به گزارش ایسنا، بر اساس مباحث مطرح شده در این دادگاه؛ اقدامات رئیس جمهور آمریکا می‌تواند حق و حقوق ایران را بر اساس تجارت بگیرد. رادیو اکتیوی که ایران تولید می‌کند می‌تواند بر بندهای بی و دی قرارداد مودت که در خصوص امنیت آمریکا هست تاثیر بگذارد. ایران می‌تواند از کمک‌های انسان دوستانه بهره‌مند بشود. ایران می‌تواند به موارد انسان دوستانه مثل واردات دارو، مواد کشاورزی، مواد غذایی که ایران بر رفاه مردمش تاثیر گذارد و حتی وارنتی آنها بهره‌مند باشد.
همچنین بر اساس این حکم که "دستور اقدامات تامینی موقت" نام داد، آمریکا بر اساس تعهداتش ذیل پیمان مودت، باید به نحوی مقتضی هر مانع بر آمده از دستور ۸ می ۲۰۱۸ بر صادرات آزاد دارو و تجهیزات پزشکی، محصولات کشاورزی و قطعات و تجهیزات یدکی هواپیماهای مسافرتی از جمله تعمیرات و گارانتی و بازرسی لازم برای ایمنی هوانوردی را رفع کند. در صدور مجوز مبادلات مالی و انتقال پول مرتبط با اقلام فوق‌الذکر نباید هیچ مانعی ایجاد شود. طرفین باید از هر اقدامی که مناقشه را تشدید کرده و یا دامنه آن را گسترش داده و حل مناقشه را دشوارتر کنند، خودداری کنند. تدابیر فوق‌الذکر موقت هستند و تا زمان حصول رأی نهایی دیوان، برای طرفین الزام‌آور خواهند بود.
در این دادگاه؛ دیوان بین‌المللی دادگستری با تاکید بر اینکه این دادگاه نیاز به احراز کامل صلاحیت خود برای صدور قرار موقت به منظور لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران ندارد اعلام کرد: ایران حق دارد از پیغام مودت برای شکایت علیه این تحریم‌های واشنگتن استفاده کند.
دیوان بین‌المللی دادگستری که اعلام نظر خود را در خصوص بررسی شکایت ایران علیه تصمیم مه 2018 آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه تهران را انجام داد، تایید کرد که تحریم‌های واشنگتن علیه تهران خسارات جبران‌ناپذیری را برای مردم ایران ایجاد می‌کند و واشنگتن باید هرچه سریع‌تر این تصمیم خود را به گونه‌ای مورد بازبینی قرار دهد که محدودیت‌های اعمال شده بر ایران موجب بروز خسارات جبران‌ناپذیر برای مردم این کشور در حوزه تامین دارو، کشاورزی و حمل و نقل هوایی نشود.
دادگاه لاهه تایید کرد که در این مرحله این دیوان نیازی به احراز کامل صلاحیت خود برای صدور قرار موقت لغو تحریم‌های واشنگتن علیه تهران ندارد اما ایران حق دارد در اینجا از پیمان مودت برای شکایت علیه این تحریم‌های واشنگتن استفاده کند.
دادگاه همچنین اعلام کرد که حق و حقوق آمریکا در این میان تضییع نشده و دیوان بر مبنای قوانین این دادگاه باید بر اساس تصمیم نهایی خود رایی را اعلام کند که حق و حقوق ایران را در نظر بگیرد.
دادگاه لاهه همچنین اعلام کرد بر مبنای ماده 75 قوانین دادگاه به طور مشخص در پرونده پیش رو با توجه به درخواست ایران بر مبنای شرایط پرونده، متوجه این است که آمریکا بر مبنای قرارداد مودت باید از برخی از تصمیمات خود در ماه مه صرف نظر کند که بر نیازهای بشردوستانه ایران شامل تامین دارو و درمان، تجهیزات کشاورزی، حمل و نقل هوایی شامل تامین قطعات صرف نظر کند.
دادگاه در ادامه با تاکید بر اینکه هیچ پرسشی درباره صلاحیت دیوان برای بررسی پرونده موجود وجود ندارد، اعلام کرد: آمریکا باید تضمین بدهد برخی مجوزهایی که به این موضوعات مربوط می‌شود را محدود نکند. دادگاه می‌داند که ایران درخواست بررسی برخی دیگر از این تصمیمات آمریکا را دارد.
دیوان بین‌المللی دادگستری همچنین تصویب کرد آمریکا باید متعهد به قرارداد مودت باشد و هر محدودیتی که بر مبنای تصمیم مه 2018 متوجه تامین دارو، کشاورزی و قطعات و خدمات لازم مربوط به صنایع هوایی ایران می‌شود را برطرف کند. قضات دادگاه معتقدند که آمریکا باید مجوزهای لازم و راهکارهای مالی را برای تامین کالاهای ذکر شده ارائه دهد.
