تصمیمی که نشان می‌دهد پس از خروج یکجانبه آمریکا آن هم برخلاف قوانین بین‌المللی از برجام در 18اردیبهشت‌ماه امسال، این کشور نتوانسته به یک اجماع جهانی برای الزام کشورهای دیگر به منظور تحریم نفتی و بانکی ایران دست یابد.
عصر دیروز وزرای خارجه و دارایی آمریکا در یک کنفرانس مطبوعاتی تلفنی با خبرنگاران، از بازگشت تحریم‌ها علیه ایران در روز دوشنبه این هفته خبر دادند. استیو منوچین وزیر دارایی و مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در این کنفرانس خبری، اخباری که طی روزهای گذشته توسط رسانه‌ها درباره جزئیات بازگشت تحریم‌های ایران و معافیت‌های این تحریم‌ها منتشر شده‌بود را تایید اما تاکید کردند، جزئیات این موضوع روز دوشنبه رسما اعلام خواهد شد.
منوچین اعلام کرد که دولت آمریکا قصد دارد بیش از 700فرد حقیقی یا حقوقی ایران را تحریم کند. به گفته این مقام آمریکایی، چندین بانک و سازمان و خطوط هوایی و کشتیرانی در این فهرست قرار دارد. از این فهرست، 400 فرد و نهاد قبلا شامل تحریم‌های آمریکا شده‌بودند و با برجام این تحریم‌ها لغو شده‌بود که حالا دولت آمریکا این تحریم‌ها را برگردانده‌است. 300 نام جدید به این فهرست تحریمی اضافه شده‌است.
به گزارش بی‌بی‌سی، منوچین گفت که سیستم سوئیفت هم مشمول تحریم‌های آمریکا خواهد شد مگر آنکه مبادلاتش در ارتباط با خریدهای بشردوستانه برای ایران باشد. به این ترتیب خبر ادامه دسترسی ایران به سوئیفت هم تایید شده‌است.
شبکه خبری آمریکایی بلومبرگ دیروز به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که دولت آمریکا تصمیم به مستثنی کردن 8کشور از تحریم‌های نفتی علیه ایران گرفته است؛ تصمیمی که از قبل هم مشخص بود و روند نزولی بهای جهانی نفت در یک ماه اخیر نشان داد که تلاش برخی کشورهای منطقه برای جبران کسری نفت صادراتی ایران به هدف تعیین شده از سوی آمریکا نتیجه نداده است و امیدواری به معافیت خریداران نفت یران را افزایش داده است.
ژاپن، هند، کره‌جنوبی، چین، ترکیه، اسپانیا، ایتالیا و یونان 8کشوری هستند که دست‌کم در ماه‌های آینده می‌توانند از ایران نفت بخرند. بلومبرگ این تصمیم آمریکا را از سوی ناچاری عنوان و تأکید کرد: واشنگتن با وجود صدور معافیت، خواستار کاهش واردات نفت ایران از سوی همه کشورهای نام برده شده است؛ موضوعی که با مخالفت شرکای تجاری مهم تهران مواجه شد. رویترز هم در گزارشی اعلام کرد که اعضای اوپک و دیگر کشورهای صادرکننده نفت برای افزایش میزان تولید نفت مورد انتظار آمریکا ناکام مانده‌اند.
اتحادیه اروپا هم برای مقابله با تحریم‌های یکجانبه آمریکا اعلام کرده که به‌زودی سازوکار جامعی برای ادامه تجارت شرکت‌های خارجی با تهران و همچنین فروش نفت ایران ارائه می‌کند. فاتح دونمز، وزیر انرژی ترکیه هم اعلام کرد که کشورش از تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران معاف شده اما تاکنون ابلاغ رسمی و کتبی در این خصوص انتشار نیافته است. این در حالی است که وزارت خزانه‌داری آمریکا پس از خروج ترامپ از برجام، اعلام کرده بود: خریداران نفت خام از ایران باید تا چهارم نوامبر(13آبان 1397) واردات نفتی خود از ایران را پایان دهند؛ در غیراین‌صورت مشمول تحریم ثانویه آمریکا خواهند شد.
- تئوریسین‌های تحریم ناامید شدند
شکست آمریکایی‌ها برای صفرکردن میزان صادرات نفت ایران باعث شده تا جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و از تئوریسین‌های اصلی تحریم‌های شدید علیه ایران و مجری پروژه «فشار حداکثری بر تهران» بر سر دوراهی قرار گیرد. شبکه تحلیلی واشنگتن اگزیمینر، اعلام کرد: انتظار می‌رفت بولتون روز جمعه بیانیه‌ای در مورد اتخاذ «یک مسیر تهاجمی‌تر» در قبال ایران قرائت کند اما بعدازظهر پنجشنبه برنامه‌اش را لغو کرد.
