طبق این اولتیماتوم مقرر شده بود اختلالاتی که بعد از آغاز فیلترینگ تلگرام رخ داده ظرف کمتر از یک روز برطرف شود. 24 ساعت بعد از پایان این مهلت، مجید حقی، معاون نظارت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در گفت‌وگو با خبرگزاری‌ها اعلام کرد 85درصد این اختلال‌ها برطرف شده و اوضاع به‌طور خوبی در حال پیشرفت است.
اما در دنیای واقعی هنوز استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای اینترنتی با اختلال مواجه هستند و جلسه‌های گاه و بیگاه مجلسی‌ها با وزیر ارتباطات و پرسش‌هایشان درباره رفع اختلال نشان می‌دهد که هنوز اختلال‌ها به‌طور گسترده‌ای پابرجاست. گفت‌وگو با کارشناسان نشان می‌دهد،
این اختلال به‌خاطر فیلترینگ تلگرام و در اصل به‌دلیل فیلترینگ فیلترشکن‌ها ایجادشده و به‌غیر از برگشتن به عقب راهی برای برطرف‌کردن‌شان نیست. اما سیده‌حمیده زرآبادی، نماینده مجلس و از اعضای کمیته ارتباطات به همشهری می‌گوید: به‌نظر می‌رسد قصد ندارند کیفیت اینترنت را به وضع سابق بازگردانند چون اگر این کار را کنند در ماجرای فیلترینگ مانند گذشته موفق نخواهند بود.
- اختلال چرا به‌وجود آمد؟
اختلال‌ها هنوز برطرف نشده و برخلاف ادعاهایی که پخش شده، بررسی اوضاع کاربران نشان می‌دهد، در هنوز بر همان پاشنه می‌چرخد. چرا اینترنت ایران دچار اختلال شده است و به چه دلیل، برداشتن این مشکل از نظر فنی با مشکلات جدی روبه‌رو شده است؟ امین خشنود، کارشناس شبکه به همشهری می‌گوید:
«در سیستم سنتی که تا 6 سال پیش اعمال می‌شد، سایت‌هایی را که روی بسترهایی مثل http بودند می‌بستند. بستن این سایت‌ها کار ساده‌ای بود چون اطلاعات‌شان رمزگذاری نشده بود. در نتیجه، فایروال دولتی (فیلترینگ) می‌توانست رفتار کاربر در شبکه را بسنجد و مثلا بگوید در گوگل، نتیجه جست‌وجوی فلان کلمه ممنوع شود. این سیستم دیگر جواب نمی‌دهد چون سایتی با سیستم http دیگر وجود ندارد.»
اکنون فیلترینگ - به‌خصوص فیلترینگ فیلترشکن‌ها که باعث کندی کل سامانه اینترنت ایران شده - طور دیگری اعمال می‌شود: «در وضعیت فعلی، تمام سایت‌های معتبر دنیا روی بستر https هستند که رمزگذاری شده و دقیق است. به همین دلیل، سیستم فیلترینگ نمی‌تواند رفتارها در سایت‌های https را کنترل کند.
خیلی از فیلترشکن‌ها نیز با اطلاع از همین ضعف به‌جای پروتکل‌های قبلی، روی https فعال می‌شوند که در نتیجه بستن‌شان فقط درصورتی امکان‌پذیر است که کل پروتکل https بسته شود و آن هم غیرممکن است. در عوض، تنها کاری که می‌شود انجام داد، کند کردن سیستم است که نتیجه‌اش قطعی و وصلی ارتباط با فیلترشکن‌هاست.
وقتی عملا نشود فیلترشکن‌ها بستر https را بست، سعی می‌شود کاری کرد که کار کردن با این سیستم‌ها برای کاربر دشوار و زمان‌بر شود. مثلا هرچند دقیقه یک‌بار ارتباطشان با فیلترشکن قطع می‌شود و بعد از مدتی، منصرف می‌شوند. این اختلال چون روی بستر https رخ‌داده، پس روی دسترسی عادی به سایت‌های عادی هم مشکل ایجاد می‌کند. با این حساب، اگر قبلا دسترسی نتیجه جست‌وجوی گوگل در یک ثانیه به شما نمایش داده می‌شد، حالا همین اتفاق 5ثانیه طول می‌کشد. این کندی، صرفا مربوط به کسی که از فیلترشکن استفاده می‌کند، نیست؛ کل کسانی که با اینترنت سروکار دارند، دسترسی‌شان کند می‌شود.»
- از رفع اختلالات تا شکایت کاربران
رمضانعلی سبحانی‌فر، رئیس کمیته ارتباطات کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی که اخیرا موضوع اختلال‌ها را با وزیر ارتباطات در میان گذاشته، درباره رفع اختلال‌ها خوش‌بین است.
او فیلترشکن‌ها را مقصر می‌داند و به همشهری می‌گوید: «وزیر گفت، بخش عمده اختلال‌ها برطرف شده است. در بخشی از اینترنت نیز فیلترشکن‌ها اختلال ایجاد کرده‌اند که در حال برطرف شدن است.»
درحالی‌که سیده‌حمیده زرآبادی، نماینده مجلس در واکنش به اینکه 85درصد اختلال‌ها برطرف شده، به همشهری می‌گوید: «این تصمیماتی است که اخیرا گرفته‌اند اما هنوز در کیفیت سرویس‌های اینترنتی مورد استفاده کاربران هیچ اتفاقی نیفتاده است. هنوز کاربران ناراضی هستند و این نارضایتی را به ما منتقل می‌کنند.»
- پیگیری اختلال اینترنت در مجلس
مشکلی که اختلال اینترنت برای کاربران پیش آورده در مجلس پیگیری خواهد شد. این وعده بسیاری از نماینده‌های مجلس است که در چند وقت اخیر پیگیر این مشکل بوده‌اند. علیرضا رحیمی، یکی از همین نماینده‌هاست که به همشهری می‌گوید: «وزارت ارتباطات باید اپراتورها و آی‌اس‌پی‌ها را مسئولیت پذیر بار بیاورد.
باید اقداماتی برای جبران هزینه مشترکان و خسارت‌هایی که به‌خاطر ایفا نکردن تعهدات اپراتورها و آی‌اس‌پی‌ها به مشترکان وارد شده، انجام شود. در ایجاد این خسارت و جبران آن، از نظر حاکمیتی وزارت ارتباطات و از نظر قراردادی، اپراتورها و آی‌اس‌پی‌ها مسئول هستند.
قاعدتا هرگونه اجحاف در فضای آشفته سایبری ظلم مضاعف به مشترکان تلقی می‌شود.» سیده‌حمیده زرآبادی، دیگر نماینده مجلس نیز می‌گوید: «اگر قرار نیست به وضع سابق برگردیم یا شرکت‌ها نمی‌توانند سرویسی با کیفیت گذشته را تأمین کنند، باید هزینه‌ای که از کاربران دریافت می‌شود، کاهش پیدا کند و متناسب با کیفیت کنونی شود. این مسئله را ما در مجلس پیگیری خواهیم کرد چون قرار نیست مردم هزینه یکسری مسائل را بدهند.»