پدیده 'دختران ریشو'، حاصل عدم پاسخگویی به مطالبات است.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، گسترش خشنونت های کلامی در کنار حوادث تلخ ورزشگاه های کشور در هفته های آغازین لیگ برتر، سوالات بسیاری را در خصوص چرایی وقوع این حوادث دامن زده است.
«داروین صبوری» جامعه شناس ورزش در میزگردی در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، عنوان داشت: این حوادث، تصویری هستند از آن چه در فضای امروز جامعه می گذرد. دخالت های نهادی و کمبود فضاهایی برای سر دادن شادی، خشم، اعتراض یا هیجانات، از جمله مهمترین دلایلی هستند که صبوری تاکید می کند باعث شده اند تا ما امروزه با چنین صحنه هایی در ورزشگاه های خود مواجه شویم.
- وضعیت امروز ورزشگاه‌های ما، غیرمنتظره نیست
صبوری بیان داشت: وضعیتی که امروز در ورزشگاه‌های کشور می‌بینیم؛ کاملاً طبیعی است. به عبارتی اگر ما امروز سکوهای امن، اخلاقی و با ادب داشتیم، باید جلسه‌ای اضطراری برگزار می‌کردیم و به این سوال پاسخ می‌دادیم که چرا وضعیت ورزشگاه‌های ما، شبیه جامعه ما نیست. محیط ورزشی، بخشی از محیط بزرگتر یعنی جامعه است. فساد، زد و بند و شرایط نامطلوبی که در جامعه وجود دارد، به صورت نمادین در نهاد ورزش انعکاس پیدا کرده‌اند.
- دستکاری و دخالت در نهادهای اجتماعی، آسیب‌زا هستند
صبوری معتقد است: نهادهای اجتماعی ما امروز درگیر دو مساله هستند. مساله اول دستکاری در وضعیت طبیعی این نهادها و مساله دوم دخالت این نهادها در یکدیگر است. دستکاری در نهادها باعث شده است که حیات طبیعی آنها مختل گردد. تلاش برای استاندارد کردن این نهادها باعث آشفتگی در آنها شده است.
مهمترین تعریف نهاد اجتماعی، این است که این نهادها باید حیاتی طبیعی و خودتنظیم‌گر داشته باشد. زمانی که بخواهیم برای نهادها استاندارد تعریف کنیم، وضعیت این نهادها رو به ناهنجاری می‌رود. تلاش برای استاندارد سازی مداوم باعث شد که تعاریف در هم بریزند و در نهایت بسیاری از پدیده‌ها از مرزهای مورد نظر ما بیرون مانده و در نتیجه به آنها انگ ناهنجاری می‌خورد.
- در بیان واقعیت‌ها، تعارف می‌کنیم
صبوری این نکته را متذکر شد: گزارشگران ما سال‌ها گفته‌اند که تماشاگران ما، بهترین تماشاگران دنیا هستند. انگار که با هم تعارف داریم. وقتی فهمیدیم که بهترین تماشاگران دنیا را نداریم، دروغ دیگری ساختیم و اصطلاحی به اسم تماشاگرنما را جعل کردیم. یعنی تماشاگران ما خوب هستند و اگر از کسی رفتار مناسبی سر نزد، تماشاگر نبوده و باید نام او را تماشاگرنما گذاشت. ما امروز به جایی رسیدیم که مجبوریم اعتراف کنیم که ما بهترین تماشاگران دنیا را نداریم.
- جامعه نیاز فوری به فضایی برای بیان احساسات و نظرات دارد
صبوری افزود: جامعه نیاز به میدان‌های متفاوتی دارد. جامعه به فضاهایی احتیاج دارد که مردم بتوانند در آنجا شادی کرده و دیگری را کشف کنند و ببینند. مردم به فضاهایی نیاز دارند که در آن موسیقی گوش کنند، فریاد بزنند یا حتی اگر خشمی دارند، آن را بروز دهند. تمامی این میدان‌ها امروزه بسته شده است. در این وضعیت ورزشگاه‌های ما جایگزین تمام محیط‌های دیگر می‌شود. ورزشگاه‌ها به محل شادی، خشم، اعتراض یا هر بیان جمعی دیگری در جامعه تبدیل می‌گردند. باید اجازه داد این خشم‌ها، شادی‌ها، اعتراضات و غیره، قبل از آنکه انباشت شوند، در زمان و مکان مناسب خود بیان شوند.
- پدیده دختران ریشو، حاصل عدم پاسخگویی به مطالبات است
صبوری اضافه کرد: وقتی به حضور بانوان در ورزشگاه‌ها به عنوان یک مطالبه در زمان و مکان خود پاسخ داده نمی‌شود، ما با پدیده دختران ریشو مواجه می‌شویم؛ در حالی که اگر شرایط مناسبی برای حضور بانوان در ورزشگاه‌ها فراهم شود، چنین اتفاقات و مسائلی رخ نخواهد داد و پدیده‌ها، روند طبیعی خود را طی خواهند کرد.
