به گزارش همشهری، به‌دنبال اعمال تصمیم‌های جدید ارزی دولت و درخواست مقامات بانک مرکزی از مسئولان سازمان بورس، برای ساماندهی بازار ارز و سکه از فردا، یکشنبه مبادلات این محصولات با سازوکار بازار سرمایه در بورس تهران و بورس کالا آغاز می‌شود.
پیش‌بینی می‌شود با انجام این معاملات در بازار سرمایه تحت‌تأثیر شفافیت ایجاد شده، از التهاب بازار ارز و سکه کاسته و قیمت تعادلی ارز مشخص شود. برآورد می‌شود 5.6میلیارد دلار از کل مبادلات ارزی کشور قابلیت دادو ستد در بورس ارز را داشته باشد. این بخش از مبادلات اتفاقا همان بخشی است که تعیین‌کننده اصلی قیمت‌ها در بازار است و می‌تواند به مبنایی برای تعیین نرخ اصلی بازار تبدیل شود.
- آغاز مبادلات ارزی
محسن خدا‌بخش، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس درباره زمان آغاز معاملات اوراق ارزی گفت: از یکشنبه یا دوشنبه هفته جاری معاملات ارز در بورس تهران آغاز می‌شود و آیین‌نامه این معاملات هم آماده شده است. محسن خدا‌بخش در پاسخ به این پرسش که خریداران و فروشندگان این بازار چه کسانی هستند، توضیح داد:
فروشندگان صادر‌کننده‌هایی هستند که از وزارت صنعت، معدن و تجارت گواهی ارزی صادراتی دریافت کرده‌اند و براساس تصمیم دولت در گروه سوم کالاها طبقه‌بندی می‌شوند و خریداران هم وارد‌کننده‌های همین گروه از کالاها هستند. او با بیان اینکه این صادر‌کننده‌ها به غیر از شرکت‌های تولید‌کننده محصولات پتروشیمی، نفت و معادن و فلزات است، افزود:
در این زمینه قرار است گمرک اطلاعات مربوط به صادر‌کننده‌ها یا فروشندگان و وزارت صنعت اطلاعات مربوط به وارد‌کننده‌ها یا خریداران را اعلام کند. او درباره ارزش گواهی‌های صادراتی قابل عرضه در بازار سرمایه، گفت: ارزش گواهی‌های صادراتی که قرار است در بورس مبادله شود در‌واقع همان مابه‌التفاوت نرخ ارز مصوب 4200تومانی با قیمتی است که در بازار کشف خواهد شد. مدیر نظارت سازمان بورس درباره سازوکار انجام این معاملات، گفت:
این معاملات معاف از مالیات است و برای آن تابلوی ویژه‌ای در بورس تهران درنظر گرفته خواهد شد؛ ضمن اینکه این معاملات با ارز یورو انجام خواهد شد. خدا‌بخش در پاسخ به این پرسش که آیا این معاملات شبیه معاملات واریز نامه‌های ارزی در دهه 70 است، گفت: بله می‌توان گفت این معاملات مشابه معاملات واریز نامه‌های ارزی در دهه 70 است. او ادامه داد: امیدواریم با انجام این معاملات اولا مبادلات ارز شفاف و ساختار‌مند شود و دوم اینکه نرخ‌ها براساس مکانیسم بازار تعیین شود چون نمی‌شود فقط چند نفر در یک زیر پله با هم معامله کنند و همان قیمت‌ها مبنای بازار قرار بگیرد.
- تعیین قیمت با عرضه و تقاضا
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هم در این‌باره گفت: نرخ ارز صادراتی در بورس براساس میزان عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد.شاپور محمدی با بیان اینکه در فاز اول صادر‌کننده و وارد‌کننده کالاها می‌توانند در بازار گواهی ارزی بورس فعالیت کنند، گفت: فایده این موضوع در وهله نخست رفع هرگونه مشکل برای خرید و فروش ارز و در یک چارچوب شفاف است.
