کنترل و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی، کنترل و کاهش برداشت از منابع آب سطحی و زیرزمینی حوضه، ازجمله راهکارهای دیده شده در نقشه راه است؛ اما این راهکارها هنوز به سرانجام نرسیده است. دکتر حسین آخانی، استاد دانشگاه تهران که با شکل‌گیری ستاد احیای دریاچه ارومیه درقالب کارگروه احیای اکولوژیکی با این ستاد همکاری می‌کرد، به همشهری گفت:
ستاد احیای دریاچه ارومیه ذیل دو محور برنامه‌هایی را تدوین کرد که بخشی از آن سازه‌ای بود و عمده بودجه ستاد هم به همین بخش اختصاص داشت. انتقال آب، تکمیل چند سد و تغییر مسیر رودخانه‌ها ازجمله برنامه‌های سازه‌ای بود که برخی از آنها اجرا شد. یکی از سیاست‌های ستاد احیا، صرفه‌جویی در مصرف آب و استفاده از فاضلاب شهرهای تبریز و ارومیه بود که هنوز به نتیجه قطعی نرسیده است.
- تأکید بر اجرای راهکارهای اکولوژیکی
آخانی گفت: تأکید کارگروه احیای اکولوژیکی برای احیای دریاچه، اجرای راهکارهای نرم‌افزاری (مدیریت منابع آب موجود و کاهش مصرف آن در بخش کشاورزی) بود. مطالعات هم نشان داده که راهکارهای نرم افزاری می‌تواند به احیای دریاچه منجر شود. به گفته این عضو هیأت علمی، توسعه بی‌رویه کشاورزی در ارومیه بیش از حد توان هیدرولوژیک ارومیه است براین اساس، راهی جز کاهش مصرف آب وجود ندارد.
آخانی تأکید کرد: نتیجه مطالعات کارگروه اکولوژیکی احیای دریاچه ارومیه نشان داد هرگونه راهکار سازه‌ای که با توجیه احیای دریاچه انجام شود جز تخریب و حیف و میل سرمایه‌های ملی ثمر دیگری ندارد.سازمان‌های بین‌المللی هم با اشاره به ا ینکه دریاچه ارومیه دریک حوزه بسته واقع شده تأکید کردند که مدیریت درست، بهترین راهکار برای نجات دریاچه است. با این رویکرد، باید اعتبارات به‌گونه‌ای هزینه شود که به معیشت و اقتصاد جوامع محلی تزریق شود نه اینکه صرف سازه‌هایی چون انتقال آب و سدسازی شود که فقط پیمانکاران از آن بهره‌مند می‌شوند.
این استاد دانشگاه گفت: آنچه کارگروه احیای اکولوژیکی دنبال می‌کرد این بود که بخش عمده آب در حوزه ارومیه صرف دو محصول سیب و چغندرقند می‌شود، این درحالی است که سیب تولید شده بیش ازنیاز کشور است به‌طوری که در زمان برداشت بخش قابل توجهی از سیب تولید شده دور ریخته می‌شود. بنا بر گزارش‌های دقیق ومستند در بهار همین امسال، هر کیلو سیب به قیمت400تومان در ارومیه به فروش می‌رسد درحالی‌که هزینه نگهداری سیب در سردخانه بیش از این قیمت است.
او با اشاره به اینکه سال‌هاست شیوه‌های انتقال آب و سدسازی در جهان منسوخ شده و فاقد توجیه اقتصادی و اکولوژیکی است، گفت: ازیک سو، کشاورزی بدون مدیریت رها شده و از سوی دیگر، می‌خواهند با استقراض خارجی سراغ راهکارهایی مثل واردات آب از خارج بروند که نتیجه آن از پیش معلوم است. به جای اجرای این راهکارها، اگر به کشاورزان گفته شود تولید محصول را نصف کنند و دولت خرید آن را با قیمت 2برابر تضمین کند هم مصرف آب در بخش کشاورزی به نصف مصرف موجود کاهش می‌یابد و هم درآمد کشاورزان کم نمی‌شود با این شیوه می‌توان دریاچه را احیا کرد.
- اجرای مرحله دوم رهاسازی آب در دریاچه ارومیه
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان غربی از مرحله دوم رهاسازی آب به سمت دریاچه به میزان حدود ۶۰ میلیون مترمکعب خبر داد و گفت: رهاسازی این میزان آب از سدهای شهرچای، بوکان، مهاباد و ساروق تکاب در حال انجام است. کیومرث دانشجو در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به عمده اقدامات این شرکت درخصوص احیای دریاچه ارومیه افزود:
یکی از اقدامات مصوب، کاهش 8درصدی مصارف در حوزه کشاورزی در هر سال بود که براساس پیش‌بینی این مقدار در 5سال باید به کاهش 40درصدی می‌رسید و این موضوع تا حدودی اعمال شده و با صرفه جویی 31درصدی، بخشی از این میزان ذخیره شده است. وی تصریح کرد: هرساله بخشی از آب ذخیره شده پشت سدها به سمت دریاچه ارومیه رهاسازی می‌شود.
امسال نیز 280میلیون مترمکعب آب از سدها به سمت دریاچه رهاسازی شده که این مقدار با احتساب روان آب رودخانه‌ها تأثیرات مثبت خود را بر دریاچه داشته است. وی درخصوص سایر فعالیت‌های شرکت آب منطقه‌ای برای احیای دریاچه ارومیه گفت:
اقدامات این شرکت در 3بعد سازه‌ای، حفاظتی و فرهنگی است که در بخش سازه‌ای می‌توان به ساخت سد سیلوه و انتقال آب از آن به سوی دریاچه و همچنین لایروبی وسیع رودخانه‌ها و انهار و در بخش حفاظتی به اقداماتی از قبیل مراقبت از برداشت‌های غیرمجاز و انسداد چاه‌های غیرمجاز و برقراری اکیپ‌های گشت و بازرسی جهت جلوگیری از تخلفات منابع آبی اشاره کرد.