- باشگاه‌ها امکان انجام کار فرهنگی ندارند
این مدرس دانشگاه، ضمن اشاره به اساسنامۀ فیفا، تاکید می‌کند که بر این اساس بنگاه تجاری حق کار فرهنگی ندارد در نتیجه باشگاه فرهنگ ـ ورزشی دروغی بیش نیست. اگر اساسنامه تمام باشگاه‌های فوتبال ما را بررسی کنید، با چیزی به نام کار فرهنگی مواجه نخواهید شد.
واقعیت آن است که باشگاه‌ها نمی توانند کار فرهنگی چندانی صورت دهند؛ زیرا در عمل بنگاه تجاری هستند.
این واقعیت امروز وجود دارد که حتی در ورزشگاه‌های شهرهای کوچک هم ناهنجاری‌های بسیاری را می‌توان دید. این ناهنجاری‌ها بازتاب شرایط اجتماعی است. مردم دچار تنگناهای اقتصادی و برخی فشارها هستند.
طبق برخی آمارها، مردم ایران شاد نیستند و طبیعی است که این شرایط و مشکلات باعث می‌شود تا تماشاگران در ورزشگاه‌ها، به آسانی خشمگین و معترض شوند.
ما نباید جامعه را مبری از ناهنجاری‌ها بدانیم. چنین تفکری، راه را بر گفت‌وگو و نقد می‌بندد. باید پذیرفت که تماشاگر خوزستانی از کمبود آب و آلودگی هوا در عذاب است. یک تماشاگر در رطوبت 90 درصد و گرمای شدید هوا در یک ورزشگاه چطور می تواند آرامش خود را حفظ کند؟
- می‌توان از ستاره‌های ورزشی برای حل مسائل اجتماعی استفاده کرد
این جامعه شناس ورزش بیان داشت: ما در فوتبال با مسئولیت‌های اجتماعی مواجه هستیم. فیفا معتقد است که باید به وسیله فوتبال به مسئولیت‌های اجتماعی پرداخت. اگر در یک جامعه فقر، سرطان، بیکاری یا کودکان کار مساله اجتماعی هستند، به وسیله ستاره‌ها، تیم‌ها و تولید کنندگان لوازم ورزشی، می‌توان به کمک آنها شتافت و این اقدامات، جهان را به جای بهتری برای زندگی تبدیل خواهد کرد. اما امروزه جلوی ستاره شدن افراد را گرفته می‌شود. افراد زمانی ستاره می‌شوند که بمیرند. ستارگان ورزشی ما، سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی ما هستند و نباید آنها را تخریب کرد.
در باشگاه‌های ورزشی از جامعه شناس یا مردم شناس ورزش استفاده نمی‌شود. در وزارت ورزش هم همین طور است. نفرات بسیاری به مسابقات جام آسیایی جاکارتا یا جام جهانی روسیه فرستاده می‌شوند؛ اما یک جامعه شناس در میان آنها نیست تا بتوان از تجارب جهانی استفاده کرد.
باید جامعه شناسان و فرهنگ شناسان به مسابقات جهانی اعزام شوند و پس از بررسی تجارب دیگر کشورها، دست به طراحی الگوهایی قابل استفاده برای مدیریت ورزش کشور بزنند.
- کالای فرهنگی، ستون فرهنگ است
صبوری معتقد است: مهمترین رکن فرهنگ در هر جامعه‌ای، کالای فرهنگی است و باید عناصر فرهنگی را تبدیل به کالای فرهنگی کرد تا در تاریخ بماند. این کالا می‌تواند یک کتاب ورزشی، یک لنگه دستکش مشت‌زنی قهرمان، یا لباس یک ورزشکار باشد. ساخت کالاهای فرهنگی، به بهبود وضعیت محیط ورزشی ما کمک شایانی خواهد کرد.
- عدم ورود بانوان به ورزشگاه‌ها، یک تاخر فرهنگی است
این متخصص مسائل اجتماعی ورزش، تاکید کرد: ورود بانوان به هر عرصه اجتماعی، جنبه‌های مثبتی دارد. نمی‌توان درصد بالایی از بانوان کشور را وارد عرصه دانشگاهی، فرهنگی، اقتصادی، هنری و اجتماعی کرد؛ اما همین بانوان را از ورود به میادینی مثل ورزشگاه منع نمود. این یک تأخر اجتماعی است و باعث بروز آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی فراوانی می‌شود که امروز نمونه‌های آن را در ورزشگاه‌ها شاهد هستیم.