سال‌هاست مدارس در چهارشنبه آخر سال، چندین ساعت زودتر تعطیل می‌شوند.در چرت ظهرگاهی، سه چهار نفری ایستاده‌اند سر کوچه، کنار ردیف چنارهای پیر و پشت به زمین سبزی‌کاری و ریزریز به هر کسی که از روبه‌رویشان می‌گذرد، موذیانه می‌خندند. رهگذران خسته و گرفتار که فکرشان در دنیای دیگر پیش مشکلات روزمره‌شان است،
با عجله از کوچه عبور می‌کنند اما قدم آخرشان را که برمی‌دارند، روی سیگارت‌هایی که پسربچه‌های بازیگوش به هدف گرفته‌اند، فرود می‌آید. صدای 2 انفجار همزمان، رهگذران را پرت می‌کند به دنیای واقعی؛ بعضی‌ها وسایلشان می‌افتد، بعضی‌ها جیغ می‌زنند، بعضی‌ها شوکه می‌ایستند و بعضی‌های دیگر بنا را می‌گذارند به فحش دادن؛ فرقی نمی‌کند چطور باشد، آنها به لذتشان رسیده‌اند و کیفور شده‌اند.
حالا سال‌هاست که چهارشنبه آخر سال، چندین روز زودتر با نارنجک، سیگارت، اکلیل سرنج و هفت‌ترقه و پروانه‌ای به کوچه و خیابان‌ها می‌آید، مدارس در آن روز چندین ساعت زودتر تعطیل می‌شوند، شهرها از عصر پر از صداهای وحشتناک می‌شود، کودکان و نوجوانان زیادی صورت و بدنشان در آن شب می‌سوزد،
مادران و پدرانی داغدار می‌شوند و بعد هم پرونده این روز با کلی خاطره تلخ بسته می‌شود تا سال بعد. اما امسال شرایط کمی تغییر کرده، ظاهرا برخی دستگاه‌های فرهنگی مثل آموزش‌و پرورش به این باور رسیده‌اند که به جای انکار و نادیده‌گرفتن چهارشنبه آخر سال، باید این آیین سنتی را به رسمیت بشناسند و به جای برخورد منفعلانه مثل تعطیل‌کردن زودهنگام مدارس، در برگزاری این جشن ملی سهیم باشند تا بتوانند از خطرات نسخه بدل چهارشنبه آخر سال جلوگیری کنند.
برگزاری جشن چهارشنبه آخر سال در مدارس برای نخستین‌بارنورعلی عباسپور، مدیرکل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش و نماینده وزیر آموزش و پرورش در این انجمن به همشهری در این‌باره، گفت: قرار است آموزش و پرورش امسال از این آیین ایرانی به‌عنوان یک فرصت تربیتی و فضای شاد استفاده کند، به همین دلیل نگاه اثباتی به چهارشنبه آخر سال داریم و هیچ‌گونه نهی و مانعی برای جشن‌گرفتن در این زمینه وجود ندارد.
او با بیان اینکه شادی و بازی حق کودکان است و باید «برای خروج جامعه افسرده» از تمام فرصت‌ها استفاده کرد، افزود: ما خودمان هیچ تعریفی از این مراسم به مدارس و دانش‌آموزان ارائه ندادیم، بلکه فقط از تشکل‌‌های دانش‌آموزی و خود دانش‌آموزان خواسته‌ایم که متناسب با این روز برنامه‌های خودشان را با مسئولان مدرسه در میان بگذارند.
او گفت: آموزش و پرورش در بخشنامه‌ای 10بندی به مدارس اجازه داد تا آیین چهارشنبه آخر سال را با مشارکت دانش‌آموزان و والدین برگزار کند و از این مراسم به‌عنوان یک فرصت برای ایجاد شادی در دانش‌آموزان استفاده کنند. مدیرکل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش گفت: چه بخواهیم و چه نخواهیم و خوشمان بیاید یا نه، این مراسم هر سال برگزار می‌شود، پس بهتر دیدیم به‌جای مانع‌تراشی، همراه شویم و از والدین و معلمان هم خواستیم که ضمن تأکید نکات ایمنی به دانش‌آموزان، در برگزاری این مراسم همراهی کنند.
عباسپور آتش را نماد اصلی چهارشنبه آخر سال دانست و افزود: شاید نشود در خیلی از مدارس به‌دلیل کمبود فضاها آتش روشن کرد اما از استان‌ها خواستیم که طبق فرهنگ و رسومات خود این مراسم را برگزار کنند؛ به هر حال جامعه عصبانی و افسرده است و نیاز به شادی دارد و نوجوانان و کودکان هم مخاطب اصلی این مراسم هستند.
