به گزارش همشهری، اثرگذاری جهش نرخ ارز در افزایش 13.7درصدی صادرات غیرنفتی در 5ماه نخست سال‌جاری نسبت به‌مدت مشابه در سال قبل منعکس شده است؛ براین اساس همزمان وزن صادرات غیرنفتی ایران در این دوره کاهش 2درصدی را تجربه کرده است.
آمارهای گمرک ایران نشان می‌دهد از ابتدای فروردین تا پایان مردادماه سال‌جاری، ایران ۴۶ میلیون و ۲۹۶ هزار تن کالای غیرنفتی صادر کرده که نسبت به دوره مشابه سال قبل 2درصد افت کرده است. با وجود این ارزش این کالاها به ۱۹ میلیارد و ۳۱۸ میلیون دلار رسیده که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 13.7درصد افزایش داشته است.
نکته قابل‌تأمل این است که محاسبه ارزش صادرات ایران به یورو، از رشد ۲۸.۸۴ درصدی آن در 5ماه امسال حکایت دارد که احتمالا از قیمت‌گذاری عجیب دلار و یورو در بازار ثانویه ناشی می‌شود زیرا به تازگی در قیمت‌گذاری این بازار یورو ارزان‌تر از دلار معامله می‌شود درحالی‌که قبلا نرخ برابری یورو به دلار در بازار ایران، به‌تبع بازارهای جهانی معادل 1.16بوده و هر یورو 1.16دلار قیمت داشته است اما در قیمت‌گذاری بازار ثانویه ایران این نرخ معکوس شده بود.
- صادرات غیرنفتی با بوی نفت
گمرک ایران اقلام عمده صادراتی را در 5ماه نخست امسال به‌ترتیب میعانات گازی، پروپان مایع‌شده، روغن‌های سبک و فراورده‌ها به‌جز بنزین، متانول و پلی‌اتیلن گرید فیلم اعلام کرده است. در این دوره ۳۰ درصد از ارزش کل صادرات غیرنفتی ایران به پتروشیمی‌ها مربوط بوده، ۱۱.۲۳ درصد به میعانات گازی و ۵۸.۴۸ درصد به سایر کالاها تعلق داشته که به‌ترتیب 5کشور چین، امارات، عراق، افغانستان و هند عمده‌ترین مقاصد صادرات آن بوده‌اند.
- افزایش سهم کالاهای مصرفی از واردات کشور
با افزایش قیمت ارز در ایران میزان واردات روند نزولی در پیش گرفته درحالی‌که این افزایش قیمت به نفع صادرات بوده و باوجود محدودیت‌های ناشی از تحریم، بازهم صادرات کشور رشد کرده است. در این وضعیت میزان صادرات غیرنفتی در 5ماه نخست امسال 425میلیون دلار بیشتر از ارزش واردات بوده و تراز تجاری کشور مثبت مانده است.
نکته قابل‌تأملی که مرکز پژوهش‌های مجلس نیز آن را به چالش کشیده، افزایش واردات کالاهای مصرفی باوجود کاهشی بودن روند واردات است. مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد پس از جهش نرخ ارز در سال‌های 90و 91، ارزش واردات کمتر شده اما این کاهش عمدتا ناشی از افت ارزش واردات کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای بوده درحالی‌که همزمان سهم کالاهای مصرفی از کل واردات افزایش پیدا کرده است.
براین‌اساس ارزش واردات از 62میلیارد دلار در سال 90به 50میلیارد دلار در سال 96کاهش یافته درحالی‌که سهم کالاهای مصرفی از 13 به 18درصد رشد کرده است. مرکز پژوهش‌های مجلس، روند کاهشی کالاهای سرمایه‌ای و روند افزایشی کالاهای مصرفی را زنگ خطر برای کاهش تمایل به سرمایه‌گذاری در بخش تولید اعلام کرده و بالا ماندن سهم کالای واسطه‌ای از واردات را نیز نشان‌دهنده وابستگی صنایع داخلی به تأمین مواداولیه از خارج دانسته است که به‌واسطه تنش‌های ارزی و گران شدن واردات، می‌تواند مشکلاتی برای تولیدکنندگان ایجاد کند.
این تغییرات در بررسی واردات ایران در سال‌های 95و 96نشان دهنده شرایط بسیار نامساعدتری است زیرا در این دو سال ارزش واردات از 40میلیارد دلار به 50میلیارد دلار رسیده که 6میلیارد از این افزایش، سهم کالاهای واسطه‌ای بوده و 4میلیارد دلار باقی‌مانده به کالاهای مصرفی اختصاص داشته است. براساس این آمار ارزش کالاهای مصرفی وارد شده در سال 96حدود 66درصد از سال 95بیشتر شده است.
- قطعات منفصله خودرو در صدر واردات
براساس آمارها، ایران در 5ماه اخیر ۱۳میلیون و ۹۶۳هزار تن کالا به ارزش ۱۸ میلیارد و ۸۹۳ میلیون دلار وارد کرده که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل با کاهش ۵.۸۲ درصدی وزن و ۹.۶۶ درصدی ارزش همراه بوده است. نکته قابل‌توجه اینکه در این دوره، با ممنوع شدن واردات خودروی کامل (CBU)، واردات قطعات منفصله برای تولید اتومبیل سواری (SKD) افزایش یافته و رتبه اول کالاهای وارداتی ایران را از آن خود کرده است.
این قطعات با ردیف ۸۷۰۳ برای تولید اتومبیل سواری بنزینی با حجم سیلندر ۲۰۰۰ سی‌سی باسهم، ۱۴ تا کمتر از ۳۰ درصد ساخت داخل به ارزش ۸۸۲ میلیون دلار وارد شده و ۴.۶۷ درصد از کل ارزش واردات کشور را شامل شده است. در ادامه برنج، ذرت دامی، لوبیای سویا و الکترود زغالی برای کوره‌ها در رتبه‌های دوم تا پنجم اقلام عمده وارداتی قرار گرفته‌اند که از 5مبدأ عمده چین، امارات، کره‌جنوبی، هند و آلمان وارد شده‌اند.