به گزارش همشهری، با اینکه ارز 4200تومانی بانک مرکزی در ظاهر آشوب‌ها را در بازار ارز درمان کرده اما پشت پرده بازار غیررسمی ارز که برخی مقامات از آن با نام قاچاق یا بازار سیاه نام می‌برند همچنان پرآشوب است؛ زیرا هفته قبل قیمت هر دلار آمریکا در بازاری که تا همین‌ماه پیش بدنه بازار اصلی مبادلات ارز در ایران را تشکیل می‌داد به مرز 6هزار تومان هم رسید.
اکنون مشخص نیست تکلیف این بازار غیررسمی و تقاضای موجود در آن چه خواهد شد اما آنطور که رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس به همشهری اعلام کرده هفته آینده تکلیف این بازار هم مشخص خواهد شد. به گفته محمدرضا پورابراهیمی هفته آینده طرحی میان نمایندگان مجلس و دولت مورد جمع‌بندی قرار خواهد گرفت که 2بند آن به تشکیل بازار متشکل ارزی و همینطور بورس ارز اختصاص دارد.
مسئولان بانک مرکزی چندی پیش با تاسیس سامانه نیما اعلام کردند راهکار مدیریت و کنترل بازار را در اختیار دارند اما کارشناسان بر این باورند که دلار 4200تومانی به ایجاد تقاضای کاذب و توزیع رانت بین عده‌ای خاص منجر خواهد شد؛ حتی محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس این قیمت را همان نرخ ارز مبادله‌ای می‌داند که اکنون با قیمت جدید و سازوکار جدیدتری انجام می‌شود.
قبل از اینکه معاون اول رئیس‌جمهور طرح ارز تک‌نرخی را رونمایی کند، قرار بود مجلس، وزارت اقتصاد و بانک مرکزی طرح مشترکشان را که حاوی 5بند اصلی بود برای مدیریت بازار ارز ارائه دهند. براساس این طرح، بانک مرکزی باید شرایط افتتاح حساب سپرده‌های ارزی را فراهم و پرداخت اصل و سود آن را ضمانت کند؛ ضمن اینکه باید یک بازار متشکل ارزی را که در آن شرایط معامله و وضعیت عرضه و تقاضا مشخص و شفاف باشد، ایجاد کند.
سوم اینکه بانک مرکزی باید شرایط انجام معاملات ارزی را با استفاده از ابزار مشتقه ارزی یا همان بورس ارز فراهم کند. در چهارمین و پنجمین گام هم باید صرافی‌ها ساماندهی شوند و ارز نهاد‌های عمومی غیردولتی دریافت و در اختیار بانک مرکزی قرار داده شود.
این طرح که پس از اعلام تک‌نرخی شدن دلار در حاشیه قرار گرفت، حالا قرار است هفته آینده دوباره بررسی شود. نکته اصلی این طرح مشخص شدن تکلیف بازار واقعی ارز در قالب بازار متشکل ارزی و بورس ارز است؛ اگرچه آنطور که خبر‌ها نشان می‌دهد بانک مرکزی با هر دو مورد مخالف است و اصرار دارد که بازار را با همین شیوه و نرخ دستوری در سطح قیمت 4200تومانی اداره کند اما رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس می‌گوید اگر دولت با این طرح مخالف کند و بازار غیررسمی را درنظر نگیرید، لایحه به‌صورت طرح در صحن علنی مجلس مطرح خواهد شد.
- جمع‌بندی طرح مشترک
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه دولت و مجلس بعد از برگزاری 10جلسه در مورد این طرح به جمع‌بندی‌هایی رسیده‌اند، گفت: طرح مجلس، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد در جلسه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است و هفته آینده این طرح به جمع‌بندی نهایی می‌رسد.
او درباره اینکه ستون اصلی این طرح بر چه محوری استوار است، گفت: محور اصلی طرح ایجاد بازار متشکل ارزی است؛ به این معنا که دولت باید شرایط تعیین قیمت ارز را براساس مکانیزم عرضه و تقاضا مشخص کند. او افزود: در این بازار متشکل ارزی دولت می‌تواند بازار را از بالا مدیریت کند و به عددی که اعتقاد دارد، برسد؛ نه اینکه یک عدد ثابت درنظر بگیرد و بازار غیررسمی را به حال خود رها کند.
