تلگرام هرچند در روسیه به دنیا آمده اما مدتهاست آبش با دولت این کشور توی یک جوی نمی‌رود. همه‌چیز با خروج سرورهای اصلی این پیام‌رسان از روسیه آغاز شد. اما دعوا از وقتی بالا گرفت که تلگرام حاضر نشد اطلاعات کاربرانش را با دادن قفل رمزگشایی پیام‌ها به دولت روسیه بدهد و به همین دلیل، احتمالا به‌زودی دسترسی تمام مردم ساکن روسیه به این پیام‌رسان قطع شود. در واکنش به تمام این جنجال‌ها، پاول دورف، بنیانگذار تلگرام به یک راه‌حل فناورانه روی آورده است.
او در تازه‌ترین پیامش که در شبکه اجتماعی VK منتشر کرده، از آپدیت جدید تلگرام خبر داده که به یک سیستم فیلترشکن داخلی مجهز شده و می‌تواند با منع دسترسی به این شبکه توسط کرملین مقابله کند. این سیستم چیست، چطور کار می‌کند و آیا به‌اندازه‌ای که ادعا شده، کارآمد است؟
از زمانی که سرورهای تلگرام از روسیه خارج شدند، تقابل رئیس کشور و بنیانگذار پیام‌رسان نیز بالا گرفت. تازه‌ترین اتفاق به درخواست سازمان امنیت روسیه از تلگرام برمی‌گردد. سرویس امنیت فدرال روسیه از پاول دورف خواسته بود، کلید رمزگشایی اطلاعات تلگرام را در اختیارش بگذارد. برای اجرای این درخواست، تا 4 آوریل مهلت تعیین شده و تأکید شده بود، اگر چنین درخواستی مورد توجه قرار بگیرد، احتمال قطع دسترسی کاربران روس به این شبکه اجتماعی بسیار زیاد است.
پاول دورف از همان آغاز در شبکه‌های اجتماعی مختلف ازجمله توییتر اعلام کرده بود، حفظ حریم شخصی کاربران برایش مهم است و به این درخواست پاسخی نمی‌دهد. او در یک توییت تأکید کرده بود: «نمی‌دانم چرا رسانه‌ها تلگرام را یک برنامه روسی‌الاصل می‌نامند. ما هیچ سرور، شرکت، توسعه‌دهنده، حساب بانکی یا نمایندگی در این کشور نداریم.»
او با همین استدلال، در توییتی دیگر تأکید کرد: «تهدیدها برای در اختیار گرفتن اطلاعات خصوصی کاربران راه به جایی نمی‌برد. تلگرام بر سر حفظ حریم کاربرانش و آزادی عمل آنها ایستاده است.» در واکنش، روسیه اعلام کرده، «به‌زودی» دسترسی به تلگرام را در خاک این کشور قطع می‌کند. دورف این تهدید را با وعده بروزرسانی جدید در تلگرام پاسخ داده است.
- روسیه چطور جلوی تلگرام را می‌گیرد؟
چون سرورهای تلگرام در داخل روسیه نیست و هیچ دفتر یا شعبه‌ای هم از این پیام‌رسان در داخل این کشور وجود ندارد، عملا جریمه کردن این سیستم یا بستن شعبه‌های آنها در این کشور نیز غیرممکن است. تنها راه احتمالا همان فیلترینگ است که سازمان اطلاعاتی فدرال روسیه آن را اعلام کرده است. این روش، شباهت زیادی به همان کاری دارد که در برخی کشورها برای جلوگیری از دسترسی کاربران به برخی سایت‌ها استفاده می‌شود. در این روش، هرکس که از داخل کشور به سرویس اینترنت وصل می‌شود و IP روسیه را دارد، نمی‌تواند به تلگرام وصل شود.
- تلگرام چطور جلوی روسیه می‌ایستد؟
مشکل فیلتر شدن دسترسی به تلگرام با نصب فیلترشکن حل می‌شود. مشکل اینجاست که دسترسی به فیلترشکن و نصب این برنامه هم برای روس‌ها کار چندان ساده‌ای نیست. حتی اگر برنامه VPN را دانلود کنند، باز هم دولت می‌تواند سایت‌های فیلترشکن شناخته‌شده را از کار بیندازد.
راه‌حلی که پکه پاول دورف، بنیانگذار تلگرام در شبکه اجتماعی VKدرباره‌اش سخن به میان آورده، استفاده از «وی.پی.ان داخلی» در آخرین نسخه تلگرام است. با این حساب، کاربر با فعال کردن یک گزینه در داخل تنظیمات برنامه می‌تواند وی.پی.ان را فعال کند. با این کار، ضمن اینکه دسترسی به وی.پی.ان برای کاربران ساده‌تر می‌شود، نشانی‌های میانبری که کاربران را به تلگرام وصل می‌کنند، عملا غیرقابل شناسایی است یا پیدا کردن آن بیش از اندازه دشوار و پرهزینه است.
مقابله با این سیستم جدید دشوار یا به قول برخی کارشناسان، عملا نشدنی است. در واقع کار به سادگی فعال کردن یک گزینه در داخل نسخه جدید تلگرام است تا اپلیکیشن پیام‌رسان به‌صورت خودکار فیلترینگ را دور بزند.
- آپدیت جدید در راه است
هنوز آپدیت جدید تلگرام که پاول دورف وعده‌اش را داده، در اپ‌استور و گوگل‌پلی، مرجع‌های اصلی دانلود این نرم‌افزار برای کاربران اندروید و آی.او.اس قرار نگرفته است. آخرین آپدیت این نرم‌افزار مربوط به حدود دو هفته قبل است. با وجود این، از زمان اعلام این خبر، بیشتر از 100میلیون کاربر این نرم‌افزار را نصب کرده‌اند. هنوز زمان دقیق ارائه تلگرام با فیلترشکن داخلی اعلام نشده است.