تمایلات خودکشی در نوجوانان اغلب تحت تاثیر عواملی چون احساس ننگ، تغییرات رشد و فشارهایی نظیر تاثیرات گروه‌های مختلف نوجوانان بر یکدیگر قرار دارد که به سختی می‌توان این عوامل را مورد هدف قرار داد و مقابله با آنها نیازمند استراتژی‌های پیشگیرانه مبتنی بر شواهد خاص است.
به طور کلی معضل خودکشی در سراسر جهان در حال تشدید است به طوری که در ۴۵ سال گذشته نرخ خودکشی جهانی ۶۰ درصد افزایش داشته است.
استراتژی‌های پیشگیری از خودکشی اکثرا تحت بررسی و تحقیق بوده، بودجه کمی به آنها اختصاص یافته و اغلب یکپارچه نیستند. در این میان، برخی از کشورها به طور مستقل با برنامه‌های هدفمند، سرمایه‌گذاری‌های دولتی و حمایت جامعه، قادر به مقابله با این روند رو به رشد جهانی و کاهش نرخ خودکشی بوده‌اند. این برنامه‌های انفرادی با ایجاد انسجام اجتماعی، رفع احساس ننگ و کمک به دسترسی مردم به خدمات حمایتی، جان بسیاری از افراد را نجات داده‌اند.
عوامل بسیاری می‌تواند باعث اقدام به خودکشی در افراد شود. به عنوان مثال در زمان افزایش تنش‌های سیاسی، عدم ثبات اقتصادی یا تحولات فرهنگی به طور معمول نرخ خودکشی افزایش می‌یابد. در حالی که بدیهی است در موقعیت‌های صلح‌آمیز و موفقیت‌زا این آمار رو به کاهش دارد.
استراتژی‌های مقابله با خودکشی به طور کلی باید شامل نظارت، محدودیت ابزار (به عنوان مثال مسدود کردن دسترسی به پل‌ها و پشت بام‌های بلند)، راهبردهای مطرح شده در گزارش‌های رسانه‌ای در مورد خودکشی، کاهش احساس ننگ در ارتباط با مشکلات، افزایش آگاهی عمومی و همچنین آموزش کارکنان بخش سلامت و بهداشت، پلیس و دیگر افرادِ مرتبط با این مشکل باشد.
در حال حاضر ۸۰ کشور دنیا دارای راهکارهای پیشگیری از خودکشی بوده و ۱۳ کشور نیز در حال توسعه این راهکارها هستند.
- اتحاديه اروپا
به گزارش پایگاه اینترنتی "یوروپا"، پروژه نجات و توانمندسازی زندگی جوانان در اروپا (SEYLE) که توسط اتحادیه اروپا سرمایه گذاری شده، این موضوع را مورد توجه قرار داده و یک برنامه مداخله‌آمیز و موثر مبتنی بر مدارس برای افراد ۱۴ تا ۱۶ ساله راه‌اندازی کرده است. این برنامه تحت عنوان جوانان آگاه از سلامت روان (YAM) نوجوانان را توانمند می‌سازد.
این برنامه پنج ساعته که طی چهار هفته اجرا می‌شود مدتی است در مدارس چندین کشور از جمله انگلیس، اتریش، سوئد، ایالات متحده و استرالیا مورد استفاده قرار گرفته است. یک استاد روان پزشکی و متخصص خودکشی در سوئد در مورد برنامه (YAM) می‌گوید: در این برنامه جوانان به عنوان متخصصان سلامت روانِ خود در نظر گرفته شده و صدا و تجربیات آنها شنیده می‌شود.
یک انسان شناس و محقق سلامت روان عمومی در آمریکا نیز در این ارتباط می‌گوید: این تکنیک به جوانان کمک می‌کند تا مشکلات پیچیده سلامت روانی مانند استرس، بحران‌ها، قلدری، تبعیض، افسردگی و خودکشی را بازتاب دهند. این برنامه طراحی شده تا درک دانش آموزان را در مورد سلامت روان تغییر داده و مهارت‌های مقابله و مدیریت وقایع ناسازگار زندگی را در آنها بهبود بخشد.
همچنین بررسی‌ها روی تعیین میزان کارآیی برنامه YAM در بیش از ۱۱ هزار نوجوان از ۱۶۸ مدرسه در ۱۰ کشور عضو اتحادیه اروپا صورت گرفته است. بررسی‌ها نشان داد این برنامه موفقیت آمیز بوده و به طور موثری در جلوگیری از موارد جدید افسردگی، افکار خودکشی شدید و اقدام به خودکشی موفق بوده است. در حقیقت این برنامه موارد اقدام به خودکشی را در این گروه سنی در مقایسه با دیگر گروه‌ها به نصف رسانده است.
