«آلاینده ازون» در هوای تهران،به گفته کارشناسان نشان از حضور دیگر آلاینده‌هایی است که ممکن است خطرناک باشند.
ازون آلاینده‌ای است که امسال بیش از سال‌های پیش در هوای تهران افزایش یافت.
یوسف رشیدی -عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و استادیار آلاینده‌های محیط زیستی- در گفت و گو با ایسنا توضيح داد: برای تولید ازون پیشران‌هایی لازم است. این پیشران‌ها، هیدروکربن‌های نسوخته خودروها و موتورسیکلت‌ها و اکسیدهای ازت هستند و در کنار اشعه ماوراء بنفش خورشید در فصول گرم سال سبب تولید آلاینده ازون می‌شوند بنابراین اگر می‌خواهیم میزان ازون کاهش پیدا کند ابتدا باید میزان تولید پیشران‌های آن را کاهش دهیم.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به این‌که افزایش ازون در سال‌های اخیر ممکن است به چند علت باشد، تصریح كرد: این امکان وجود دارد که تابش نور خورشید بیشتر شده باشد یا با توجه به تردد خودروها، مقدار اکسیدهای ازت و هیدروکربن‌ها افزایش پیدا کرده باشد.
- میزان ازون در حاشیه شهرها بیشتر از مرکز شهر است
رشیدی افزود: میزان ازون در حاشیه و اطراف شهرهای بزرگ بیشتر از هسته مرکزی شهر است چرا که حاشیه شهرها ترافیک بیشتری دارند. یکی از روش‌هایی که می‌توان با استفاده از آن به صحت داده‌ها پی برد و کیفیت داده‌ها را کنترل کرد اندازه‌گیری میزان ازون در حاشیه و مرکز شهر است.
این استادیار آلاینده‌های محیط زیستی دانشگاه شهید بهشتی با بیان این‌که ازون اکسیدکننده قوی است، تصریح كرد: وجود آلاینده ازون به این معناست که آلاینده‌های دیگری را در اتمسفر که ناشی از واکنش‌های فتوشیمیایی است تولید کرده‌ایم. این آلاینده‌ها در حال حاضر به دلایلی مانند هزینه‌های بالای اقتصادی اندازه‌گیری نمی‌شوند بنابراین ازون نه‌تنها خود یک آلاینده است بلکه معرف یک زنجیره واکنش‌های فتوشیمیایی است که در آن آلاینده‌های خطرناکی نیز وجود دارد.
- رد پای دیزلی‌ها در تولید ازون
حسین شهبازی، مدیر واحد مدل‌سازی و پیش‌بینی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره چگونگی تولید آلاینده ازون گفت: آلاینده ازون از واکنش برخی گازها مانند اکسیدهای نیتروژن، ترکیبات آلی و هیدروکربن‌ها ایجاد می‌شود و میزان غلظت این آلاینده با شدت گرفتن نور خورشید در ماه‌های گرم سال افزایش پیدا می‌کند.
اوبا اشاره به تاثیر خودروهای کاربراتوری و دیزلی در تولید ازون اظهار كرد: موتورسیکلت‌های کاربراتوری هیدروکربن‌های زیادی تولید می‌کنند و خودروهای دیزلی نیز در تولید اکسیدهای نیتروژن نقش دارند و هر دوی این‌ها پایه‌گذار ازون هستند.
- افزایش تدریجی غلظت ازون طی سال‌های اخیر
بر اساس آمار شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، هوای پایتخت در سال ۹۳ و ۹۴ طی هیچ روزی به دلیل افزایش غلظت آلاینده ازون در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار نگرفت اما در تابستان سال گذشته به دلیل افزایش آلاینده ازون ۷ روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. در سال ۹۵ نیز ازون تنها یک روز (۲۶ خرداد) از هوای تهران را در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرارداد.
بررسی آمارها نشان می‌دهد که آلاینده ازون در تهران طی امسال نسبت به سال‌های قبل افزایش قابل توجهی داشته است. این آلاینده از ابتدای سال تاکنون ۱۵ روز از هوای تهران را در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داده است بگونه‌ای که اواخر اریبهشت ماه (۳۱ اردیبهشت) غلظت ازون در هوای تهران افزایش یافت و به شاخص ۹۱ رسید و هوا در آستانه شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. پس از آن نیز در ۹ خرداد ماه ازون با شاخص ۱۱۵ در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس بود. در مجموع این آلاینده در هوای تهران طی خرداد ماه امسال ۴ روز و طی تیر ماه ۹ روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس بود . هوای پایتخت در مرداد ماه نیز تا روز گذشته (۱۵ مرداد) به علت افزایش آلاینده ازون ۲ روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت.
- جهش ناگهانی ازون
در ۱۱ مرداد ماه امسال شاخص ازون افزایش ناگهانی داشت و در آستانه شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار گرفت. لیلا نظری - سخنگوی شرکت کنترل کیفیت هوای تهران- نیز در این روز اعلام کرد که شاخص ازون به عدد ۱۵۰ رسیده است و در آستانه شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها قرار دارد. طی سال‌های اخیر هیچ‌گاه آلاینده ازون تا به این اندازه نبوده است.