او افزود: معاملات حواله‌های ارزی یا به تعبیری گواهی‌های صادراتی به‌معنای پوشش تمام بازار ارز نیست و بخش محدودی از این بازار را در‌بر می‌گیرد. به گفته او، سازوکار سازمان بورس یک سازوکار انعطاف‌پذیر بوده و با دامنه نوسانی ساختار‌مند و تحت نظارت بازار مدیریت و نظارت خواهد شد. اگر دولت نیز بنایی برای مدیریت معاملات و تنظیم قیمت‌ها داشته باشد، همگی براساس مکانیسم بازار خواهد بود.
- اصرار دولت در مخالفت با بورس ارز
رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم درباره آغاز به‌کار معاملات ثانویه ارز یا بورس ارز، گفت: نسخه ارزی دولت به هیچ عنوان پاسخگوی سطح نیاز و تقاضای بازار نبود و باعث ایجاد حباب در اقتصاد ایران شد. محمدرضا پورابراهیمی گفت: متأسفانه اصرار بی‌جهت دولت برای تاسیس نشدن بازار ثانویه و تعیین ارز تک‌نرخی، مکانیسم‌های منطقی اقتصاد را به حاشیه برد و ضوابط ارزی را تحت‌تأثیر منفی خود قرار داد.
او تأکیدکرد: التهابات ارزی ناشی از اقدامات غلط بانک‌مرکزی بود که بموقع نتوانست آتش تقاضای بی‌مورد ارز در کشور را کنترل کند. او تعیین ارز دونرخی از سوی دولت را اقدامی غیرکارشناسانه و غلط خواند و گفت: تعیین نرخ ارز ثابت از سوی دولت به‌عنوان مهم‌ترین مشکل بازار اقتصادی کشور شناخته شده که این نسخه به هیچ‌وجه پاسخگوی نیازها نبوده و بارها به دولت هشدارهای لازم در این خصوص داده شده بود. نماینده مجلس در شورای پول و اعتبار ادامه داد: مجلس در پیشنهادی، به رسمیت شناختن بازار ثانویه ارز را ارائه کرد تا نرخ دولتی ارز به کالاهای اولیه اختصاص یابد و سایرکالاهای غیرضروری به‌صورت جداگانه ارز خود را از طریق بازار ثانویه تأمین کنند.
- هرج و مرج، نتیجه تأخیر در تأسیس بورس ارز
یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس هم بر نقش تشکیل بازار ثانویه ارز در کاهش التهابات بازار ارز تأکید کرد وگفت: تأخیر در تشکیل بازار ثانویه ارز یکی از دلایل هرج و مرج در بازار ارز بود. شهاب نادری گفت: بخشی از افزایش قیمت ارز و سکه طلا ناشی از ضعف در مدیریت بازار بوده؛ بنابراین درصورت مدیریت بازار ثانویه ارز، احتمال کاهش نرخ ارز در روزهای آینده وجود دارد.
- رقابتی شدن قیمت
رئیس سازمان توسعه تجارت هم در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه 2سیما گفت: با توجه به اینکه ۸۵درصد از ۵۴ میلیارد دلار واردات کشور ماشین‌آلات، مواداولیه و کالاهای سرمایه‌ای است، آزاد گذاشتن نرخ ارز موجب افزایش قیمت‌های تمام‌شده می‌شود. مجتبی خسرو‌تاج گفت: صادرکنندگان خرد می‌توانند با ارائه اظهارنامه خود در بورس و توافق با وارد‌کننده ارز واردات ۵/۵میلیارد دلار کالا را به کشور تأمین کنند. او ادامه داد: در آینده می‌توان خدمات جدیدی را برای رقابتی شدن نرخ ارز صادراتی صادرکنندگان خرد در بورس فراهم کرد.
او تأکید کرد: در 3ماه گذشته میزان صادرات بخش کشاورزی ۶/۳ دهم میلیارد دلار بوده است و به جز این بخش صادرکنندگان کالاهای صنعتی، معدنی غیرفلزی، ماشین‌آلات، اقلام عمده شیمیایی، خودرو و... می‌توانند از امتیاز معامله ارز صادراتی خود در بورس استفاده کنند.