این برنامه همچنین منجر به ایجاد یک پایگاه داده گسترده شده که بینش کلیدی در مورد سلامت رفتاری و روانی نوجوانان اروپایی فراهم آورده است. به عنوان مثال مطالعات صورت گرفته در این داده‌ها نشان می‌دهد که در حدود ۲۹ درصد از این نوجوانان علائم خفیفی از افسردگی وجود داشته، بیش از یک چهارم رفتارهای خودآزاری و حدود یک پنجم آنها خواب کمتر از شش ساعت در شب داشته‌اند که با مشکلات عاطفی و رفتاری، اضطراب و افکار خودکشی مربتط بوده است.
آگاهیِ بیشتر در مورد گرایش‌های خودکشی نوجوانان و مقابله با هر گونه نشانه‌های اولیه بعدها کمک می‌کند تا بار اجتماعی اساسی آن را بتوان کاهش داد. زیرا افرادی که اقدام به خودکشی در جوانی داشته‌اند بعدها در بزرگسالی مشکلات روانی مزمن‌تری همچون افسردگی، وابستگی به مواد و مشکلات و سلامت جسمانی همچون سندروم متابولیک و بیماری‌های التهابی را تجربه خواهند کرد. علاوه بر آن احتمال شرکت در جرایم خشونت بار، سوء استفاده از شریک زندگی، بیکاری و نیاز طولانی مدت به مراقبت‌های بهداشتی در این افراد افزایش خواهد یافت.
بنابر گزارش هافینگتن پست، ۳۰ سال پیش همه گیر شدن معضل خودکشی در مردان فنلاندی این کشور را بر آن داشت تا به حل این مشکل در سطح ملی پرداخته و فنلاند به اولین کشور در مقابله با حل این معضل تبدیل شود. سه سال بعد در سال ۱۹۹۰ نرخ خودکشی به ۴۹.۳ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر رسید و پس از آن تا کنون بطور پیوسته در حال کاهش بوده است. طبق آخرین بررسی‌ها نرخ خودکشی در فنلاند ۱۶.۳ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر برآورد شده است که اگرچه هنوز نسبت به کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی بالاست اما در مقایسه با آمار آن در سال ۱۹۹۰ که دومین نرخ خودکشی در جهان به حساب می‌آمد، وضعیت مناسبی دارد.
نکته مهم در مورد برنامه فنلاند در حل معضل خودکشی این است که ساده یا سریع نبوده و به طور پیوسته طی بیش از یک دهه اجرا شد. در این طرح با همکاری و حمایت نهادهای دولتی و هماهنگ کنندگان پروژه، برنامه‌هایی را در تمام بخش‌های جامعه شامل مدارس، نیروهای دفاعی - نظامی، کلیساها، سازمان‌های رفاهی و مهمتر از همه کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و امدادگران توسعه دادند. یکی از جنبه‌های مهم این رویکرد، برنامه مدیریت بحران در مدارس فنلاند بود. مدیران، معلمان، کارکنان رفاهی و روان شناسان مدرسه همگی در مورد نحوه واکنش در شرایط بحرانی مانند خودکشی یا اقدام به خودکشی در دانش آموزان یا والدین آنها آموزش دیده‌اند و "مدل کاری بحران" در سراسر مدارس گنجانده شده است. پس از انجام این برنامه مدارس نه تنها اعلام کردند بهتر قادر به واکنش در شرایط بحرانی هستند بلکه اعلام کردند تمامی کارکنان تمایل بیشتری به گفت‌وگو در مورد مسائل دردناک خود دارند که این باعث می‌شود احساس ننگ در مورد این مسائل از بین رفته و افرادی که با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند راحت‌تر سراغ کمک بروند.
هر ساله در فنلاند نیز مانند دیگر کشورها به ازای هر خودکشی منجر به مرگ، ۱۰ تن دیگر نیز اقدام به خودکشی می‌کنند. این بدان معناست که مراقبت بهتر از این افراد یکی از عوامل اصلی کاهش نرخ خودکشی است. بیش از نیمی از افرادی که در این کشور دست به خودکشی می‌زنند زیر ۳۵ سال سن دارند. در دهه ۹۰ میلادی فنلاند خدمات بهداشت روان را از بیمارستان‌ها دور کرده و درمان افراد را در جامعه و مراکز مراقبت بهداشتی ادامه داده است. مراقبت‌های پس از اقدام به خودکشی افزایش یافته و ارتباط فرد با نزدیکانش و کارکنان مراقبت بهداشتی تقویت شد. سازمان جهانی بهداشت (WHO) از رویکردها و برنامه‌های پیشگیری و کاهش نرخ خودکشی فنلاند همواره حمایت و بر اهمیت پیشگیری از خودکشی تاکید کرده است.
