سال‌هاست که ترافیک، قصه پرغصه شهرهای بزرگ شده است و هر روز برای شهروندانش تکرار می‌شود. قصه‌ای که گاهی آنقدر تلخ است که می‌تواند سلامتی را به خطر بیندازد و آثار مخربی روی روان افراد بر جای بگذارد.
اگر هر روز در طول مسیر رفت‌وآمدتان با ترافیک سنگین و غیرمنتظره مواجه‌اید و این موضوع موجب آزارتان می‌شود، باید بدانید که این ترافیک می‌تواند عوارضی ناگوار روی احساسات و به‌طور کلی روان شما داشته باشد. بنابراین باید به‌دنبال راهی برای از بین بردن این عوارض باشیم.
در این خصوص گفت‌وگویی کوتاه با دکتر امین رفیعی‌پور، پزشک و متخصص روانشناسی سلامت انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
- ما در شهری زندگی می‌کنیم که ترافیک، بخش جدایی‌ناپذیر آن شده است. برای اینکه بتوانیم این ترافیک را بپذیریم و در طول مسیر مدام آزرده نشویم چه باید بکنیم؟
استرسی که در ترافیک ایجاد می‌شود یکی از عوارض مخرب ترافیک است. البته استرس در هر موقعیتی می‌تواند اتفاق بیفتد به‌عنوان مثال حتی رد شدن از خیابان استرس‌زاست و بدن در برابر این استرس واکنش نشان می‌دهد.
وقتی فردی در ترافیک گیر می‌کند بدنش شروع به نشان دادن واکنش می‌کند. یک جنگ و گریز درونی شکل می‌گیرد که منجر به بالا رفتن سطح آدرنالین و نورآدرنالین می‌شود و سیستم عصبی سمپاتیک را فعال می‌کند. این جنگ و گریز در حالی در بدن اتفاق می‌افتد که فرد نه می‌تواند بجنگد و نه از موقعیت فرار کند بنابراین باید بتواند وضعیت را مدیریت کند تا منجر به آسیب نشود.
- خب در این حالت چه کاری باید انجام بدهیم تا آسیب نبینیم؟
وقتی پاسخ جنگ و گریز فعال شد باید مدیریت استرس داشته باشیم. باید یاد بگیریم که چگونه استرس خود را کنترل کنیم. استفاده از یک سری راهکار برای کاهش استرس ترافیک به شما کمک می‌کند تا زمان برایتان زودتر و یا به طریقی آرام‌تر بگذرد. به‌عنوان مثال در ترافیک می‌شود به کارهایی که در طول روز باید انجام دهیم فکر کنیم. به یک موسیقی خوب گوش بدهیم. اخبار را دنبال کنیم. مطالعه کنیم و... به هر حال باید راهی را پیدا کنیم که بتوانیم خودمان را از این جنگ و گریز درونی نجات دهیم وگرنه ممکن است با این استرس به‌وجودآمده، دست به اقدامی بزنیم که به‌خودمان و دیگران آسیب وارد شود. بهتر است در این موقعیت مدام این جمله را با خود تکرار کنیم که این وضع، بخشی از زندگی من است و من الان باید از این مرحله رد بشوم، پس بهتر است از این زمان لذت ببرم.
مدیریت زمان هم ازجمله راهکارهایی است که می‌تواند به ما کمک کند؛ یعنی به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که کمتر در ترافیک بمانیم. صبح‌ها زودتر از ساعات پیک بیرون برویم یا عصرها خارج از ساعت پیک به منزل برگردیم.
- آموزش در مدیریت استرس را چقدر مهم می‌دانید؟
یکی از معضلاتی که ما داریم این است که وقتی به ترافیک می‌رسیم تازه به این فکر می‌کنیم که چه کار کنیم، درحالی‌که باید قبل از ورود به ترافیک برای آن فکری کرد. باید از کودکی به بچه‌ها مدیریت استرس، مدیریت خشم، ارتقا و افزایش کیفیت زندگی و... را آموزش بدهیم. به هر حال ترافیک یکی از نمادهای زندگی شهری شده و از بین رفتنش تقریبا غیرممکن است. بنابراین باید آموزش شهروندی را جدی بگیریم و یک سیستمی طراحی کنیم که این آموزش‌ها را به مردم بدهد.
ترافیک یک مسیر زندگی است، خشم هم مثل یک گلوله برف است که اگر در همان قله نگه داریم همان گلوله برف باقی می‌ماند، اما اگر مهارش نکنیم تبدیل به بهمن می‌شود و این بهمن هم به‌خودمان آسیب وارد می‌کند و هم به دیگران.
- خیلی از منازعات خیابانی ناشی از گیر کردن در ترافیک و خشمگین شدن افراد است. برای اینکه استرس ترافیک تبدیل به خشم نشود چه راهکاری پیشنهاد می‌دهید؟
خشم یک موضوع طبیعی است و هر انسانی خشمگین می‌شود، اما پرخاشگری یک رفتار است. ما حق داریم خشمگین شویم اما حق نداریم پرخاشگری کنیم. در این موقعیت یعنی وقتی که خشمگین هستیم باید به‌خودمان زمان بدهیم تا خشم‌مان فروکش کند. وقتی علائم خشم در ما ظهور پیدا می‌کند، باید موقعیت را ترک کنیم. در خودرو این امکان وجود ندارد. بنابراین باید ترک موقعیت ذهنی کنیم. به‌عبارتی ذهن‌مان را به سمت موضوع دیگری بکشانیم یا با جابه‌جایی در خودرو این زمان را به‌خودمان بدهیم که خشم‌مان فروکش کند.
- به‌نظر شما مدیریت شهری برای کاهش استرس ناشی از ترافیک چه کمکی می‌تواند بکند؟
مدیریت شهری علاوه بر اینکه می‌تواند با به‌کار‌گیری افراد متخصص، کنترل ترافیک را به‌دست بگیرد و موجب کاهش آن شود، می‌تواند با زیباسازی نماهای شهری استرس را در شهر کاهش دهد. همچنین فرهنگسازی و آموزش مواجهه با ترافیک موضوع مهمی است که مدیریت شهری باید توجه ویژه‌ای به آن داشته باشد.