به گزارش ایسنا، جنگلهای استوایی که زیستگاه تقریبا نیمی از گونههای گیاهی و جانوریِ روی زمین هستند با جذب کربن دیاکسید نقش حیاتی برای اقلیم زمین ایفا میکنند.
اگر چه تمام جمعیت کره زمین در این جنگلها زندگی نمیکنند اما میتوان گفت که تمام ساکنان این سیاره از این جنگلها نفع میبرند. در حال حاضر کاهش این جنگلها باعث آزاد شدن مقدار زیادی کربن در جو زمین و تشدید تغییرات اقلیمی شده است به طوری که این جنگلزداییها ۱۵ درصد از سهم انتشار کربن توسط انسان را تشکیل میدهد.
بنابر گزارش پایگاه اطلاع رسانی کانزرویشین اینترنشنال (CI)، سازمان زیست محیطی آمریکایی سه موضوع زیست محیطی در مناطق گرمسیری و راهحلهای آنها را به شرح زیر آورده است:
۱) تغییرات اقلیمی منجر به تخریب جنگلها میشود: بر اساس پیشبینیها دمای هوای آمازون تا سال ۲۰۵۰ بین ۲ تا ۳ درجه سانتیگراد افزایش یافته و منجر به خشکسالی شدید خواهد شد. این خشکسالیها مشکلی جدی خواهند بود چرا که باعث افزایش و گسترش آتشسوزیهای طبیعی در جنگلها میشوند.
مطالعات موجود در رابطه با رود آمازون پیشبینی میکند که افزایش دما با کاهش ۱۰ تا ۲۰ درصدی بارندگیها همراه خواهد بود که به آتشسوزیها نیز دامن میزند. بارندگیهای سالیانه در جنگلهای بارانخیز استوایی معمولا بیش از ۲۵۵ سانتیمتر است که این میزان هر ساله در پی ایجاد یک اثر زنجیرهای از پیامدها کاهش مییابد. آتشسوزی در جنگلهای مناطق گرمسیری و استوایی به ویژه در آمازون رایج نیست و هنگامی که آتشسوزی در این جنگلها رخ میدهد به معنای واقعی جنگل از بین رفته و احتمال آتشسوزیهای بعدی در آن بالا میرود. کلید جلوگیری از چنین آتشسوزیها و همچنین افزایش ظرفیت بازسازی این جنگلها تلاش برای بکر نگه داشتن و جلوگیری از تخریب آنهاست.
اما خبر خوب این است که ناسا یک سیستم نظارت و هشدار برای آتشسوزیهای جنگلی در مناطق گرمسیری تهیه کرده که از اطلاعات ماهوارهها برای هشدار شرایط آتشسوزی و تشخیص آن پیش از گسترش استفاده میکند. ماهوارهها آتش را شناسایی کرده و ظرف دو ساعت این سیستم، هشدار آتشسوزی را برای مقامات مربوطه ارسال میکند. این نوآوریهای تکنولوژیکی راههایی هستند که میتوانند از علم و اطلاعات برای مقابله با تغییرات اقلیمی استفاده کنند.
۲) با کاهش جنگلها معضل کمبود غذا تشدید میشود: مطالعات نشان میدهد از سال ۱۹۸۰ میلادی کاهش بارندگیها باعث کاهش مداوم محصولاتی چون ذرت، گندم، سویا و برنج شده است. افزایش دما در جهان باعث میشود درختان و گیاهان محصولات و میوههای خود را زودتر یا دیرتر از موعد به بار آورند که این امر منجر به از بین رفتن گونههایی میشود که از آنها تغذیه میکنند و انسانها نیز در این زنجیره هستند. حدود ۱.۲ میلیارد نفر در جهان برای زنده ماندن به جنگلهای باران خیز استوایی وابستهاند. کشاورزان محلی نیز برای کسب درآمد و تغذیه خانواده خود به محصولاتی که به طور معمول در جنگلهای استوایی میرویند از جمله قهوه، موز، لیمو و بادام زمینی وابسته هستند.
در حالی که رخدادهای شدید آب و هوایی در حال عادی شدن هستند اما گروههای حفاظت از محیط زیست با همکاری کشاورزان برای حل این مساله تلاش میکنند. به عنوان مثال در قسمتی از کشور لیبریا فعالان زیست محیطی اقدام به تاسیس گلخانههای محصولات درختی در مزارع متروکه کردهاند.
معاون اداره بینالمللی حفاظت از محیط زیست لیبریا در این ارتباط گفت: این گلخانهها علاوه بر ایجاد فرصتهای بیشتری برای پرورش و فروش مواد غذایی به عنوان یک پوشش گیاهی به حفظ و جوان سازی خاک نیز کمک میکنند.
همچنین کارشناسان تاکید دارند که کشاورزان در این زیستگاههای بارانخیز استوایی راهی بجز تبدیل روشهای کشاورزی خود به روشهایی با بیشترین تطابق با تغییرات اقلیمی ندارند.
۳) کاهش جنگلها و کمبود مواد غذایی باعث افزایش تعداد گونههای در معرض تهدید میشود: جنگلهای استوایی محل زندگی نزدیک به ۳۰ میلیون گونه گیاهی و جانوری هستند که بقای هر کدام به شدت به دیگری بستگی دارد.
با تحلیل رفتنِ رشد گیاهان، این جانواران نیز آسیبپذیر میشوند. بیشترین گونههای در معرض خطر جانورانی مانند زنبورها و "مرغانمگس" هستند که برای زنده ماندن به شهد گلها وابستهاند و همچنین جانورانی مانند میمونها و طوطیها که از میوههای درختی تغذیه میکنند. گونههای مختلف برای بقا بر سرنخهایی از محیط زیستشان تکیه میکنند. همان طور که تغییرات اقلیمی ادامه مییابد این گونهها مجبور به انطباق خواهند شد که این پدیده به عنوان "فنولوپی" (پدیده شناسی) شناخته میشود. هنگامی که یک فاکتور مانند دمای هوا یا بارندگی تغییر میکند میتواند چرخه عملکرد گونهها را مختل سازد. تحقیقات نشان میدهد اکثر جانواران کره زمین قادر نیستند با سرعت کافی با تغییرات اقلیمی سازگار شوند.
ایجاد زیستگاههای حفاظت شده کلید حفظ بقای گونههای در معرض خطر است. گروههای بینالمللی زیست محیطی یک ائتلاف ارزیابی و نظارت بر بومشناسی نواحی استوایی برای استفاده از دادهها و تجزیه و تحلیلها به منظور مطالعه گونهها در مناطق حفاظت شده ایجاد کردهاند. این تحقیق نشان داد ۱۷ درصد از جمعیت جانواران افزایش یافته، ۲۲ درصد ثابت مانده و ۲۲ درصد کاهش یافته است. همچنین جمعیت اکثر گونههای در معرض خطر ثابت مانده یا افزایش یافته است که این امر اهمیت مناطق حفاظت شده را برای گونههای تهدیدشده نشان میدهد.