مطرح است.
معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان با بیان اینکه مسئله آب می‌تواند ریشه منازعه 2کشور شود، گفت: آب بیشتر از اینکه موضوع نزاع و درگیری باشد در طول تاریخ موضوع همکاری بوده است و کشورها به این نتیجه رسیده‌اند که با یکدیگر همکاری داشته باشند.
عراقچی ادامه داد: دیپلماسی آب‌های فرامرزی بخشی از دیپلماسی آب است و بخش دیگر آن دیپلماسی آب مجازی است. کالاهایی باید تولید شوند که آب کمتری در تولید آن به‌کار رفته و امروز کشورها می‌روند به سمت واردات کالاهایی که نیاز بیشتری به آب دارد تا خودشان آن را تولید نکنند و این یعنی مدیریت بهتر در تجارت بین‌الملل و باید مفهوم کالای استراتژیک را بازبینی کنیم.
- توافق با 11کشور بر سر مسئله آب
عراقچی گفته است: ما به هلند آب صادر می‌کنیم، یعنی به کشوری که خودش کشور بسیار پر آبی است. مقوله دیگر کشت‌های فراسرزمینی است. وی افزود: ما با حدود ۱۱کشور توافقاتی داشتیم برای این موضوع که البته بنا به مشکلاتی که بوده هنوز بهره‌برداری لازم را در این خصوص نداشته‌ایم. او گفته است: سهم دستگاه‌ها در مدیریت آب باید روشن شود. معاون سیاسی وزیر خارجه کشورمان گفت: زمانی که من سفیر جمهوری اسلامی ایران در ژاپن بودم، یک روز با شهردار توکیو دیدار کردم؛ آنها آنقدر از کیفیت آب لوله‌کشی خود مطمئن بودند که روی بطری آب معدنی جلوی شهردار توکیو، نوشته شده بود «پر شده از آب لوله‌کشی شهر توکیو»؛ شهردار توکیو در آن دیدار به من گفت: ما ظرف ۱۰سال، پِرتی آب لوله‌کشی توکیو را از ۲۰درصد به ۲درصد رساندیم و با این اقدام توانستیم منابع آبی یک شهر ۲میلیونی را تأمین کنیم.
- با 12کشور حوضچه مشترک داریم
رئیس همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا هم در این همایش گفت: کشورهای غرب آسیا شامل 15کشور است که ایران با 12کشور حوضه‌های آبی مشترک دارد. سرلشکر رحیم‌صفوی گفته است: امروزه مقامات آمریکا در سراسر کشور پیشرو استفاده از دیپلماسی عمومی هستند و از این مسئله به‌عنوان ابزار قدرت نرم در روابط خود با نزدیک‌ترین متحدان، دولت‌های بی‌طرف و قطعا در رویارویی با رژیم‌های مخالف استفاده می‌کنند.
- اهرمی برای نفوذ
سرلشکر صفوی با اشاره به اهمیت موضوع آب میان ایران و کشورهای همسایه گفت: ما نمی‌خواهیم در این حوزه کار به قدرت سخت و نظامی بکشد و باید از قدرت نرم و دیپلماسی به یک تعامل مشترک برسیم.
او می‌گوید: مسئله آب می‌تواند به‌عنوان اهرمی برای نفوذ سیاسی در منطقه و کنترل تعاملات هیدروپلیتیکی به‌منظور شکل دهی به نقشه ژئوپلیتیکی جدید توسط قدرت‌ها مورد سوءاستفاده قرار بگیرد (مثلا حضور آمریکا در افغانستان و سرمایه‌گذاری رژیم صهیونیستی طرح گات در ترکیه) از آن جمله است.
رئیس همایش ملی دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلیتیک غرب آسیا گفت: سالانه 10میلیارد و 200میلیون مترمکعب آب از کشور خارج می‌شود که بیش از 7میلیارد مترمکعب آن فقط وارد عراق می‌شود. بر این اساس 7رودخانه ورودی آب به کشور و 41رودخانه خروجی آب از کشور داریم.
سرلشکرصفوی افزود: بیش از 45درصد مردم دنیا در حوضه‌های آبریز مشترک زندگی می‌کنند و بیش از 60درصد آب شیرین دنیا بین آب‌های مرزی قرار دارد.
- پیشنهاد تشکیل کمیته‌ای برای مدیریت آب
مسئله مدیریت هدر رفت آب و روشن شدن سهم دستگاه‌ها در این رابطه موضوعی بود که شهردار تهران هم در این همایش از آن سخن گفت. نجفی پیشنهاد تشکیل یک کمیته برای مدیریت آب را هم داده است. او گفته است: باید هر چه زودتر کمیته‌ای با حضور دستگاه‌های مسئول و اختیارات روشن قانونی با محوریت آب در شهر تهران تشکیل شود و برنامه‌ریزی منسجمی برای منابع آب تهران صورت گیرد.
وی افزود: ۳۰ درصد آب تهران در شبکه انتقال آب هدر می‌رود. نجفی با بیان اینکه میزان استحصال آب از منابع زیرزمینی دشت تهران 3برابر توان اکولوژیک است، گفت: توان اکولوژیک منابع آبی تهران ۲۵۰میلیون مترمکعب است، درحالی‌که برداشت ما از این منابع به ۷۵۰میلیون مترمکعب رسیده و همین مسئله موجب بروز برخی عوارض همچون فرونشست زمین در مناطق مختلف دشت تهران شده است. وی کیفیت آب تهران را در کنار کمیت آب مهم قلمداد کرد و افزود: کیفیت آب تهران چالش دیگری است.
چه در آب سطحی و چه در منابع زیرزمینی با مشکلات جدی کیفیت آب مواجه هستیم. ازجمله در ساماندهی روددره فرحزاد از اصلی‌ترین چالش‌ها، آلودگی منابع آب رودخانه به‌دلیل ورود فاضلاب شهری، دولتی و نظامی است که در بالادست رودخانه احداث شده است. نجفی با اشاره به اینکه باید مشکلات و چالش‌ها را به مردم بگوییم، خاطرنشان کرد: گاهی اوقات با یک نگاه پوپولیستی فقط می‌خواهیم موارد مثبت را به مردم بگوییم. میزان سوءمصرف آب در تهران و ایران یکی از بالاترین موارد در دنیاست و باید به فکر اصلاح و ساختار مدیریت آب باشیم.