- مدیر مدرسه بگذارد، شب در مدرسه جشن می‌گیریم
سینا مرتضوی، دانش‌آموز پایه هشتم عضو سازمان دانش‌آموزی است. او به همشهری می‌گوید که مدرسه از آنها هیچ‌گونه برنامه‌ای نخواسته اما خودشان به فکر چهارشنبه آخر سال هستند. «ما اعضای پیشتازان سازمان دانش‌آموزی قرار گذاشتیم که هیزم بخریم و در زنگ آخر روز چهارشنبه آخر سال برای بچه‌ها آتش درست کنیم و جشن بگیریم،
البته چون تعدادمون زیاده کار رو یه کم مشکل می‌کنه اما به شکل برگزاری‌اش هم داریم فکر می‌کنیم، مثلا ممکنه چند تا آتش کوچیک در جاهای مختلف مدرسه درست کنیم و چند نفر رو که قوی‌تر و عاقل‌تر هستن مسئول آتش‌ها بگذاریم تا بچه‌ها بازی کنند. برگزاری تئاتر، مسابقه و موسیقی هم داریم و اگر مدیر مدرسه‌مون اجازه بده حتی شاید تونستیم این برنامه رو شب چهارشنبه آخر سال در حیاط مدرسه برگزار کنیم تا بچه‌ها به خیابون نرن، اما در کل همه‌‌چیز بستگی به‌نظر مدیر داره که تا الان با بخشی از برنامه موافق بوده و با بخشی‌اش نه.»
البته این نخستین‌باری نیست که دانش‌آموزان مدارس خودشان آستین بالا زده‌اند و به فکر برگزاری مراسم چهارشنبه آخر سال ایمن هستند، سال گذشته هم آنها در استان‌های مختلف با شعار «نه به چهارشنبه آخر سال خطرناک» کمپینی را ایجاد کردند که با آتش‌نشانان جان‌باخته در پلاسکو همدلی کنند و مخاطرات خیابانی این مراسم را کم کنند. «پارسال به‌خاطر اتفاقی که در اول بهمن برای آتش‌نشان‌ها در پلاسکو افتاد، بچه‌ها خیلی ناراحت بودند و خودجوش تصمیم گرفتند که ترقه‌بازی نکنند اما شرایط امسال هنوز خیلی روشن نیست.»
- آیین قاشق‌زنی و پرواز بالن
طبق آمارهای اورژانس کشور، سال گذشته تعداد مصدومان سرپایی چهارشنبه آخر سال 2هزار نفر، تعداد مصدومان بستری شده ۶۰۰نفر و تعداد کشته‌شدگان 2نفر در کل کشور بوده که 63درصد این جمعیت را پسران گروه سنی 10 تا 18سال تشکیل می‌دهند؛ نکته جالب اینکه تازه این آمار تلفات نسبت به سال گذشته کاهش 50درصدی داشته است.
ثمینه حسینی، معاون انضباطی مدرسه مهر ولایت تهران درباره اینکه چرا مدارس تاکنون نتوانسته‌اند در زمینه کاهش خطرات چهارشنبه آخر سال تأثیرگذار باشند، گفت: بخش اصلی کسانی که در این مراسم حضور پیدا می‌کنند، بچه‌های کم سن و سال هستند؛ یعنی دقیقا دانش‌آموزان. اگر ما از ظرفیت مدرسه درست استفاده می‌کردیم و آیین چهارشنبه آخر سال را از همان اول درست معرفی می‌کردیم و خودمان هم در مدرسه آن را جشن می‌گرفتیم، قطعا تلفاتی در این مراسم نداشتیم یا حوادث بسیار کاهش پیدا می‌کرد.
آموزش و پرورش بیش از 12میلیون دانش‌آموز را تحت پوشش دارد که نیمی از آنها را پسران تشکیل می‌دهند؛ پسران کودک و نوجوانی که بیشترین آمار تلفات چهارشنبه آخر سال از بین همانهاست. «دانش‌آموزان به‌خصوص پسرها هیجان و بازی را دوست دارند و مراسم چهارشنبه آخر سال هم فضای خوبی برای تخلیه این انرژی است.
البته امسال برای نخستین‌بار قرار است در مدرسه‌مان، برای بچه‌ها مراسم چهارشنبه آخر سال را برگزار کنیم و آیین قاشق‌زنی، حاجی فیروز و هوا کردن بالن را در حیاط داشته باشیم، دانش‌آموزان تا اینجای کار خیلی استقبال کردند و باید ببینیم نتیجه برگزاری این مراسم چه می‌شود، آیا هیجان و شور بازی‌شان در مدرسه خالی می‌شود یا باز هم دوست دارند با مواد منفجره، انرژی‌شان را خالی کنند؟»
این روزها صدای ترقه و نارنجک‌ها در فضای کوچه و خیابان‌ها گاهی شنیده می‌شود، بساط فروشندگان مواد منفجره هم در کوچه و خیابان شهرها علنی و رسمی بدون هیچ واهمه‌ای آغاز شده است. 11روز تا چهارشنبه آخر سال باقی مانده و آیینی که قرار است طبق بخشنامه جدید آموزش و پرورش برای نخستین‌بار به شکل رسمی و همزمان در مدارس برگزار شود.