اما اینجا تا دلتان بخواهد یاد روزگاران دور می‌افتیم. یاد حرف‌های پدربزرگ که می‌گفت باید در برف و باران کیلومترها راه می‌رفت تا به مکتبخانه برسد. یاد حرف‌های مادربزرگ که می‌گفت چون در روستای‌شان مدرسه‌ای نبود، قید تحصیل را زد و خانه‌نشین شد. اما حالا سال‌ها پس از روزگار پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و درست بیخ گوش پایتخت، روستایی وجود دارد که مدرسه ندارد و بچه‌ها مانند ده‌ها سال پیش مجبورند کیلومترها پیاده‌روی کنند تا به مدرسه برسند.
حتی خانواده‌هایی هم پیدا می‌شوند که به دلیل مشکلات اقتصادی و ناتوانی در پرداخت هزینه سرویس، نمی‌توانند فرزندان‌شان را راهی مدرسه کنند و به همین راحتی در 7 کیلومتری تهران بچه‌ها از حق تحصیل محروم می‌شوند. در آخرین روزهای سال تحصیلی 96ـ 97 سری به روستای «سرخه‌حصار» در شرقی‌ترین بخش تهران زدیم تا از حال و روز بچه مدرسه‌ای‌ها و خانواده‌هایشان در این روستای بدون مدرسه گزارشی تهیه کنیم.
روستای سرخه‌حصار که به گفته قدیمی‌های ده تا همین چند سال پیش یکی از روستاهای فعال سیاهرود بود، حالا چند سالی است که محله سیزدهم شهرداری منطقه 13 است و به این‌ترتیب بخشی از پایتخت به حساب می‌آید. اما با این حال این روستای هزار و 800 نفره، فاقد حتی یک مرکز آموزشی است و بیش از صد دانش‌آموز این ده قدیمی باید با طی مسافتی طولانی، به یکی از مدارس محله‌های همجوار بروند.
این در حالی است که روستای سرخه‌حصار از سال 1342 دارای مدرسه بوده و اگر پای صحبت موسپیدهای سرخه‌حصار بنشینید، برایتان از مدرسه «سپاه دانش» می‌گویند؛ مدرسه‌ای که اگرچه فقط تا پیروزی انقلاب اسلامی پا برجا بود، اما بنای آن هنوز هم در این روستای قدیمی موجود است.
با تعطیلی مدرسه سپاه دانش نه تنها اوضاع تحصیل برای ساکنان سرخه‌حصار سخت نشد، بلکه ایجاد 3مدرسه شرایط تحصیل اهالی روستا را آسان‌تر هم کرد. از سال 1358، سه مدرسه با نام «کاوه» در روستای سرخه‌حصار وجود داشت که یکی از آنها ابتدایی دختران، یکی ابتدایی پسران و دیگری راهنمایی پسران بود. در این مدارس، علاوه بر دانش‌آموزان محله سرخه‌حصار، بچه‌های ده همه‌سین، روستای هاجرآباد، خجیر و حتی جوادیه تهرانپارس هم تحصیل می‌کردند. ضمن اینکه کارکنان بیمارستان شهید لواسانی هم بچه‌هایشان را در این مدرسه ثبت‌نام می‌کردند.
اما هرکدام از این مدارس به دلایلی تعطیل شد و تا سال 1385، فقط یکی از سه‌گانه‌های کاوه باقی ماند که به سبک روستا اداره می‌شد و بیش از 450دختر و پسر مقاطع ابتدایی و راهنمایی از روستاهای شرق تهران به‌صورت مشترک از آن استفاده می‌کردند. آخرین بازمانده مراکز آموزشی سرخه‌حصار هم که مساحتی 4 هزار و 500 متری داشت، در طرح بزرگراه شهید یاسینی از بین رفت و حالا بیشتر از 10 سال است که حدود 150دانش‌آموز بومی این محله مجبورند برای تحصیل به حکیمیه یا تهرانپارس بروند.
- ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند
«محمود معنوی» دبیر شورایاری محله سرخه‌حصار درباره آخرین وضعیت آموزشی در این محله می‌گوید: «سال 1387 و درست یک سال بعد از تخریب مدرسه کاوه، یکی از خیّران محله، زمین 4 هزار و 500 متری‌اش در ابتدای ورودی سرخه‌حصار را با مبلغی بسیار ناچیز به شهرداری منطقه واگذار کرد تا برای آموزش و ساخت مدرسه استفاده شود. همان موقع هم شهرداری منطقه دیواری دور این زمین کشید تا اینجا تبدیل به مدرسه شود.»
اما اینکه چرا با وجود تخصیص زمین برای مدرسه‌سازی، هنوز مدرسه‌ای در محله سرخه‌حصار ایجاد نشده، سؤالی است که معنوی در پاسخ به آن می‌گوید: «تا امروز دردسرهای زیادی داشتیم. مانند اینکه محله سرخه‌حصار در منطقه 13 شهرداری تهران قرار دارد، اما منطقه آموزشی ما، منطقه 8 آموزش و پرورش شهر تهران بود. مدتی طول کشید تا بتوانیم بحث آموزش‌مان را از آموزش و پرورش منطقه8 به آموزش و پرورش منطقه 13 منتقل کنیم. بعد هم قرار بود شهرداری منطقه13 زمین را در اختیار آموزش و پرورش قرار دهد که با جابه‌جایی شهرداران تا همین امروز که ما با هم صحبت می‌کنیم، چنین اتفاقی نیفتاده و زمین هنوز در اختیار شهرداری است.»
حالا یک مشکل دیگر هم به مشکلات اهالی روستا برای ساخت مدرسه اضافه شده و آن هم تقسیم زمین محصور شده و اختصاص بخشی از آن به پارکینگ بیمارستان شهید لواسانی است! «اسماعیل وکیلی» یکی از قدیمی‌های ده سرخه‌حصار که حالا جانشین دبیر شورایاری است، در این‌باره می‌گوید: «خیر هم‌محله‌ای ما برای اینکه زمینش تبدیل به مدرسه و مراکز فرهنگی شود، حاضر شد آن را با مبلغی بسیار ناچیز در اختیار شهرداری قرار دهد. اما متأسفانه مدت‌هاست شهرداری در سال‌های گذشته این زمین را به 2 بخش تقسیم کرده و بخشی از آن را به پارکینگ بیمارستان شهید لواسانی اختصاص داده است! جالب اینکه حتی با این وجود، باز هم بخش دیگر زمین را در اختیار آموزش و پرورش قرار نمی‌دهند تا دست‌کم در همین زمین نصفه و نیمه مدرسه ما ساخته شود.»
- دردسرهای راه دور
اما در تمام مدتی که پرونده ساخت مدرسه جدید در ده سرخه‌حصار، بین شهرداری، آموزش و پرورش، سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس و... پاسکاری می‌شد، بلایی بر سر اهالی و بچه مدرسه‌ای‌های این ده آمده که شنیدنش از زبان خود مردم روستا بهتر است.
«اصغر آذرگون» یکی از قدیمی‌های سرخه‌حصار که 54 سال است در این روستا سکونت دارد، درباره اوضاع سرخه‌حصار در 10 ساله گذشته می‌گوید: «بعد از اینکه کاوه تعطیل شد، برخی خانواده‌ها که بچه مدرسه‌ای داشتند مجبور شدند از اینجا بروند و در محله‌هایی ساکن شوند که مدرسه دارد؛ چون مدارس عملاً بچه‌هایی را که در محدوده خودشان نباشند، ثبت‌نام نمی‌کنند. آنهایی هم که ماندند و به هر طریق توانستند بچه‌هایشان را در مدارس حکیمیه یا تهرانپارس ثبت‌نام کنند، باید هر ماه مبلغی بابت سرویس مدرسه پرداخت می‌کردند که چون برخی خانواده‌ها توان پرداخت این هزینه را نداشتند، به‌ناچار مانع رفتن بچه‌هایشان به مدرسه شدند!»