- نحوه داد و ستد اوراق پیش‌فروش سکه در بورس کالا
به‌دنبال آغاز مبادلات ارزی در بورس تهران از روز یکشنبه مبادلات اوراق سکه‌هایی که از بهمن پارسال تاکنون در شبکه بانکی پیش فروش شده‌اند در 22نماد مبادلاتی در قالب اوراق سلف در بورس کالا آغاز می‌شود.نحوه کار به این صورت است که اوراق پیش‌فروش شده در زمان سررسید یا موعد تحویل سکه قابلیت تبدیل شدن به گواهی سپرده را دارند و درصورتی که خریدار تمایل داشته باشد به جای دریافت فیزیکی سکه می‌تواند این اوراق را به گواهی سپرده تبدیل کند. این کار از این جهت اهمیت دارد که از یک طرف می‌تواند به کاهش تحویل فیزیکی سکه منجر شود و از سوی دیگر نفع بیشتر خریداران را در پی دارد. متقاضیان در عین حال می‌توانند سکه خود را در موعد مقرر تحویل بگیرند.
در تازه‌ترین اقدام برنامه‌های جدیدی هم برای تجهیز 2انبار برای تحویل فیزیکی سکه‌های پیش‌فروش شده آغاز شده و چنانچه خریداران تمایل داشته باشند می‌توانند سکه خود را از این انبار‌های رسمی دریافت کنند.محمود احمدی، دبیرکل بانک مرکزی در این‌باره گفت: رایزنی‌ها با سازمان بورس انجام شده و در هفته جاری اوراق سکه در بورس کالا قابل معامله خواهد بود.
احمدی گفت: به هر ترتیب قیمت‌گذاری سکه در بورس انجام می‌شود ولی پایین‌تر از نرخ بازار بوده تا برای متقاضیان جذابیت داشته باشد؛ زیرا باید هزینه انتظار برای سررسید را نیز تأمین کند. دبیرکل بانک مرکزی درباره نحوه انتشار اوراق سکه در بورس نیز توضیح داد: نیاز نیست که صاحب سکه پیش‌فروش آن را به اوراق تبدیل کند، بلکه تمام اسامی افرادی که این سکه‌ها را خریداری کرده‌اند در اختیار سازمان بورس قرار گرفته و بعد از استعلام از بانک مرکزی برای آنها حق فروش اوراق صادر می‌شود.
او تأکید کرد: بانک مرکزی به وعده خود متعهد بوده و به‌طور حتم به خریداران سکه در طرح پیش‌فروش در زمان سررسید سکه تحویل خواهد داد. کسانی که اوراق سکه را نیز خریداری می‌کنند، حتما در زمان سررسید سکه دریافت خواهند کرد.
یک کارشناس بازار سرمایه هم از آغاز معاملات پیش‌فروش سکه در بورس کالا گفت:طرح اوراق گواهی سکه طلا در‌واقع شرایطی را برای افرادی که سکه‌های پیش‌فروش شده بانک مرکزی را خریداری کرده‌اند، فراهم می‌کند که بتوانند در یک بازار ثانویه قبل از سررسید، سکه‌های خود را نقد یا بعد از سررسید سکه‌های خود را تحویل بگیرند.
حامد فلاح‌جوشقانی افزود: این طرح با هدف بازارسازی برای گواهی‌های پیش‌فروش سکه ارائه شده و این در حالی است که مردم سکه را با قیمتی کمتر از بازار نقدی خریداری کرده‌اند و اکنون می‌توانند با بازده مناسب سکه‌ها را بفروشند. او استفاده بانک مرکزی از مکانیسم بازار را اتفاقی مثبت دانست و گفت:
در کل طرح گواهی پیش فروش سکه برای تخلیه رفتارهای سوداگرانه مفید است و ریسک نقدشوندگی را با بازده خوبی برای معامله‌گران کاهش می‌دهد. او تأکید کرد: سازو کار معاملات در بورس کالا برای تنظیم بازار مفید است و اینکه دولت برای تعادل‌بخشی به بازار سکه سراغ بازار سرمایه آمده، می‌توان آن را به فال نیک گرفت.