همان‌طور که اشاره شد هوای تهران در تیر ماه امسال ۹ روز ناسالم برای گروه‌های حساس بود که علت هر ۹ روز آن آلاینده ازون بود.
محسنی روشنی - مدیر واحد پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران- نیز در پاسخ به این سوال ایسنا که آیا آلاینده ازون تبدیل به آلاینده شاخص هوای تهران در تابستان شده است، گفت: با وجود این‌که آلاینده ازن در هوای تهران طی روزهای گرم سال افزایش پیدا می‌کند ولی آلاینده شاخص در تهران طی تابستان همچنان ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون است و طی روزهایی که ازون آلاینده شاخص هوا باشد، AQI(شاخص آلایندگی) بر اساس آلایندگی ازون اعلام می‌شود.
- تاثیر ازون بر سلامتی افراد
افزایش آلاینده ازون در سطح شهر نگرانی‌هایی را برای تاثیرات آن بر سلامت افراد ایجاد کرد، چرا که در طول ۶ ماه دوم سال افزایش مداوم غلظت ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون تاثیرات مخربی بر سلامت افراد دارد و حالا نفس تهرانی‌ها باید افزایش آلاینده ازون در طول ۶ ماه اول سال را نیز تاب بیاورد.
عباس شاهسونی - سرپرست گروه سلامت هوا مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت گفت: میزان آلودگی ازون در تهران فقط شامل گروه‌های حساس می‌شود. با توجه به این موضوع توصیه می‌شود سالمندان، کودکان و کسانی که بیماری مزمن تنفسی مانند آسم دارند از فعالیت طولانی مدت و سنگین در طول روز به خصوص از ساعت ۱۲ تا ۱۷ خودداری کنند چراکه شدت تابش خورشید در این بازه زمانی بیشتر از ساعات دیگر است.
او همچنین تاکید می‌کند: این آلاینده برای سایر افراد خطری ندارد اما به دلیل شدت تابش خورشید، بهتر است تا حد امکان در این بازه زمانی کمتر در معرض نور آفتاب قرار گیرند.
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نیز با تایید این موضوع که ازون می‌تواند بر سلامتی تاثیراتی داشته باشد، اعلام کرده است که ازون موجود در هوایی که تنفس می‌کنیم قابلیت آسیب رساندن به سلامتی را دارد، به ویژه در روزهای گرم و آفتابی که به‌طور معمول ازون به حد ناسالم می‌رسد، حتی میزان نسبتا پایین ازون می‌تواند باعث بروز عوارضی بر سلامتی انسان به ویژه مبتلایان به بیماری‌های ریوی، کودکان، سالمندان و افرادی که در خارج از منزل فعال هستند، شود. در مواجهه با این گاز کودکان در معرض بیشترین خطر هستند زیرا ریه‌های آن‌ها هنوز در حال رشد و احتمال بروز آسم در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. تنفس ازون همچنین می‌تواند انواع مشکلات سلامتی از جمله درد قفسه سینه، سرفه، سوزش گلو و گرفتگی ریه را موجب شود. قرار گرفتن در معرض ازون به‌طور مکرر و طولانی مدت ممکن است باعث ایجاد زخم دائم در بافت ریه و حتی سرطان ریه شود.
افزایش تدریجی غلظت آلاینده ازون در هوای تهران هشداری برای مسئولان دستگاه‌های مربوط در پی دارد، چرا که با توجه به خشکسالی‌ها، منشاهای داخلی گرد و غبار مستعدتر از هر زمان دیگری شده و هنوز اقدامات اجرایی برای کاهش ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون به طور کامل به انجام نرسیده است. برای مثال چندی پیش وحید حسینی ، دبیر کار گروه آلودگی هوا از بی توجهی برخی دستگاه‌های اجرایی نسبت به مصوبات کاهش الودگی هوا انتقاد کرد و گفت: با گذشت پنج سال از تصویب ضرورت نصب فیلتر دوده روی خودروهای دیزلی هنوز وزارت کشور هیچ اقدامی برای اجرای این مصوبه انجام نداده است. از این رو لازم است که دستگاه‌های مسئول علت افزایش آلاینده ازون در تهران و منشاهای این آلودگی را به طور دقیق‌تری بررسی کنند تا آلاینده ازون در تابستان به مثابه ذرات معلق کمتر از ۲.۵ در فصل سرد سال نشود.
محمد رستگاری ، معاون نظارت و پایش اداره حفاظت محیط زیست استان تهران از تشکیل جلسه‌ای بین دستگاه‌های مسئول برای بررسی علت افزایش آلاینده ازون در استان تهران خبر داد.
به گفته او در این جلسه این موضوع بررسی خواهد شد که آیا افزایش آلاینده ازون به دلیل افزایش دما بوده یا خیر.ایسنا -مهشاد کریمی