به گزارش ایرنا، محمد جواد ظریف در همایش عبور از بحران و توسعه سیاسی ایران، گفت: وظیفه سیاست خارجی حراست از امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور و کمک به رفاه مردم است که آیت الله هاشمی این را به خوبی درک کرده بود. در دوران سازندگی تلاش آقای هاشمی در استفاده از امکانات خارجی، بهبود شرایط زندگی مردم بود.
وی افزود: ما وظیفه داریم که سیاست خارجی را تبدیل به اهرمی برای کمک به اقتصادی کشور کنیم، نه این که این سیاست، باری بر دوش مردم باشد.
وزیر امور خارجه با بیان این که بار سیاست خارجی را مردم تحمل می‌کنند، یاد آور شد: تلاش آیت الله هاشمی رفسنجانی همواره این بود که سیاست خارجی باری بر مردم نباشد.
ظریف تاکید کرد: باید خود را فدای مصالح مردم کنیم؛ نه اینکه مصالح مردم را فدای خودمان. بدانیم که هیچ ظرفیتی بدون چالش نیست و هیچ چالشی بدون ظرفیت نیست. نمی‌توانیم از بحران فرار کنیم، زیرا شرایط و ظرفیت‌های ما باعث شده تا دیگران برای ما بحران ایجاد کنند.
وزیر امور خارجه با بیان این که آیت الله هاشمی تأکید داشت از ظرفیت عاقلانه استفاده کنیم، خاطرنشان کرد: اگر ایشان نگران بودند جامعه در مورد مذاکره با صدام چه می‌گوید، هرگز مسیر منطقه را عوض نمی‌کردند.
ظریف ادامه داد: اگر آقای هاشمی با امیرعبدالله مذاکره نمی‌کرد، هرگز نمی‌توانست مسیر تاریخ را عوض کند.
وی اظهار داشت: در منطقه، هر کشوری را که نگاه کنیم یا تسلیحات او از ما بیشتر است یا امکانات دیگری دارند اما نقطه تمایز ما اتکاء به خدا و مردم است.
وزیر امور خارجه ادامه داد: قدر این ظرفیت را باید بدانیم؛ همانطور که قدر حضورمان در منطقه و استقلال مان را هم می‌دانیم.
ظریف با اشاره به این که قدر فرصت دیپلماسی را نیز باید بدانیم، تاکید کرد: دیپلماسی می‌تواند فرصت عبور بدون مخاطره از مشکلات را فراهم کند؛ آقای هاشمی قدر این فرصت را می‌دانست.
وزیر امور خارجه یادآور شد: این نیاز ندارد که ما از اصول ظرفیت و قدرت خود عبور کنیم، اتفاقا نیاز دارد که مبانی قدرت و امکانات خود را به خوبی بشناسیم اما بپذیریم که دیپلماسی یک روش برای تامین اهداف و منافع است.
ظریف خاطرنشان کرد: در دیدار سه سال پیش سفرا با رهبری معظم انقلاب، ایشان فرمودند دیپلماسی در بسیاری از موارد بهتر از نیروی نظامی می‌تواند عمل کند و ارزانتر از نیروی نظامی می‌تواند اهداف کشور را به پیش ببرد به شرطی که متکی بر قدرت و امکانات کشور باشد و مردم ما بزرگترین ظرفیت هستند.
رییس دستگاه دیپلماسی یادآور شد: باید همانطور که حضرت امام (ره) فرمودند به مردم باید به عنوان ولی نعمت نگاه کنیم و آنها را برخودمان مقدم بدانیم؛ این درس‌هایی است که من به عنوان یک شاگرد کوچک در مکتب حضرت ایت لله هاشمی آموخته‌ام.
وی ادامه داد: امیدوارم این درس‌ها همواره به کشور کمک کند که از این مسیر دشوار و پرمخاطره که هیچ گاه بحرانی نبوده و بحرانی هم نخواهد بود به سلامت و با عاقبت بخیری و عزت و سربلندی و معیشت بهتر برای مردم عبور کنیم.
ظریف در بخش دیگر از سخنانش گفت: این مجلس با شکوه برای پاسداشت مردی است که از همه چیز خود برای انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی مایه گذاشت و از هیچ چیز برای پیشبرد اهداف انقلاب و پیشرفت این کشور ابا نکرد.
وی یادآور شد: آیت الله هاشمی از آبرویش که از همه چیز مهمتر است مایه گذاشت تا ما و جمهوری اسلامی سربلند باشیم.
وزیر امور خارجه اضافه کرد: در دنیای امروز لازم است برای اینکه بتوانیم اهداف کشور و انقلاب را پیش ببریم، تمامی ظرفیت‌های خود را به درستی بشناسیم و به موقع به کار ببندیم و برای رسیدن به اهداف جز موضوعات مقدس و ارزش‌های اصیل خود، موضوع دیگری را قدسی نکنیم.
