به گزارش همشهري آنلاين به نقل از گاردين، هر چند رجب طيب اردوغان از بحران‌هاي اقتصادي اخير ترس به دل راه نداده و مردم را به مشاركت در تقويت پول ملي دعوت كرده است اما به نظر مي‌رسد همسايه 80 ميليون نفري ايران در آينده نزديك با مشكل‌هايي اساسي‌تر مواجه خواهد شد. با چند پرسش و پاسخ به ماجراي سقوط آزاد ليره و پيامدهاي آن براي اقتصاد منطقه و جهان مي‌پردازيم.
چه بر سر ليره آمده است؟
پول ملي تركيه فقط در يك هفته يك‌پنجم ارزش خود را از دست داد اما حتي پيش از بحران اخير هم ليره يكي از بدترين پول‌هاي دنيا بود و در 12 ماه گذشته ارزش آن در برابر دلار آمريكا 50 درصد كمتر شده بود.
چرا سرعت سقوط ارزش ليره اين اندازه زياد است؟
اقتصاد تركيه با چالش‌هايي اساسي مواجه است؛ كسري شديد بودجه با بدهي‌هاي بسيار زياد دولت به بخش خصوصي و ورود سرمايه‌هاي گسترده خارجي به نظام بانكي. نرخ تورم سالانه در ماه ژوييه به حدود 16 درصد رسيد كه بيش از پنج برابر ميانگين نرخ تورم در كشورهاي پيشرفته و ثروتمند دنياست. از سوي ديگر، استقراض دولت از پول‌هاي خارجي به خطرناك‌ترين شكل خود رسيده است. دغدغه ورشكستگي بخش ساختمان پس از چند سال رشد خيره‌كننده هم بانك‌ها را با بحران بدهي‌هاي سرسام‌آور مواجه كرده است.
دليل بحران اقتصادي اخير چيست؟
جمعه گذشته رئيس‌جمهوري آمريكا اعلام كرد تعرفه واردات فولاد و آلومينيوم را از تركيه دو برابر مي‌كند. پشت اين جنگ اقتصادي البته بحث بر سر بازداشت يك كشيش آمريكايي در تركيه بين دو كشور بالا گرفته است. اندرو برانسن پس از كودتاي نافرجام سال 2016 در تركيه با اتهام جاسوسي و تروريسم مواجه شده و محافظه‌كاران مذهبي در آمريكا به شدت پيگير پرونده كشيش مسيحي هستند. گفته مي‌شود مهلت آمريكا به تركيه براي آزادي برانسن اين هفته به پايان مي‌رسد، هر چند كاخ سفيد اين ماجرا را رد يا تاييد نكرده است.
اين يك بحران داخلي صرفا براي تركيه است يا ديگران را هم تهديد مي‌كند؟
نمي‌توان منكر تاثير آن بر بازارهاي جهاني شد. سقوط ارزش ليره به سقوط ارزش بازارهاي اروپايي انجاميد و سرمايه‌گذاران نگران شيوع اين سقوط هستند؛ به ويژه براي بانك‌هايي كه با ليره تركيه سر و كار دارند. روز جمعه بازار سهام فايننشال تايمز 75 واحد افت داشت و بازار سهام فرانكفورت آلمان هم با دو درصد كاهش به كار خود پايان داد.
آيا كمك مالي صندوق بين‌المللي پول در راه است؟
صندوق بين‌المللي پول بر اين باور است كه تركيه كمترين سطح مورد نياز از ذخاير مربوط به بازار اقتصادهاي نوظهور را در اختيار دارد و اين ماجرا اقتصاد تركيه را نسبت به حمله‌هاي احتمالي آسيب‌پذير مي‌كند. در عين حال، رئيس‌جمهوري تركيه به شدت در پي دفاع از ارزش پول ملي با تزريق سرمايه و كاهش تورم است. به همين دليل ترجيح مي‌دهد فعلا از جامعه جهاني كمك نخواهد. در همين حال، نگراني‌هايي از دخالت‌هاي سياسي در استقلال بانك مركزي به گوش مي‌رسد، به ويژه اينكه اردوغان داماد خود را به وزارت اقتصاد منصوب كرده است.
و همه اينها يعني تعطيلات ارزان‌تر در تركيه؟
بله. ارزش يك نوشيدني 2.6 پوندي در مناطق تفريحي تركيه در همين مدت يك پوند كاهش يافته و يك زوج مي‌توانند با يك اسكناس 10 پوندي از خوردن سه وعده غذا در رستوراني سطح متوسط لذت ببرند. اگر تا دو هفته پيش ارزش يك پوند حدود 6.4 ليره بود، اين روزها مي‌توان به ازاي هر پوند 8.1 ليره گرفت.