افراد سالمند اغلب در معضل خودکشی نادیده گرفته می‌شوند، در حالی که این افراد به طور خاص جزو گروه‌های پرخطر هستند. چرا که افراد سالمند بیشتر در معرض ناتوانی‌های جسمی و انزوای اجتماعی قرار داشته و در شرایط بحرانی به خدمات حمایتی (مانند سرویس‌های تلفنی امدادی یا گروه‌های آنلاین) دسترسی ندارند.
در ایتالیا در حالی که نرخ کلی خودکشی میزان پائین ۵.۴ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر به ثبت رسیده، بیشترین میزان خودکشی در میان سالمندان دیده می‌شود. برای رسیدگی به این معضل، یک خط تلفنی دو طرفه حمایتی در شمال ایتالیا راه‌اندازی شد. اولین خط سرویس به نام "تلفن کمک" نام گرفت که فرد می‌تواند در هر زمان برای گرفتن کمک تماس بگیرد و دومین خط سرویسی به نام "تلفن بررسی" نام گرفته که هفته‌ای دو بار برای تعیین افراد در معرض خطر و ارائه حمایت‌های عاطفی در دسترس قرار دارد.
بررسی‌ها نشان داد این خط تلفنی موفقیت آمیز بوده و نرخ خودکشی در افرادی که از این خط استفاده می‌کردند نسبت به افرادی در همان رده سنی که از آن استفاده نمی‌کردند، ۳.۵ برابر کمتر بوده است. جوامع مدرن به طور فزاینده‌ای در حال منزوی شدن هستند و به همین دلیل اطمینان یافتن از اینکه همه افراد به خدمات حمایتی دسترسی دارند، سخت شده است.
نسل‌های قدیمی‌تر نیز کمتر به اینترنت دسترسی دارند. استراتژی‌های ساده‌ای همچون چنین خط‌های تلفنی حمایتی از راه‌هایی است که می‌تواند دسترسی افراد سالمند را به خدمات حمایتی و کمک به آنها در شرایط بحرانی را تضمین کند. موفقیت چنین پروژه‌هایی بسیار دلگرم کننده است. این برنامه‌ها نشان می‌دهد که ارتباطات انسانی در حل چنین معضل‌هایی کلیدی است. چرا که موفق‌ترین برنامه‌ها آنهایی هستند که ارتباط میان افراد را تقویت کرده و خدمات حمایتی را از طریق تماس، مشاوره و برنامه‌های آموزشی فراهم می‌آورند.
بدیهی است افرادی که در ارتش و محیط های نظامی قرار دارند، بیشتر از دیگر افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های روانی و اقدام به خودکشی هستند. مطالعات صورت گرفته توسط مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی نشان می‌دهد که نیروهای نظامی که در درگیری‌ها شرکت داشته‌اند، حتی ده‌ها سال پس از بازگشت از نبرد سه برابر بیشتر از افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به اختلال استرس پس از آسیب روانی (PTSD) هستند که از عوامل اصلی خودکشی است.
در اوایل دهه ۹۰ میلادی نرخ خودکشی در نیروی هوایی آمریکا به سرعت در حال افزایش بود به طوری که تا سال ۱۹۹۵ به ۱۵.۸ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر رسیده بود. در سال ۱۹۹۶ این کشور برنامه‌ای اجرا کرد که نرخ خودکشی را در نظامیان به شدت کاهش داده و تا سال ۲۰۰۲ به حدود شش نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر رساند.
کلید موفقیت این برنامه این بود که ننگ موجود در مورد مشکلات روحی را در سازمان‌هایی که بیشتر تحت سلطه مردان است مانند نیروهای نظامی نشان گرفت. در ایالت متحده آمریکا، مردان چهار برابر بیشتر از زنان به دلیل خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. یکی دیگر از دلایل اصلی موفقیت این برنامه این بود که نیروی هوایی شروع به تشخیص افرادی که در معرض خطر خودکشی قرار داشتند، کرده و کمک‌های لازم را پیش از آن که دیر شود به آنها ارائه می‌دهد.