ظریف تصریح کرد: از ابزارهای مختلف استفاده کنیم و نگران ثبت در تاریخ نباشیم چرا که تاریخ خود به درستی قضاوت خواهد کرد.
وی تاکید کرد: همه چیز ما مردم هستند پس برای مصالح مردم، خود را فدا کنیم و مصالح مردم را فدای خود نکنیم؛ ببینیم چه امکاناتی داریم؛ امکاناتتان را به درستی بشناسید.
وزیر امور خارجه با بیان این که در دنیای امروز استفاده از همه امکانات و ظرفیت‌ها ضروری است، ادامه داد: اما قبل از استفاده از این ظرفیت‌ها، شناسایی واقعی و واقع بینانه شرایط و شناخت ظرفیت‌ها و امکانات ضروری است.
ظریف خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی به برکت انقلاب اسلامی و به برکت تعلیمات حضرت امام(ره) و رهنمودهای رهبری شرایطی استثنایی در منطقه و جهان پیدا کرد.
وی ادامه داد: این شرایط همراه با خودش هم ظرفیت ایجاد می‌کند و هم چالش؛ این را هم بدانیم هیچ ظرفیتی بدون چالش نخواهد بود و هیچ فرصتی بدون چالش نیست.
وزیر امور خارجه یادآور شد: بدانیم خداوند امکانات را بدون تلاش عنایت نمی‌کند؛ تلاش ما و استفاده از ظرفیت‌ها و پذیرفتن برخی فشارها و چالش‌ها است که می‌تواند ما را در رسیدن به اهداف کمک کند، برای همین هم هست که مرحوم آیت الله هاشمی یک مصلح انقلابی و یک انقلابی مصلح بود.
ظریف با بیان اینکه نگرش ایشان همواره بر اصلاح شرایط با تکیه بر ارزش‌ها و ظرفیت‌های موجود بود، افزود: نمی‌شود برای اینکه ما از چالش‌ها خلاص شویم، ظرفیت‌های خودمان را که باعث قدرت ما شده است فراموش کنیم؛ نمی‌توانیم از بحران فرار کنیم زیرا ظرفیت‌ها، شرایط و ویژگی‌های ما ضرورت‌هایی را هم ایجاد کرده به خاطر این که دیگران در برابر این ظرفیت‌ها مقاومت می‌کنند.
وی اضافه کرد: عبور از این ظرفیت‌ها برای خلاصی از چالش‌ها و یا عبور از بحران‌ها هیچ گاه در ذات مرحوم آیت الله هاشمی نبود؛ ایشان همواره تاکید داشتند از توانمندی‌های جمهوری اسلامی عاقلانه، مدبرانه و با نگاه واقع بینانه نسبت به دنیا استفاده کنیم. برای همین بود که در بهترین شرایط ایشان مذاکره با صدام را شروع کرد.
وزیر امور خارجه خاطرنشان کرد: اگر آقای هاشمی نمی‌خواستند از ظرفیت‌ها استفاده کنند و اگر نگران این بودند که جامعه درباره مذاکره با فردی که این میزان به ملت ما خسارت وارد کرده، چه می‌گوید، هیچ گاه نمی‌توانستند مسیر تاریخ این منطقه را عوض کنند.
ظریف تاکید کرد: درایت مرحوم آیت الله هاشمی، مقام معظم رهبری و مجموعه نظام کشور بود که توانست از آن فرصت استفاده کند.
رییس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: اگر آیت الله هاشمی گفت‌و‌گو با امیر عبدالله را - در زمانی که این کار را کرد - انتخاب نمی‌کرد و از برخی نگرانی‌هایی که باعث می‌شد بگویند تاریخ درباره ما چه می‌گوید، عبور نمی‌کردند هرگز نمی‌توانستند تاریخ‌ساز شوند.
وی ادامه داد: بنابراین شناسایی ظرفیت‌ها و پذیرش امکانات و استفاده از این امکانات یک هوش و شجاعت ویژه می‌خواهد، شجاعتی که در امام، مقام معظم رهبری سراغ داریم و در آیت الله هاشمی رفسنجانی به وفور دیده می‌شد.
ظریف افزود: شجاعتی که بالاترین مرحله آن در پذیرش قطعنامه 598 بود که بین امام و آیت الله هاشمی برای اینکه کدام یک مسئولیت این کار تاریخ ساز ر ا به عهده بگیرند، رقابت بود، یعنی رقابت برای رسیدن به اهداف بود.
ژوی با بیان این که دیپلماسی خود یکی از ابزارهای قدرت است، خاطرنشان کرد: مردم در این منطقه به جمهوری اسلامی ایران با دید عزت و احترام نگاه می‌کنند زیرا ما به مردم خودمان متکی هستیم؛ امروز اگر بخواهیم در این منطقه به اطرافمان نگاه کنیم، هر کشوری یا سلاحش از ما بیشتر است یا زیر چتر یک ابرقدرت هسته‌ای قرار دارد.
