هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان دیروز در واکنش به سخنان ترامپ گفت که اقدام آمریکا در اعمال دوباره تحریم‌ها علیه ایران اشتباه است و این تصمیم می‌تواند در نهایت به یک «هرج‌و‌مرج» بی‌سابقه در جهان منجر شود. هایکو ماس در گفت‌وگو با یک روزنامه آلمانی‌زبان گفت: «ما همچنان خروج از برجام را اشتباهی بزرگ می‌دانیم؛ هیچ‌کسی نمی‌گوید برجام بی‌نقص بود اما قطعا بودنش بهتر از نبودنش بود.»
وزیرخارجه آلمان که کشورش با حجم مبادلات حدود 4میلیارد دلار، سومین شریک تجاری ایران در اروپا به‌شمار می‌رود، گفت که دولت آلمان برای زنده نگه داشتن برجام همچنان می‌جنگد.او گفت: «برای برجام می‌جنگیم؛ چراکه حفظ برجام از منظر امنیتی به نفع ماست.» هایکو ماس در کنار دیگر مقام‌های سیاسی در اتحادیه اروپا 3ماه قبل و پیش از خروج آمریکا از برجام تلاش‌های بسیاری برای تغییر تصمیم دونالد ترامپ کردند اما موفق نبودند.
او حتی چند روز مانده به خروج آمریکا از برجام به واشنگتن سفر کرد و در دیدار با وزیرخارجه و رئیس‌جمهور آمریکا از آنها خواست همچنان در برجام بمانند. هایکو ماس به آنچه در فضای سیاسی آمریکا علیه ایران با هدف تغییر رژیم در جریان است نیز اعتراض کرد و گفت که چنین برنامه‌ای به مشکلات بسیار بزرگ‌تر در منطقه خاورمیانه منجر خواهد شد. همزمان با سخنان وزیرخارجه آلمان، دولت این کشور نیز با صدور بیانیه‌ای، تحریم‌های آمریکا علیه ایران را فراسرزمینی و برخلاف منافع اروپا دانست. دولت آلمان همچنین این تحریم‌ها را در تقابل با قوانین بین‌المللی دانسته است.
- اتحادیه اروپا؛ تهدید در برابر تهدید
کشورهای اروپایی طی ماه‌های گذشته هم به‌تنهایی و هم در چارچوب اتحادیه اروپا تلاش بسیار زیادی برای حفظ برجام کرده‌اند. اتحادیه اروپا که نقش فعالی در به نتیجه رسیدن مذاکرات برجام داشته است اکنون تلاش می‌کند از مرگ آن جلوگیری کند.
اروپا حدود 25میلیارد دلار مبادلات تجاری با ایران دارد و نشان داده مصمم به ادامه این سطح از روابط است.
اروپایی‌ها بعد از 2دهه، قانون انسداد 1996را به‌روزرسانی و فعال کردند تا شاید بتوانند شرکت‌هایشان را از گزند تحریم‌های یکجانبه آمریکا در امان نگه دارند. اتحادیه اروپا شرکت‌های کوچک و متوسط را ترغیب کرده همچنان مراودات‌شان را با ایران حفظ کنند. ناتالی توچی، دستیار فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیروز پا را از این فراتر گذاشت و اعلام کرد که اتحادیه اروپا تصمیم دارد آن دسته از شرکت‌های اروپایی که به تحریم‌های آمریکا تن دهند را تحریم کند.
این نخستین‌بار است که این سازمان در مقابل تهدید‌های همیشگی آمریکا و دونالد ترامپ دست به تهدید می‌زند. توچی در گفت‌وگو با کانال4 رادیو بی‌بی‌سی گفت: «برای اینکه به ایرانی‌ها نشان دهیم اروپا برای حفظ برجام مصمم است، ارسال چنین سیگنال‌هایی ضروری است.» تهدید توچی در چارچوب قانون انسداد قابل اجراست که شرکت‌های اروپایی را از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران منع می‌کند.