صحبت‌های آذرگون که به اینجا می‌رسد، «محمدعلی دلیری» یکی دیگر از ساکنان روستای سرخه‌حصار که 4 بچه محصل دارد و بابت سرویس هرکدام از آنها ماهانه مبلغ 60 هزار تومان پرداخت می‌کند، در تأیید صحبت‌های هم‌محله‌ای‌اش می‌گوید: «حتی کسانی هم که از عهده گرفتن سرویس برای بچه‌هایشان برآمده‌اند، باز هم با مشکلات مختلفی مواجه هستند. به‌عنوان مثال در روزهای برفی و بارانی که مشکلی برای سرویس پیش می‌آید، خانواده‌ها خودشان باید فرزندان‌شان را به مدرسه ببرند. اگر هم اتومبیل شخصی در کار نباشد بچه طفل معصوم مجبور است 2ساعت پیاده‌روی کند تا به مدرسه‌اش در آن سوی بزرگراه‌ها برسد!»
- خبری از ساخت مدرسه نیست!
اهالـــی روستای سرخه‌حصار در حالی به ساخت مدرسه‌ای جدید در روستای‌شان امیدوار هستند که «محمود ترک» رئیس اداره سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری منطقه 13 می‌گوید از آنجایی که محدوده سرخه‌حصار در حریم منطقه قرار دارد و درواقع جزو اراضی ملی است، هر نوع ساخت‌وسازی در این محدوده ممنوع است.
زمانی که صحبت‌های اهالی روستا را برای محمود ترک بازگو می‌کنیم که ظاهراً شهرداری 10سال پیش قطعه زمینی را خریده تا تبدیل به مدرسه شود، با این پاسخ مواجه می‌شویم: «شهرداری این زمین را برای ساخت مدرسه تملک نکرده و داستان تخریب مدرسه کاوه در طرح بزرگراه یاسینی هم به تعاملات بین شهرداری و آموزش و پرورش در همان سال‌ها باز می‌گردد. به این‌ترتیب از آنجایی که متولی ساخت مدرسه، آموزش و پرورش است، اگر کسی به دنبال ساخت مدرسه است باید از طریق آموزش و پرورش موضوع را پیگیری کند.»
پــس از پاســــخ مسئولان شهرداری منطقه13، سراغی از «بهروز‌روزبهانی» رئیس مجمع خیّران مدرسه‌ساز این منطقه گرفتیم تا از زبان او بشنویم سرانجام چه آینده‌ای در انتظار دانش‌آموزان محله سرخه‌حصار است. روزبهانی که در مدت 8 سال حضورش در دفتر نمایندگی مجمع خیّران مدرسه‌ساز در آموزش و پرورش منطقه13 با کمک خیّران توانسته 14مدرسه به نام‌های باقرالعلوم(ع)، 17شهریور، مسعودیان، فیروزه، مهدیون، آیین‌دانش، شهید اندرزگو، شهید غلامعلی پیچک، حضرت زهرا(س)، اندیشه، فاطمه تعلیمی، ولیعصر(عج)، حزب‌الله و سپاه بسازد و این روزها در حال ساخت مدرسه علامه امینی است، خبر از ملاقات شهردار و رئیس آموزش و پرورش منطقه در اردیبهشت سال جاری می‌دهد و می‌گوید:
«در این ملاقات موضوع مدرسه سرخه‌حصار هم مطرح و قرار بر این شد که برای رفع این مشکل ابتدا آموزش و پرورش برای ایجاد مدرسه‌ای در سرخه‌حصار اعلام نیاز کند و در ادامه شهرداری قطعه زمینی را که سندش به نام دولت است در اختیار آموزش و پرورش قرار دهد.»
متأسفانه به‌رغم تلاش ما برای رسیدن به پاسخی صحیح و شفاف در خصوص مدرسه سرخه‌حصار، ما هم مانند اهالی این روستا در 10سال گذشته، به هیچ نتیجه قطعی و مطلوبی دست نیافتیم؛ چراکه هیچ مسئولی حاضر نشد به‌طور شفاف بگوید سرانجام مدرسه این روستا چه خواهد شد. آنچه مسلم است اینکه اهالی سرخه‌حصار دارای مدرسه‌ای بودند که از آنها گرفته شده و حق دارند برای بچه‌هایشان مدرسه دیگری طلب کنند. به همین دلیل ما منتظر اظهار نظر مسئولان شهری و آموزش و پرورش منطقه 13 می‌مانیم و امیدواریم آشفته‌بازار تحصیل علم و دانش در این روستا هرچه سریع‌تر رنگ سامان به خود بگیرد.