اما در مقابل کشورهای اروپایی نیز متعهد شده‌اند منافع اقتصادی ایران در برجام را تأمین کنند و رودررویی اروپا و آمریکا از همین‌جا آغاز شده، تا جایی که انگلیس نیز به‌عنوان یکی از نزدیک‌ترین متحدان آمریکا در اروپا، به انتقاد از سیاست‌های تحریمی این کشور پرداخته و یک سیاستمدار با سابقه انگلیسی، تحریم ایران را جدی‌ترین اشتباه سیاست خارجی آمریکا عنوان کرده‌است.
به گزارش همشهری، تازه‌ترین نمونه از حمایت‌های اروپایی از برجام، برگزاری همایش «چشم‌انداز و توسعه روابط تجاری انگلیس و ایران» است که در سفارت ایران در لندن برگزار می‌شود. «جک استراو»، وزیر امور خارجه اسبق انگلیس در این همایش گفته است: تحریم ایران، آمریکا را در موضع انزوا قرار داده و تحریم‌های فعلی نه سخت‌ترین تحریم‌ها، بلکه جدی‌ترین اشتباه سیاست خارجی آمریکا به شمار می‌رود.
در این همایش، «لرد نورمن لامونت»، فرستاده ویژه دولت انگلیس در امور تجاری ایران هم سخنرانی کرد و همراهی انگلیس با اروپا در مخالفت با آمریکا در موضوع برجام را یک‌قدم بزرگ دانست. او افزود: گاهی ایرانی‌ها متوجه اهمیت این مسئله نیستند که برای انگلیس این کار بسیار بزرگی است که خودش را در معرض مخالفت با آمریکا قرار دهد. لامونت، رسیدن بانک‌های ایرانی به استانداردهای موردنظر اروپا را نیز برای همکاری‌های برجامی حائز اهمیت دانست. او همچنین از مذاکره دولت‌های اروپایی با برخی خریداران آسیایی نفت ایران برای متقاعد کردن آنها به خرید دوباره نفت ایران در مقیاس بزرگ خبر داد.
- اروپایی‌ها مقابل آمریکا می‌ایستند؟
اروپایی‌ها در جریان مذاکرات کمیسیون مشترک برجام، از ایجاد یک سازوکار ویژه مالی خبر دادند که قرار است روابط مالی و تجاری ایران و اروپا را در برجام بدون آمریکا حفظ کند. سازوکاری که فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به‌تازگی اعلام کرده تا پیش از ماه نوامبر(13آبان) آماده خواهد شد. البته این سازوکار ابتدا در حد همکاری یک بانک اروپایی با ایران یا ایجاد یک اتاق پایاپای برای پوشش دادن تجارت با ایران مطرح بود، اما بعدتر اظهارنظرهایی درباره آن شد که نشان می‌داد این سازوکار با اهدافی فراتر از حفظ منافع ایران در برجام ایجاد می‌شود.
«استفان شولتس»، سفیر اتریش در تهران هفته پیش در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد: سامانه ویژه مالی اروپا قرار است پویا و داینامیک باشد و خود را متناسب با رفتار آمریکا در اعمال تحریم‌ها با شرایط وفق بدهد.
در ادامه پیشنهادهایی برای ایجاد شبکه شبه‌سوئیفت توسط اتحادیه اروپا ارائه شد که فرضیه تلاش اروپا برای قد علم کردن مقابل آمریکا را تقویت کرد و درنهایت اواخر شهریور ماه، «هیکو ماس»، وزیر خارجه آلمان به صراحت گفت: اتحادیه اروپا باید سیستم مالی را ایجاد کند که به بروکسل اجازه دهد در عملیات مالی خود مستقل از واشنگتن باشد و این اظهارنظر طلیعه مطرح‌شدن ایجاد شبکه سوئیفت اروپایی بود. زمزمه‌های ایجاد این سیستم مالی مستقل که به اعتقاد کارشناسان می‌تواند طلیعه افول قدرت دلار در اقتصاد جهانی باشد، با اظهارنظرهای بعدی مقامات اروپایی جالب‌تر هم شد.