- چین؛ بی‌توجه به تحریم
چین با 37میلیارد دلار حجم مبادلات، بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران به‌شمار می‌رود. چینی‌ها اگرچه طی ماه‌های گذشته آنچنان که باید برای جلوگیری از خروج آمریکا از برجام فعالانه عمل نکردند اما واکنش‌شان به ورود تحریم‌ها به فاز اجرا صریح و بدون پرده بوده است.
وزارت خارجه چین دیروز طی بیانیه‌ای اعلام کرد: روابط تجاری میان 2کشور بدون توجه به تحریم‌های آمریکا ادامه خواهد داشت. در این بیانیه آمده است: «چین دائما مخالفت خود را با تحریم‌های یکجانبه و فراسرزمینی آمریکا اعلام کرده است. روابط تجاری چین با ایران شفاف، منطقی، عادلانه و قانونی است و ناقض هیچ‌یک از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل نیست.» چین با خرید سالانه 15میلیارد دلار نفت از ایران، بزرگ‌ترین خریدار نفت تهران هم به‌شمار می‌رود. آمریکا قرار است 3ماه دیگر، صادرات نفت و مبادلات بانکی ایران را نیز هدف تحریم قرار دهد.
- روسیه؛ فشارهای بی‌نتیجه
روس‌ها پس از برجام همزمان با اروپا و چین تلاش کردند وارد صنایع نفت و گاز ایران شوند. طی این مدت، 12پروژه مهم نفتی و گازی ایران با روسیه به امضا رسیده است. همراهی روسیه با تحریم‌های آمریکا به‌معنای پایان این قراردادهاست. مسکو بلافاصله پس از آغاز تحریم‌ها اعلام کرد به‌خاطر این اقدام آمریکا «عمیقا متأسف» است و برای حفظ منافع تجاری‌اش در ارتباط با تهران هر آنچه لازم باشد انجام خواهد داد.
وزارت خارجه روسیه نیز دیروز با صدور بیانیه‌ای گفت: «تحریم‌های آمریکا نمونه بارز نقض قطعنامه2231 شورای امنیت سازمان ملل و برخلاف قواعد بین‌المللی است.» وزارت خارجه روسیه در بیانیه خود تلاش‌های آمریکا برای اعمال فشار به ایران را رد کرده و آورده است: «تجربه نشان می‌دهد، اعمال فشار به ایران به تسلیم این کشور منجر نخواهد شد.»
- ترکیه؛ ادامه تجارت با ایران
تحریم‌های آمریکا علیه ایران، آنکارا را هم رودرروی واشنگتن قرار داده است. ترکیه که خود طی روزهای اخیر در سایه افزایش اختلاف با آمریکا، هدف تهدید‌های این کشور برای تحریم بوده است، دیروز اعلام کرد با آمریکایی‌ها برای اعمال فشار بر ایران همراهی نخواهد کرد.
چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه اعلام کرد: کشورش با تحریم‌های آمریکا علیه ایران مخالف است و تنها به توافقنامه‌های بین‌المللی توجه خواهد کرد، نه تحریم‌های یکجانبه. فاتح دنمز، وزیر انرژی ترکیه نیز اعلام کرده که ترکیه بدون توجه به خواست آمریکا قصد دارد همچنان به خرید نفت و گاز از ایران در چارچوب قرارداد موجود ادامه دهد. ترکیه نیمی از نفت خود را از ایران وارد می‌کند.
- عراق؛ مخالف تحریم
عراق تنها کشور عربی است که مخالفت خود را با تحریم‌های آمریکا ابراز کرده است. نخست‌وزیر این کشور دیروز در یک نشست خبری گفت: «اصولا ما با تحریم‌ها در منطقه خاورمیانه مخالفیم؛ تحریم‌ها جوامع را نابود می‌کنند.» حیدر عبادی همچنین گفت: «ما تحریم‌های ایران را اشتباه استراتژیک می‌دانیم اما به خاطر منافع مردم عراق با تحریم‌های آمریکا همراهی می‌کنیم.»