همچنین بر اساس رای کامل قضات دادگاه هر دو طرف باید از اعمال و اقداماتی که اختلافات را بیشتر و حل و فصل موضوع را سخت‌تر می‌کند پرهیز کنند.علاوه بر این هنوز بیشترین تلاش‌ها برای حل و فصل این مساله میان دو طرف انجام نشده است.
دادگاه لاهه علاوه بر این از وزارت خزانه‌داری آمریکا خواست تا این مسائل شامل دارو، تجهیزات درمانی و حمل و نقل هوایی ایران را که منجر به خسارات غیر قابل جبران و خطراتی برای شهروندان ایرانی می‌شود در نظر بگیرد؛ چرا که تصمیمات ایالات متحده خطری را متوجه شهروندان ایران می‌کند که غیر قابل جبران خواهد بود.
- استقبال ایران از صدور حکم موقت دادگاه لاهه علیه آمریکا
وزارت امور خارجه در واکنش به صدور قرار موقت از سوی دیوان بین المللی دادگستری لاهه در پرونده شکایت دولت جمهوری اسلامی ایران علیه ایالات متحده بیانیه ای را منتشر کرد .
در این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران با استقبال از تصمیم دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد و صدور قرار موقت این محکمه علیه اقدام غیرقانونی دولت آمریکا در بازگرداندن تحریم های یک جانبه که با خروج این کشور از برجام صورت گرفت، تصمیم دیوان را که با اتفاق آراء اتخاذ شده است، نشانه بارز دیگری در تایید حقانیت جمهوری اسلامی ایران و غیرمشروع و ظالمانه بودن تحریم های آمریکا علیه مردم و شهروندان کشورمان می داند.
این محکمه جهانی با تصریح بر اینکه قراری که صادر کرده، الزام آور و لازم الاتباع بوده و موجد تعهدات بین‌المللی می باشد، اعلام کرد که دولت ایالات متحده ملزم است طبق تعهدات بین‌المللی خود موانع ناشی از اقداماتش به موجب تصمیم‌های غیرقانونی که با خروج از برجام اتخاذ کرده، از جمله موانعی که در مسیر روابط تجاری ایران در حوزه های مشخصی برقرار کرده، برطرف نماید.
دیوان هم چنین در قرار خود ایالات متحده آمریکا را ملزم کرده است تا تضمین نماید مجوزهای لازم برای موارد مشخص شده در قرار را صادر کرده و پرداخت‌ها و معاملات مربوط به آنها را انجام دهد. دیوان بین‌المللی دادگستری هم چنین در این قرار بر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که برجام را تایید کرده، صحه گذاشته است.
وزارت امورخارجه جمهوری اسلامی ایران با دیوان بین‌المللی دادگستری در قرار موقت صادره هم عقیده است که برای رسیدگی به شکایت ایران علیه ایالات متحده صلاحیت اولیه خود را محرز دانسته و بدین ترتیب تلاش‌های دولت آمریکا و وکلای آن در رد صلاحیت دیوان و فرار از مسئولیت حقوقی را خنثی کرده است. دیوان در قرار خود هم چنین با رد ادعاها و نظرات حقوقی دولت آمریکا، به صراحت ذکر کرده است که موارد مورد درخواست ایران منحصرا به نقض‌های احتمالی عهدنامه مورد استناد جمهوری اسلامی ایران مربوط می باشد و اینکه حقوق خاص و مشخصی که جمهوری اسلامی ایران به موجب عهدنامه به آنها استناد کرده است، می‌تواند آثار غیرقابل جبرانی به دنبال داشته باشد.
در نتیجه و در پرتو تایید مجدد دیوان بین‌المللی دادگستری بر حقانیت جمهوری اسلامی ایران و صحه گذاشتن بر رویکرد غیرمشروع و غیرقانونی دولت آمریکا، امروز افکار عمومی جهانی و تمامی کشورهای مستقل با اطمینان خاطر بیشتری مصمم است اراده خود مبنی بر احترام به توافقات بین‌المللی، احترام به حقوق بین‌الملل و احترام به مسئولیت دولت‌ها را در قالب حفظ و اجرای برجام بیش از پیش به نمایش بگذارد.
قرار صادره از سوی دیوان بین المللی دادگستری هم چنین بار دیگر نشان داد که این دولت آمریکاست که با سیاست‌های غلط و افراطی خود و در نتیجه زیاده خواهی‌های خود در قبال دیگر کشورها، روز به روز منزوی‌تر می‌شود و بایستی از عادت غلط و اعتیاد ناپسند خود در اعمال تحریم‌های ظالمانه و غیرقانونی علیه مردم و شهروندان دست کشیده و به عضوی مسئولیت پذیر و کشوری عادی در جامعه بین‌المللی تبدیل شود. در این مسیر جامعه بین‌المللی و کشورهای مستقل مسئولیت مضاعفی به عهده دارند تا این کشور را که سابقه ای طولانی از نقض عهد و عدم تمکین به تعهدات و الزامات بین‌المللی خود دارد، در تلاش‌های غیرقانونی اش ناکام گذارند.