اخیراً «اگنس وان در مال»، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه به رویترز گفته است: سامانه مالی ویژه اتحادیه اروپا موسوم به SPV هم‌اکنون فقط برای ایران درنظر گرفته شده؛ اما هدف اصلی آن، پوشش دادن طیف گسترده‌ای از تعاملات تجاری این اتحادیه است. البته با وجود همه این صحبت‌ها و خط‌ونشان‌هایی که اروپایی‌ها برای تحریم‌های آمریکا می‌کشند، هنوز جزئیات نهایی سازوکار ویژه مالی اروپا رسانه‌ای نشده است. محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیأت‌مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و فرانسه نیز این مسئله را تأیید می‌کند و می‌گوید: هنوز مشخص نیست مکانیسم مالی اروپا دقیقاً چیست.
- اروپا و تحقیر آمریکا
عضو هیأت‌مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و فرانسه با اشاره به اینکه هنوز جزئیات دقیق سازوکار ویژه مالی اروپا مشخص نیست، گفت: قبلاً چند بانک کوچک فرانسوی با ایران همکاری می‌کردند اما این همکاری‌ها کافی نبود و همین مسئله باعث شد ایران در مذاکرات حفظ برجام با اروپا خواستار تضمین مبادلات تجاری دوطرفه باشد. محمدرضا نجفی‌منش، در گفت‌وگو با همشهری افزود:
ساده‌ترین سازوکار این است که یک حساب یا اتاق پایاپای برای تسویه تجارت دوطرفه ایجاد شود یا طرف‌های ایرانی سهام بانک‌های کوچک اروپایی را خریداری کنند تا راهی برای دور زدن تحریم‌های مالی آمریکا فراهم شود، اما نکته اینجاست که اروپایی‌ها خودشان هم نسبت به ایجاد یک سازوکار غیردلاری برای خارج شدن از سلطه آمریکا بی‌تمایل نیستند و بر همین اساس انتظار می‌رود سازوکار مالی موردنظر آنها فراتر از یک حساب یا همکاری یک بانک باشد. نجفی‌منش ادامه داد: در تعامل با اروپایی‌ها به‌وضوح می‌توان دید که آنها احساس می‌کنند از سوی آمریکا تحقیر می‌شوند و به آزادی‌شان توهین شده است؛ همین برایشان گران تمام‌شده تا جایی که بدشان نمی‌آید کلاً با ایجاد یک شبکه شبه‌سوئیفت، دلار و آمریکا را با هم دور بزنند.
- آنچه درباره سازوکار مالی ایران و اروپا گفته شده است
استفان شولتس، سفیر اتریش در تهران: سامانه ویژه مالی اروپا خود را متناسب با رفتار آمریکا در اعمال تحریم‌ها وفق می‌دهد. پیشنهاد می‌کنم ایران برای دور زدن تحریم‌ها به سمت تهیه یک برنامه استراتژیک ملی برای ایجاد ارز دیجیتال حرکت کند.
هیکو ماس، وزیر خارجه آلمان: اتحادیه اروپا باید سیستم مالی‌ای ایجاد کند که به بروکسل اجازه دهد در عملیات مالی خود مستقل از واشنگتن باشد.
اگنس وان در مال، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه: سامانه مالی ویژه اتحادیه اروپا موسوم به SPV هم‌اکنون فقط برای ایران درنظر گرفته شده؛ اما هدف اصلی آن، پوشش دادن طیف گسترده‌ای از تعاملات تجاری این اتحادیه است.لرد نورمن لامونت، فرستاده ویژه دولت انگلیس در امور تجاری ایران: رسیدن بانک‌های ایرانی به استانداردهای موردنظر اروپا برای همکاری‌های برجامی در سازوکار مالی اروپا حائز اهمیت است.
محمدرضا نجفی‌منش، عضو هیأت‌مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و فرانسه: اروپایی‌ها برای ایجاد یک سازوکار غیردلاری برای خارج شدن از سلطه آمریکا بی‌تمایل نیستند و بر همین اساس انتظار می‌رود سازوکار مالی موردنظر آنها فراتر از یک حساب یا همکاری یک بانک باشد.