وزیر امور خارجه به هزینه‌های کشورهای منطقه در موضوع تسلحات اشاره و خاطرنشان کرد: عربستان سال گذشته 67 میلیارد دلار و امارات متحده عربی 22 میلیارد دلار هزینه تسلیحات کردند؛ سایر کشورهای منطقه هم زیر چتر امنیتی یک ابرقدرت هسته‌ای قرار دارند، ما چه داریم که در این منطقه از همه قدرتمندتر و امن تر هستیم و از همه بیشتر آرامش داریم.
ظریف تصریح کرد: وجه تمایز ما با این رژیم‌ها که این همه هزینه تسلیحات می‌کنند و هنوز هم در نا امنی هستند و هنوز هم آقای ترامپ می‌تواند بگوید من می‌توانم با عبور از این کشورها در سه هفته عمر آنها را خلاصه کنم چیست، ما چه داریم که آنها ندارند، جز اتکا به خدا و مردم.
وی با بیان این که قدر این ظرفیت را بدانیم، تاکید کرد: همچنان که باید قدر ظرفیت حضورمان را در منطقه بدانیم یا قدر ظرفیت قدرت و استقلالمان را بدانیم، این موارد همه عوامل قدرت ما هستند و از هیچ کدام از آنها نمی‌توانیم عبور کنیم.
وزیر امور خارجه در ادامه ظرفیت دیگر را دیپلماسی دانست و ادامه داد: دیپلماسی یک توانمندی است که می‌تواند در کشوری شرایط خوب را تبدیل به شرایط نامناسب کند و بالعکس برای کشوری باعث شود از شرایط مناسب برای توسعه برخوردار شود و می‌تواند برای کشوری در شرایط نامناسب امنیت نسبی ایجاد کند.
ظریف در ادامه به کشور کوبا اشاره کرد و گفت: این کشور با فاصله کمی که از ایالات متحده بعنوان بزرگترین قدرت هسته‌ای دنیا دارد و مدتی هم هست چتر هسته‌ای روسیه را هم از دست داده است اما آن چیز که توانسته کوبا را امن نگه دارد، بیش از هر چیز قدرت دیپلماسی این کشور است؛ بنابر این دیپلماسی می‌تواند این امکان را فراهم کند که شما از شرایط مخاطره آمیز با امنیت عبور کنید.
وی یادآور شد: مجموعه این شرایط است که برای کشور قدرت ایجاد می‌کند و این قدرت را حضرت آیت الله هاشمی خوب می‌شناخت؛ من در مراحل مختلف، چه در جنگ ایران و عراق، چه در مذاکرات هسته‌ای اول و چه در مذاکرات اخیر که خدمت ایشان می‌رسیدم، این درک واقعی شناخت شرایط بین‌المللی در ایشان وجود داشت.
وزیر امور خارجه با بیان این که عدم شناخت شرایط بین‌المللی می‌تواند شما را در اوج قدرت به نابودی بکشاند، خاطرنشان کرد: مگر در مورد صدام نبود؛ زمانی که به کویت حمله کرد، مگر در اوج قدرت نبود؟ سلاح‌هایی که خود عرب‌ها به او داده بودند مگر کم بود؟ سعودی‌ها گفتند ما 75 میلیارد دلار به صدام کمک تسلیحاتی کردیم؛ این همه سلاح شیمیایی و تسلیحات شیمیایی چه شد؛ پس نشناختن شرایط زمان بود که باعث شکست افرادی همچون صدام شد.
ظریف یادآورشد: همین شرایط را قذافی هم در لیبی داشت و به خاطر نشناختن زمان افراط و تفریط کرد. بنابر این شناخت توانمندی‌ها و سرمایه‌گذاری بر توانمندی‌ها و مدیریت بحران‌ها یعنی اینکه شما بحران را به شکلی مدیریت کنید که توانمندی‌های کشور از این بحران سالم خارج شود.
وی با بیان اینکه مرحوم آیت الله هاشمی معمار هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بود، اظهار داشت: برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در زمان ریاست جمهوری ایشان شکل گرفت اما باید این توانمندی حفظ می‌شد نه اینکه این توانمندی به هدر رود و به جای اینکه زمینه قدرت جمهوری اسلامی ایران شود زمینه فشار بر جمهوری اسلامی ایران شود.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: فهم این شرایط نیازمند جامع‌نگری است؛ جامع‌نگری که اولا سیاست خارجی و سیاست را برای خدمت به مردم می‌داند و نه برای خدمت به نام خود در تاریخ. نام خود را هم برای خدمت به مردم می‌داند. آبروی خود و عزت خود را هم برای عزت مردم، انقلاب و کشور فدا می‌کند و این یک مشخصه خیلی بزرگ است.
ظریف خاطرنشان کرد: این واقعا مرام ایشان بود؛ اینکه آدم بتواند ازخودش برای منافع کشور عبور کند و بتواند از آبروی خودش که از جان مهمتر است برای منافع کشور و بهبود وضعیت کشور عبور کند.