پور ابراهیمی ادامه داد: این طرح در کمیسیون اقتصادی مجلس مطرح شده و مورد توافق رئیس‌کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد هم قرار گرفته است اما یک سری از موارد محل اختلاف‌نظر است به این معنا که مجلس یک‌سری از موارد را قبول دارد و در مورد یک‌سری از بند‌ها هم اشکال دارد.
او با بیان اینکه مجلس برخی از موارد این طرح را اصلا قبول ندارد، ادامه داد: ما با این ایده که یک قیمت ثابت درنظر بگیریم و اعلام کنیم که همه باید با همین نرخ فعالیت کنند و با بقیه قیمت‌ها کاری نداریم، موافق نیستیم.
او تأکید کرد: در جلسه‌ای که هفته آینده برگزار خواهد شد در مورد همه بند‌های این طرح به یک جمع‌بندی نهایی خواهیم رسید و چنانچه دولت با نظرات مجلس موافق نباشد طرح جداگانه‌ای برای الزام دولت به صحن علنی آورده خواهد شد و مورد رأی‌گیری قرار می‌گیرد.
- با دلار 4200تومانی بازار مدیریت نمی‌شود
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در پاسخ به این پرسش که آیا بانک مرکزی سامانه نیما را به جای بورس ارز افتتاح کرده است، گفت: سامانه نیما به مفهوم وجود یک بازار متشکل ارزی براساس مکانیزم عرضه و تقاضا و تعیین قیمت واقعی نیست. وظیفه این سامانه رصد کردن منابع ارزی وارداتی و تخصیص مصارف ارزی است.
پورابراهیمی با بیان اینکه روش کنونی مدیریت بازار ارز با موضوع بورس ارز منافات دارد، گفت: با وجود اینکه دولت اعلام کرده قیمت دلار 4200تومانی را ثابت نگه نخواهد داشت و اجازه نوسان قیمت تا 5درصد به این قیمت داده خواهد شد، با این حال به‌نظر نمی‌رسد بازار به سمت مکانیزم عرضه و تقاضا و ایجاد قیمت تعادلی حرکت کند.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس تأکید کرد: ما در مجلس اعتقاد داریم نمی‌توان بازار را فقط با یک قیمت ثابت مدیریت کرد؛ برای اینکه بتوانیم بازار را مدیریت کنیم باید به همه تقاضا‌ها پاسخ بدهیم. او ادامه داد: پیش‌بینی ما این است که به‌زودی و بار دیگر دولت برای تخصیص ارز به سمت اولویت‌بندی کالا‌ها پیش خواهد رفت و این موضوع خواسته یا ناخواسته منجر به شکل‌گیری یک بازار غیررسمی خواهد شد و بر قیمت‌های کنونی بازار هم اثر خواهد گذاشت.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: از نظر ما قیمت کنونی که دولت اعلام می‌کند یک نوع نرخ ارز مبادله‌ای است که با اعداد جدید تعریف شده است و روش کنونی مدیریت بازار خواسته یا ناخواسته منجر به شکل‌گیری بازار غیررسمی ارز شده است.
به گفته محمدرضا پورابراهیمی این طرح در کمیسیون اقتصادی مجلس مطرح شده و مورد توافق رئیس‌کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد هم قرار گرفته است
- افزایش تقاضا برای دلار 4200تومانی
تازه‌ترین اطلاعات نشان می‌دهد با تک‌نرخی شدن ارز به قیمت ثابت 4200تومان حجم تقاضا برای واردات افزایش یافته است. بانک مرکزی می‌گوید: در طول 17روز، ۳.۳میلیارد دلار به متقاضیان تخصیص یافته است. برخی برآورد‌ها حاکی از آن است که با این رویه احتمالا مقدار واردات امسال تحت‌تأثیر تفاوت 2نرخ ارز، به ۷۰میلیارد دلار خواهد رسید زیرا قیمت دلار ۴۲۰۰تومانی میل به واردات را افزایش می‌دهد.
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه تعیین یک قیمت ثابت به ایجاد تقاضای کاذب در بازار منجر می‌شود، گفت: وقتی قیمت‌ها در بازار غیررسمی از 5هزار تومان فراتر می‌رود هر کسی در این بازار علاقه‌مند می‌شود از دولت برای دریافت ارز 4200تومانی تقاضا کند؛ درحالی‌که قبلا چنین تقاضایی وجود نداشته است. پورابراهیمی با تأکید بر اینکه نمی‌توان بازار واقعی ارز را کنار گذاشت، گفت: اگر دولت این بازار غیررسمی را رها کند و درنظر نگیرد، قطعا هزینه‌های بیشتری پرداخت خواهد کرد.