محور اول اخلاقیات و عرفانیات عاشوراست؛ امام‌حسین(ع) در بیاناتی که در روز عاشورا همچنین در نامه‌ها و سخنرانی‌هایی که در مسیر کربلا داشتند اوج مسائل عرفانی و اخلاقی را بیان کردند.
ایشان مسائل توحیدی را به بهترین وجه و زیباترین بیان مطرح کردند. در دعای عرفه ما سرشارترین مضامین عرفانی را مشاهده می‌کنیم که واقعا نشان‌دهنده مقام پناه لله است که امام حسین(ع) به آن رسیده بودند. این محور بسیار عمیق، لطیف و زیبایی است که ما باید با مطالعه کلمات سیدالشهدا و دقت در مضامین آنها سعی کنیم به آن معرفت لازم برسیم و علاوه بر شناخت معرفت، سعی کنیم که در عمل به رفتار، خود را به آن مقام وحدت و توحیدی که سیدالشهدا نایل شده بودند، نزدیک کنیم.
محور دوم برای آموزه‌های عاشورایی، مسائل عدالت‌طلبی و آزادیخواهی است؛ امام‌حسین(ع) شخصیتی داشتند که تاب ظلم و بی‌عدالتی را نداشتند و با جلوه‌های ظاهری ظلم که حکومت بنی امیه بود، درگیر شدند؛ مواجهه ایشان با یزید و عبیدالله بن زیاد، شمر و عمر سعد در حقیقت از باب مقابله با ظلم ظالمین سیاسی و اجتماعی بود که برای همه انقلابیون در طول تاریخ هم درس‌آموز بوده است. مهاتما گاندی رهبر انقلاب هند اقرار می‌کند که از امام‌حسین(ع) درس گرفت و در برابر استعمار انگلستان ایستاد.
محور سوم از آموزه‌های عاشورا، مردم‌داری است؛ دلسوزی امام‌حسین(ع) برای ملت و حقوق مردم در این باب قابل اشاره است. «الا ترون ان الحق لا یعمل به و ان الباطل لایتناهى عنه...» فریاد امام حسین(ع) بود. ایشان به مردم می‌گفتند که آیا نمی‌بینید حقوق شما ضایع می‌شود و به حق عمل نمی‌شود و از باطل نهی نمی‌شود و بیت‌المال شما غارت می‌شود، آیا نمی‌بینید خلیفه شما که باید در جهت منافع شما کار کند، به عیش و عشرت می‌پردازد و بیت‌المال را صرف لهویات خود می‌کند؟ اینها نشان‌دهنده آن بود که امام حسین(ع) مردم‌داری را یک فضیلت می‌دانستند و دفاع از حقوق عامه مردم را برای خود به‌عنوان یک وظیفه و مسئولیت احساس می‌کردند. این محورها، آموزه‌های عاشورایی نهضت سیدالشهدا هستند.