در این مصوبه به آنها اجازه داده شده است تا 40درصد از سهام شرکت‌های زیرمجموعه خود را در اختیار داشته باشند. بر همین اساس اقدام تأمین اجتماعی به خرید بخشی از سهام بیمه البرز در چند روز گذشته، انتقاد‌هایی را به همراه داشت، اما سعید خدامرادی، مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صبا تأمین دریک گفت‌وگوی تشریحی با همشهری در این‌باره توضیح داد و این اقدام را منطبق با خواست و مصوبه دولت دانست.
به گفته او، این اقدام برای بهینه‌سازی سبد سهام یا اصطلاحا «ری‌بالانس پورتفولیو» انجام شده و در نهایت به حفظ منافع ذینفعان تأمین اجتماعی منجر خواهد شد. او توضیح داد: فعالیت‌های اقتصادی تأمین اجتماعی تعطیل بردار نیست.
- تأمین اجتماعی چه برنامه‌ای را برای تغییر راهبرد سرمایه‌گذاری‌هایش در پیش گرفته است؟
شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی در افق 1404در 5 حوزه سرمایه‌گذاری یعنی حوزه‌های انرژی، داروسازی، صنایع معدنی، ICT و گروه مالی باقی می‌ماند و از سایر حوزه‌ها خارج می‌شود. این راهبرد براساس مصوبه ستاد اقتصادی دولت انجام می‌شود. براساس این مصوبه مقدار سهام تأمین اجتماعی در شرکت‌های سودده باید به سطح 40درصد برسد یعنی حداکثر سهامی که تأمین اجتماعی می‌تواند در شرکت‌های زیرمجموعهاش داشته باشد 40درصد است.
- با وجود چنین مصوبه‌ای، چرا تأمین اجتماعی در روزهای اخیر بخشی از سهام بیمه البرز را خرید ؟
همانطور که گفتم براساس مصوبه دولت سهم تأمین اجتماعی در سهام شرکت‌های زیرمجموعهاش نباید بیش از 40درصد باشد و به‌معنای آن نیست که تأمین اجتماعی باید کار اقتصادی را تعطیل کند و دیگر سهام هیچ شرکتی را نخرد. تصمیم‌های گرفته‌شده در سطح کلان مبتنی بر این است که سبد سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی بهینه‌سازی شود.
خرید سهام بیمه البرز هم براساس همین راهبرد و دقیقا مطابق با مصوبه هیأت دولت خریداری شد ضمن اینکه مقدار سهامی که در بیمه البرز توسط تأمین اجتماعی خریداری شد در مقابل مقدارسهامی که قرار است به‌زودی در سایر شرکت‌های بیمه فروخته شود، رقم ناچیزی است.
- چطور؟
لطفا دقت کنید، تأمین اجتماعی هم‌اکنون از طریق شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا) سهام چند شرکت بیمه را در اختیار دارد. هدف اصلی که از چند سال پیش درنظر گرفته‌شده فروش سهام این شرکت‌های بیمه و تمرکز روی سهام یک شرکت بیمه‌ای است.
براساس این راهبرد، ما به‌زودی سهام شرکت‌های بیمه دانا، ملت، اتکایی امین و میهن را به بخش خصوصی واگذار خواهیم کرد که جمع کل فروش این مقدار سهام 250میلیارد تومان خواهد بود درحالی‌که مقدار سهام خریداری شده در بیمه البرز 22میلیارد تومان است.اگر به اعداد دقت کنید متوجه می‌شوید که تأمین اجتماعی در مقابل فروش بخش زیادی از دارایی هایش فقط بخش کمی از سهام بیمه البرز را با توجه به راهبردها و استراتژی‌های تعیین شده، خریده است.
- چرا سهم خود را در بیمه البرز افزایش دادید؟
با توجه به اینکه شرکت بیمه البرز در زمینه بیمه اتکایی فعالیت دارد تصمیم گرفتیم فعالیت هایمان را در حوزه بیمه، بر شرکت بیمه البرز متمرکز کنیم و سهام سایر شرکت‌های بیمه را بفروشیم. هدف ما از خرید بیمه البرز، این بود که سرمایه‌گذاری‌هایمان را در یک بیمه قوی با رتبه بالا تجمیع کنیم و از حالت پراکندگی فعلی که هیچ مزیت حاکمیتی برای ما ندارد بیرون بیاییم و در عین حال با تغییر درآرایش سبد سرمایه‌گذاری‌ها دست‌کم 250میلیارد تومان نقدینگی جدید جذب کنیم، یعنی 250میلیارد تومان از منابع‌مان را آزاد کردیم تا در بخش‌های دیگر استفاده کنیم.
- یعنی خرید سهام بیمه البرز براساس یک برنامه مبتنی بر خانه‌تکانی سبد سهام انجام شده است؟
بله، در این خانه تکانی با فروش سهام 4شرکت بیمه، رقمی در حدود 250میلیارد تومان آزاد می‌شود و در مقابل 22میلیارد تومان به‌صورت نقد و اقساط صرف خرید سهام بیمه البرز می‌شود.