- تصمیمات دادگاه لاهه لازم‌الاجرا است
معاون حقوقی رئیس جمهور گفت: تصمیمات دادگاه لاهه برای کشورها لازم‌الاجرا است.
لعیا جنیدی در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره تصمیمات دادگاه لاهه اظهارکرد: تا دقایقی دیگر به صورت رسمی نتیجه دادگاه اعلام خواهد شد. با توجه به اینکه دادگاه لاهه زیرمجموعه سازمان ملل است، تصمیماتش توسط سایر کشورها باید اجرا شود.
وی در مورد اثرات تصمیمات دادگاه لاهه، خاطرنشان کرد: رای به نفع کشورمان موجب تثبیت حقوقی ایران، تایید مشروعیت 1+4 شده و جسارت بیشتری به شرکت‌ها برای همکاری با ایران می‌دهد و نگرانی‌های آنها را کم می‌کند.
- مهمترین بخش حکم دادگاه لاهه از دیدگاه یک حقوق دان بین‌المللی
رضا نصری حقوق‌دان بین‌الملل در توییت خود اعلام کرد که مهمترین بخش حکم دادگاه لاهه این است که از طرفین خواست از مبادرت به هر اقدامی که ممکن است تا صدور رای نهایی مناقشه بین دو کشور را تشدید کند خودداری کند. در عمل یعنی دولت امریکا باید از وضع تحریم‌های نفتی و تحریم‌هایی که برای ماه آینده علیه ایران پیش بینی شده خودداری کند.
دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ)که بیشتر با نام دادگاه لاهه شناخته می‌شود روز چهارشنبه (امروز 11 مهر) طی حکمی رای خود را درخصوص شکایت ایران از آمریکا در ارتباط با تصمیم دولت واشنگتن برای اعمال مجدد تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه علیه تهران ، متعاقب تصمیم ۸ می ۲۰۱۸ دولت آمریکا مبنی بر خروج یک طرفه از برجام صادر کرد.
دولت جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۵ تیرماه ۱۳۹۷ در واکنش به اقدام دولت آمریکا در اعمال مجدد تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه علیه تهران ، متعاقب تصمیم ۸ می ۲۰۱۸ دولت واشنگتن جهت خروج یک طرفه از برجام ، شکایتی را علیه این کشور با استناد به نقض مفاد عهدنامه ۱۹۵۵ مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی میان دو کشور، نزد دیوان بین‌المللی دادگستری به عنوان رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد مطرح و ثبت کرد .
دولت جمهوری اسلامی ایران هم زمان با ثبت این شکایت از دیوان بین‌المللی دادگستری درخواست کرد با توجه به آثار مخرب زیان بار و جبران ناپذیر این تصمیم دولت آمریکا در اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه که نقض صریح مفاد و ترتیبات عهدنامه ۱۹۵۵ به شمار می‌آیند، با صدور قرار موقت خطاب به آمریکا، این دولت را ملزم به توقف اجرای تصمیم غیرقانونی خود تا زمان صدور رای نهایی کند .
شکایت دولت جمهوری اسلامی ایران علیه آمریکا نزد دیوان از این رو صورت گرفته است که در عهدنامه ۱۹۵۵ تصریح شده است که هر یک از طرفین می توانند اختلافات ناشی از تفسیر یا اجرای این عهدنامه را به دیوان بین المللی دادگستری ارجاع دهند، چراکه عهدنامه مذکور کماکان معتبر است و هیچ یک از طرفین تاکنون از ترتیبات پیش‌بینی شده در آن جهت فسخ عهدنامه استفاده نکرده‌اند، به عبارتی عهدنامه تا زمانی که یکی از طرفین فسخ آن را اعلام نکنند، معتبر باقی خواهد ماند.
عهدنامه ۱۹۵۵ برای طرفین معاهده متضمن تعهداتی در حمایت از اتباع یکدیگر در قلمرو سرزمین طرف دیگر از جمله در زمینه واردات و صادرات، نقل و انتقالات پولی، رعایت حقوق و منافع مکتسبه و منع رفتار تبعیض‌آمیز و همچنین آزادی تجارت میان دو سرزمین است.
آمریکا پیش از این در دعوای مربوط به تسخیر لانه جاسوسی در تهران (۱۳۵۸) و جمهوری اسلامی ایران در دعوای سکوهای نفتی ۱۳۷۱مبنای شکایت خود را از نامه مذکور اعلام کرده بودند و دیوان نیز بر مبنای آن، ضمن احراز صلاحیت خود به دعوای طرفین رسیدگی کرده است. ایران همچنین در سال ۲۰۱۶دعوایی را علیه آمریکا به دلیل ضرب و توقیف اموال بانک مرکزی به استناد عهدنامه مذکور مطرح کرده که فرآیند قضایی آن در مرحله احراز صلاحیت است و طبق برخی از اخبار منتشر شده در ماه جاری جلسه استماع دعوی ایران در ارتباط با مصادره اموال بانک مرکزی از سوی دولت واشنگتن در این دادگاه بین‌المللی برگزار می‌شود.