پس از به تصویب رسیدن انجام اقدامات جدید گسترده‌ای برای رفع آلودگی هوا در اوایل این ماه، برنامه پایتخت بلژیک برای مقابله باکیفیت بد هوا شامل برخی اقدامات استاندارد مانند رایگان کردن موقت وسایل حمل‌ونقل عمومی و نیز برخی اقدامات اضطراری مانند ممنوع کردن کامل رفت‌وآمد خودروها در هنگام رسیدن میزان گازهای آلاینده به حد خطرناک است.
این اقدامات که به‌وسیله دولت محلی پایتخت به تصویب رسیده است، به این صورت به اجرا درمی‌آید: اگر میزان ذرات معلق در اتمسفر برای بیش از ۴۸ ساعت بالای ۵۰ میکروگرم در هر مترمکعب بماند، همه وسایل نقلیه عمومی و دوچرخه‌های اجاره‌ای رایگان می‌شوند. محدودیت‌های سرعت برداشته می‌شوند و سوزاندن چوب در هر خانه‌ای که منبع جایگزین حرارتی داشته باشد، ممنوع می‌شود.
این اقدامات قاطع هستند- اما بی‌سابقه نیستند: شهرهای پاریس و مادرید اقدامات اضطراری مشابهی را در برنامه‌هایشان برای مبارزه با آلودگی هوا پیش‌بینی کرده‌اند. اگر اوج‌گیری آلودگی هوا ادامه یابد یا وضعیت بدتر شود، گرم کردن ساختمان‌های اداری ممنوع می‌شود و درنهایت ممکن است ممنوعیت رفت‌وآمد کلیه وسایل نقلیه غیر برقی (به‌جز خودروهای مربوط به وضعیت‌های اورژانس) به اجرا درمی‌آید. اگر بروکسل همه این ممنوعیت‌ها را اجرا کند، عملاً شهر به حالت تعطیل درمی‌آید.
این اقدامات فقط برای موارد اضطراری طرح‌ریزی شده‌اند، نه مشکلات مداوم. سازمان حفاظت زیست بلژیک توصیه می‌کند که میزان‌های ذرات معلق زیر ۲۰ میکروگرم در هر مترمکعب هوا باقی بماند، به این معنا که آلودگی باید به دو برابر و نیم حد مطلوب برسد تا وضعیت اضطراری اعلام شود.
اما مهم‌ترین اقدام در بروکسل فشار برای کاهش وابستگی شهر به خودروها است.
در اول ژانویه ایجاد یک «منطقه با میزان پایین گازهای خروجی» در پایتخت اعلام شد که همه پایتخت به‌جز جاده کمربندی آن دربر می‌گیرد. در این منطقه عملاً آلاینده‌ترین وسایل نقلیه گازوئیلی (ماشین‌ها که گازهای خروجی‌شان استاندارد یورو ۱ را دارد و قبل از سال ۱۹۹۷ ساخته شده‌اند یا اصلاً استانداردی ندارند، از ورود به شهر بازداشته می‌شوند. صاحبان این خودروها حداکثر ۸ روز در سال می‌توانند وارد شهر شوند و آن‌هم فقط با خرید مجوز گذر روزانه به قیمت ۳۵ یورو که باعث می‌شود هزینه راندن این ماشین‌ها بالا برود.
هرسال محدودیت‌ها در این «منطقه با میزان پایین گازهای خروجی» شدیدتر خواهد شد. تا سال ۲۰۲۵ فقط پاک‌ترین رده ماشین‌های گازوییل‌سوز (یورو ۶) و پاک‌ترین چهار رده ماشین‌های بنزین‌سوز اجازه ورود به این منطقه را خواهند داشت.
این اجرای مرحله‌به‌مرحله این برنامه به معنایان است بروکسل باید مدت درازی در انتظار بهبود کیفیت هوا باقی بماند- شمار ماشین‌های گازوئیلی ساخته‌شده در قبل از ۱۹۹۷ در خیابان‌ها زیاد نیست- اما دست‌کم این برنامه در جهت درستی حرکت می‌کند.
پاسکال اسمت، وزیر حمل‌ونقل بروکسل با اعلام دریافت عوارض ترافیک از ماشین‌ها، روشن کرده است که این اقدامات عامدانه برای این اجرا می‌شوند تا مردم از راندن ماشین دست بردارند. او در مصاحبه‌ای با روزنامه براسل تایمز گفت: «اگر در سال کمتر از ۱۰۰۰۰ کیلومتر رانندگی می‌کنید، خریدن و صاحب ماشین شخصی شدن ارزشش را ندارد و برای شما صرف کند از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید. در ۹۵ درصد اوقات ماشین‌ها در بروکسل پارک شده‌اند و حرکت نمی‌کنند.»
کیفیت هوایی بروکسل خوب نیست و در میان پایتخت‌های اروپایی غربی بدترین وضعیت را دارد. آلودگی هوای این شهر ازلحاظ میزان مواد سرطان‌زا به‌راحتی از حد آلودگی در شهرهای لندن، پاریس و رم فراتر می‌رود. یافتن منبع این آلودگی کار سختی نیست.
برای مدتی طولانی عمده ناوگان نقلیه در بلژیک گازوئیلی بوده hsj. میزان ماشین‌های گازوئیل‌سوز از ۷۸.۹ درصد وسایل نقلیه در سال‌های پیش کاهش یافته و در سال ۲۰۱۷ به ۵۱.۸ درصد رسیده است، اما هنوز این مقدار بالا شمرده می‌شود. تازه از این هفته بود که قیمت‌های گازوئیل در برخی مناطق به حد بالاتر از بنزین رسید و درنهایت مزیت مالی برای ماشین‌های آلاینده‌تر حذف شد.
اما استفاده از گازوئیل تنها مقصر در آلودگی هوای بروکسل نیست. بروکسل ازلحاظ استانداردهای اروپایی شهری بسیار وابسته به ماشین باقی می‌ماند، به‌طوری‌که بیش از ۵۰ درصد از مسافران دست‌کم برای بخشی از سفر شهری‌شان از ماشین استفاده می‌کند که دو برابر مقدار مشابه در پاریس است. این وضعیت تا حدی به‌این‌علت است که در حاشیه‌های شهر پوشش وسایل نقلیه عمومی چندان خوب نیست.
شبکه مسیرهای دوچرخه‌سواری در شهر وضعی معقولی دارد، اما میزان‌های دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی هنوز پایین است.: فقط ۶ درصد از همه سفرهای درون‌شهری با دوچرخه یا پای پیاده انجام می‌شود. نتیجه این وضعیت ازدحام ترافیکی مشهور بروکسل است که هوای شهر را مملو از مواد آلاینده‌های زیان‌بار می‌کند.
فشار عمومی بر دولت برای تغییر این وضعیت مدتی است که ادامه دارد. در ماه نوامبر، گروهی ۱۰۰ نفری از پزشکان در نامه‌ای سرگشاده به مشکل آلودگی شهر پرداختند و اشاره کردند که کیفیت بد هوا در هرسال باعث مرگ زودرس دست‌کم ۶۳۲ نفر در بلژیک می‌شود. ساکنان شهر از وضعیت ناراضی هستند. در اوایل این ماه در جریان تظاهراتی، مجسمه‌های شهر با ماسک‌های محافظ پوشانده شدند، گویی که این مجسمه‌ها هم می‌خواهند از ریه‌های برنزی و مرمری‌شان از هوای آلوده در امان نگهدارند.
Atlantic /CityLab, March 2018