- برای خرید بیمه البرز چقدر به‌صورت نقد پرداخت کردید؟
مجموع ارزش بلوک 17درصدی که توسط دولت فروخته شد و کنسرسیوم آن خرید 90میلیارد تومان بود که 25درصد از این مقدار یعنی 22میلیارد تومان به تأمین اجتماعی اختصاص دارد.ضمن اینکه از این مقدار 4.5میلیارد تومان نقدپرداخت شده و بقیه به‌صورت اقساط 5ساله پرداخت می‌شود.
- علت تشکیل این کنسرسیوم چه بود، چرا تأمین اجتماعی راسا اقدام به خرید سهام نکرد؟
نکته مهم این است که حجم بیمه نامه‌هایی که در وزارت رفاه، صندوق‌های تابعه و سازمان‌های وابسته به وزارت رفاه وجود دارد، عدد خیلی بزرگی است که حدود 7درصد بازار بیمه ایران را تشکیل می‌دهد. بنابراین بهتر است ما و سایر اعضای کنسرسیوم از مزایای سود آوری حاصل از هم افزایی عملیات بیمه‌ای بیشتر بهره ببریم.
معنی و مفهوم آن این است که ما در اینجا به اضافه مابقی صندوق‌های وابسته به وزارت رفاه، با یکدیگر یک کنسرسیوم تشکیل داده‌ایم تا سهام بیمه البرز را بخریم و جمعا در یک شرکت بیمه سرمایه‌گذاری کنیم به این دلیل که یک شرکت می‌تواند سبد بیمه‌ای مناسبی برای همه ما تهیه کند و آن سبد بیمه ریسک سرمایه‌گذاری‌ها را پوشش دهد.
یک نکته دیگر هم این است که انتخاب بیمه البرز به این دلیل است که بیمه البرز در خیلی از رشته‌ها دارای بیمه اتکایی است و ما دیگر به خریدار غیراتکایی هم نیازی نداریم. در این شرایط می‌توانیم از سهام بیمه‌های اتکایی که هم‌اکنون متعلق به تأمین اجتماعی است، خارج شویم. به‌نظر من این یک تصمیم هوشمندانه است که در سال 92در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گرفته شد اما تاکنون زمینه اجرای آن فراهم نشده بود.
- با خرید این مقدار سهام قرار است چه اتفاق مهمی در تأمین اجتماعی و بیمه البرز بیفتد؟
هم‌اکنون مجموع سود شرکت بیمه البرز 57میلیارد تومان است؛ با ورود بیمه نامه‌ها و مشتری‌های جدید به سبد بیمه البرز در کلی‌ترین حالت می‌توان گفت که تا 2سال آینده سود بیمه البرز با رشد چشمگیری همراه خواهد شد.
- یعنی از این به بعد بیمه البرز برنامه‌های مشترکی با تأمین اجتماعی خواهد داشت؟
اجازه دهید که من به یک نکته جالب اشاره کنم، هم‌اکنون 70درصد بیمه نامه‌هایی که شرکت کارگزاری بیمه تأمین آینده که متعلق به تأمین اجتماعی است، صادر می‌کند، از طریق بیمه البرز انجام می‌شود.
- هم‌اکنون تأمین اجتماعی چه تعداد شرکت در اختیار دارد و براساس مصوبه دولت چه تعداد از این شرکت‌ها باید واگذار شود؟
مجموع شرکت‌های متعلق به تأمین اجتماعی 284شرکت است که از این تعداد تأمین اجتماعی در 184شرکت دارای سهام کنترلی است و مدیریت آنها را در اختیار دارد. براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده از این تعداد 110شرکت باید تا سال 1398به بخش خصوصی واگذار شوند.
- اقدامات اجرایی که برای فروش این 110شرکت انجام داده‌اید چیست؟
هم‌اکنون یک شرکت مستقل با نام خدمات مدیریت صبا تأمین برای انجام بازسازی اقتصادی یا بهینه‌سازی سبد سهام در تأمین اجتماعی تشکیل شده و فروش این شرکت‌ها از طریق این شرکت انجام می‌شود، ضمن اینکه همزمان عملیات ساماندهی شرکت‌ها هم در جریان است.
- منظورتان چیست؟
برای ساماندهی شرکت‌ها 2راه پیش رو داریم، یا نیروهای یک شرکت زیانده و ورشکسته را بازخرید کنیم و ماشین آلات آن را بفروشیم و به سمت انحلال پیش برویم یا اینکه شرکت‌ها را با یکدیگر ادغام کنیم، تأمین اجتماعی راه‌حل ادغام را در پیش گرفته است.