در این برنامه ۱۱ اقدام صورت گرفت. این اقدامات شامل آموزش‌های رسمی پیشگیری از خودکشی به تمامی پرسنل نظامی، آموزش به فرماندهان نظامی برای شناختن علائم هشدار دهنده و تشویق افراد در معرض خطر برای کمک گرفتن است. همچنین وضعیت عاطفی هر کسی که در نیروی هوایی بازداشت یا تحت بازجویی قرار گرفته به شدت تحت نظارت قرار گرفته و تیم‌های پاسخ به استرس‌های پس از آسیب روانی در سراسر جهان برای کمک به موارد آسیب‌های روانی مانند حملات، حوادث جدی یا خودکشی راه اندازی شد. مهمتر از همه فرماندهان نیروی هوایی در تمامی سطوح فعالانه درگیر شده و در تشویق به فرهنگی پذیراتر در میان پرسنل نظامی حضور یافتند.
به نوشته پایگاه اینترنتی بیزینس اینسایدر، طبق گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه از سال ۲۰۰۳ کره جنوبی بالاترین نرخ خودکشی را در میان کشورهای توسعه یافته داشته است. در حالی که نرخ خودکشی در سراسر کشورهای توسعه یافته در دهه‌های گذشته کاهش یافته کره جنوبی با افزایش این نرخ مواجه بوده است. به طوری که نرخ خودکشی در این کشور در سال ۱۹۹۵ میلادی، ۱۲.۷ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر بوده اما در سال ۲۰۱۰ به ۳۳.۳ نفر در هر ۱۰۰ هزار نفر رسیده است.
خودکشی در سالمندان کره‌ای بسیار برجسته است. به نحوی که ۳۰ درصد قربانیان خودکشی را سالمندان تشکیل داده‌اند که بیش از ۶۵ سال سن دارند. سالمندان سهم بیشتری از جمعیت کره جنوبی را تشکیل داده و تقریبا نیمی از آنها در فقر زندگی می‌کنند. خودکشی همچنین از عوامل اصلی مرگ نوجوانان کره‌ای است. در سال ۲۰۱۴ حدود هشت درصد از نوجوانان این کشور اعلام کردند به خودکشی فکر می‌کنند. تمایل به خودکشی در افراد مشهور کره‌ای نیز باعث افزایش آمار خودکشی در این کشور می‌شود.
در کره جنوبی نیز مانند بسیاری از کشورهای جهان، افسردگی و دیگر بیماری‌های روحی به شدت ننگ محسوب می‌شود. بسیاری از مردم کره جنوبی دیدگاهی قدیمی و منسوخ نسبت به بیماری‌های روحی داشته وتصور می‌کنند وقتی کسی به خودکشی می‌اندیشد، قدرت کافی برای ادامه زندگی ندارد و ضعیف است و میزان همدردی و علاقه به تفحص در مورد علل این معضل پائین است.
اما این روند به آرامی در حال تغییر است و از سال ۲۰۱۰ نرخ خودکشی در کره جنوبی کاهش یافته است. چرا که برخی برنامه‌های کاهش و پیشگیری از خودکشی در حال اجرا در این کشور است. به عنوان مثال خرید و فروش یک نوع آفت‌کش به نام "پاراکوات" که نقش مهمی در خودکشی‌های مردم کره جنوبی دارد ممنوع شده است.
پاراکوات و سایر آفت‌کش‌ها یک پنجم از خودکشی‌های این کشور را بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ به خود اختصاص داده‌اند. مسمومیت به طور کلی دومین روش شایع خودکشی در افراد سالخورده این کشور است. این ممنوعیت‌ها میزان خودکشی با سموم را در کره جنوبی ۴۶ درصد کاهش داده است.
در ماه ژانویه دولت کره جنوبی ابتکاری جدید برای کاهش میزان خودکشی آغاز کرد که "مشارکت جامعه" نام گرفت. در این برنامه یک میلیون عضو گروه‌های مذهبی و مدنی برای پیشگیری از خودکشی آموزش دیده و پرونده‌های مربوطه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و آزمایشات تشخیصی بیشتری صورت خواهد گرفت. اما بودجه اختصاص یافته برای این اقدامات ۹.۲ میلیون دلار در نظر گرفته شده که کافی نبوده است.
با این حال رئیس جمهوری کره جنوبی قول داده نرخ خودکشی کشور را به ۲۰ مرگ در هر ۱۰۰ هزار نفر تا سال ۲۰۲۰ کاهش دهد.
طبق آمارهای رسمی مربوط به سال جاری میلادی (۲۰۱۸) تاکنون که در پایگاه آماری World Population Review منتشر شده، بالاترین نرخ خودکشی به ترتیب مربوط به کشورهای سریلانکا، لیتوانی، گویان، کره‌جنوبی، مغولستان، قزاقستان، سورینام، بلاروس، گینه استوایی، لهستان، لتونی، مجارستان، اسلوونی، آنگولا ، بلژیک بوده است.
*منبع: ایسنا به نقل از اینترتیلز