ما هم‌اکنون شرکت ایران سازه، پارس سازه و ایوان بهشت را با یکدیگر ادغام کرده‌ایم. یکی دیگر از کارهایی که در ساماندهی انجام می‌شود، فروش سهام شرکت‌هاست که این کار درحال اجراست و برای این کار پیرو مصوبه ستاد اقتصادی دولت، یک فهرست 110شرکتی تنظیم شده است.
- مشخصا برای فروش این شرکت‌ها چه کاری انجام می‌شود؟
برای واگذاری این شرکت، یکسری اقدامات اطلاع‌رسانی و تبلیغاتی و یکسری عملیات آماده‌سازی و واگذاری انجام می‌شود، فعلا آنچه در مورد عملیات اطلاع‌رسانی انجام داده‌ایم، این بوده که مذاکراتی را با اتاق بازرگانی و برخی استانداری‌ها برای فروش شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران داخلی انجام داده‌ایم.
در عین حال برای این کار در نشست‌های ویژه و مشترکی با اتاق بازرگانی تبریز و اصفهان در جمع اعضا نشسته‌ایم و درباره شرکت‌ها، مختصات و شیوه واگذاری آنها صحبت کرده‌ایم و برای فروش 49شرکت 4 آگهی مزایده منتشر شده و 17تقاضای خرید دریافت کرده‌ایم. ضمن اینکه ما درعملیات بازار یابی از همه کمک می‌گیریم. فعالیت‌های مربوط به عملیات آماده‌سازی و واگذاری هم به‌طور مشخص در شرکت خدمات مدیریت صبا تأمین انجام می‌شود.
- 49 شرکتی که نام بردید، تاچه زمانی واگذار می‌شوند؟
زمان مشخصی برای این کار تعیین نشده است اما قاعدتا نباید فرایند آن تا پیش از تابستان سال آینده طول بکشد. به‌طورکلی برنامه ما برای واگذاری این است که تا پایان سال 98کل 110شرکت را واگذار کنیم و جمع هلدینگ‌های شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی را از 9به 5 هلدینگ کاهش دهیم؛ به‌طوری که حداکثر سهام در شرکت‌های تابعه بیش از 40درصد نباشد.
البته از زمانی که شستا تاسیس شده است تاکنون شرکت خدمات مدیریت صبا تأمین 30تا 40شرکت مانند کاشی فارس، فرآورده‌های دیر گداز، پتروشیمی اصفهان، پالایشگاه تبریز، کابل باختر و کابل تک، کاشی اصفهان و سرمایه‌گذاری ساختمان اصفهان را به بخش خصوصی واگذارکرده است.
- بعد از سال 98آیا شرکت دیگری هم واگذار می‌شود؟
این تصمیم‌ها در سطح هیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی گرفته می‌شود اما فعلا مصوبه و دستور هیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی این است که از شرکت‌هایی که سود کمی دارند و در مقیاس اقتصادی تأمین اجتماعی نیستند خارج شویم، بنابراین بقیه شرکت‌ها باقی می‌مانند.
- ارزش کل این واگذاری چقدر است؟
11هزار و 500میلیارد تومان.
- مجموع درآمد و سود شرکت‌های تابعه تأمین اجتماعی چقدر است؟
فروش تلفیقی مجموعه شستا 28هزار میلیارد تومان و جمع سود این شرکت‌ها 2هزار و 900میلیارد تومان است.
- این مقدار سود چه میزان ازجمع کل سود تأمین اجتماعی را شامل می‌شود؟
احتمالا رقمی در حدود 4تا 5درصد است.
- آیا در انجام عملیات بازاریابی، فروش سهام به خارجی‌ها را هم مدنظر دارید؟
بله هم‌اکنون شرکت آرچلیک ترکیه مشتری خرید سهام شرکت لوازم خانگی پارس است و یک سرمایه‌گذار آلمانی هم برای خرید سهام پتروشیمی غدیر ابراز تمایل کرده است.
- فعلا همین 2شرکت هستند؟
بله، درنظر داشته باشید شرکت‌های زیادی اعلام آمادگی می‌کنند اما فقط همین 2شرکت پای میز مذاکره آمده و اطلاعات گرفته‌اند.
- مذاکرات در چه مرحله‌ای است؟
مذاکرات با این سرمایه‌گذاران خارجی 30تا 40درصد پیشرفت کرده است، ضمن اینکه این شرکت‌ها از شرکت‌های ایرانی بازدید کرده و از آنها اطلاعات گرفته‌اند.
- شما شرایط خاصی برای واگذاری و خریدار درنظر می‌گیرید؟یعنی برای فروش سهام باید اهلیت آنها را تأیید کنید؟
بله، حتما. بررسی اهلیت در واگذاری‌ها خیلی مهم است. اتفاقا خود وزارت رفاه یک آیین‌نامه تعیین اهلیت دارد، ضمن اینکه اگر ما هم تعیین اهلیت را انجام ندهیم بورس این اقدام را انجام می‌دهد.