- عقب‌نشینی از تحریم سوئیفت
شبکه تحلیلی واشنگتن فری بیکن آمریکا هم از ناکامی مقامات کاخ سفید برای تحریم ایران در استفاده از جامعه جهانی ارتباطات مالی بین‌بانکی موسوم به سوئیفت خبر داد و نوشت: واشنگتن با تسلیم در برابر اروپا و ایران، امتیازاتی بزرگ، ازجمله دسترسی به سوئیفت به ایران می‌دهد که به واسطه آن، فشار ناشی از تحریم‌های پیش رو علیه تهران کاهش می‌یابد. خبرها حکایت از آن دارد که مقامات وزارت خارجه آمریکا توانستند مایک پمپئو را راضی کنند که اتصال ایران به «سوئیفت» قطع نشود.
روزنامه نیویورک‌تایمز هم با هشدار نسبت به تبعات تلاش آمریکا برای فشار به ایران از طریق سوئیفت نوشت: شاید اتحادیه اروپا ارتش نداشته باشد ولی قدرت اقتصادی دارد و می‌تواند از این قدرت برای آزار شرکت‌های آمریکایی استفاده و سیستم مالی بین‌المللی را تکه‌تکه کند. استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا به روزنامه وال‌استریت گفته که قطع دسترسی ایران به سوئیفت، منتفی بوده و آمریکا صرفا مراقبت می‌کند تا پول خرید کالاهای تحریمی از این طریق پرداخت نشود.
- پیشنهاد کانال مالی روس‌ها
همزمان با تلاش اتحادیه اروپا برای ایجاد یک تونل ضد‌تحریم مالی ایران، روسیه هم مصمم به ایجاد یک نظام انتقال پیام‌های مالی موسوم به SPFS برای همکاری مالی بین روسیه، ایران و ترکیه است. به گزارش شبکه خبری روسی اسپوتنیک، آناتولی آکساکوف، رئیس کمیته پارلمانی روسیه در بخش بازارهای مالی گفت:
نظام انتقال پیام‌های مالی روسیه موسوم به SPFS که جایگزین سوئیفت است، توسط بانک مرکزی این کشور توسعه یافته و اکنون محبوب‌تر از شبکه جهانی سوئیفت است. وی افزود: تعداد کاربران نظام انتقال پیام‌های مالی داخلی ما هم‌اکنون بیشتر از تعداد کاربرانی است که از سوئیفت استفاده می‌کنند و اکنون مذاکراتی را با ایران، چین و ترکیه شروع کرده‌ایم؛ ضمن اینکه به‌دنبال اتصال نظام پیام‌رسانی مالی خود با چندین کشور دیگر هم هستیم.
- روزهای دشوار ترامپ تنها
بررسی رفتار دولتمردان آمریکا یک روز مانده به اعمال فاز جدید تحریم‌ها از 2منظر قابل ارزیابی است؛ نخست اینکه آمریکا با دادن معافیت به خریداران نفت ایران، تلاش می‌کند تا از شکاف بین عرضه و تقاضای نفت و افزایش بهای طلای سیاه جلوگیری کند چراکه در داخل این کشور با افزایش قیمت بنزین و گازوئیل، شهروندان آمریکا تحت فشار قرار گرفته و با انتخابات پیش‌روی کنگره به نفع جمهوریخواهان نخواهد بود و البته از سوی دیگر تلاش می‌شود با دادن معافیت موقت، خریداران نفت ایران را متقاعد کنند تا نفت کمتری از ایران بخرند و به فکر فروشندگان جایگزین باشند.
دوم اینکه پس از تصمیم اتحادیه اروپا و البته تلاش روسیه و چین برای ایجاد کانال ویژه مالی برای همکاری با ایران باعث شده تا گزینه تحریم بانکی ایران از سوی آمریکا با مشکلاتی مواجه شود و انزوای دونالد ترامپ در اعمال آنچه فشار حداکثری علیه تهران خوانده شده، در عمل تداوم سیاست‌های تحریمی را با ابهام مواجه ساخته است.
- پیشنهاد دیده‌بان جهانی اقتصاد به ایران
صندوق بین‌المللی پول(IMF) از ایران خواست برای کاهش آسیب‌های احتمالی پس از اجرایی‌شدن تحریم‌های آمریکا، سیاست‌های موردنیاز برای حفظ ثبات اقتصاد کلان خود را اتخاذ کند. طبق اظهارات گری رایس، سخنگوی صندوق بین‌المللی پول، این سازمان همچنین افزایش مبارزه ایران با پولشویی و تأمین مالی تروریسم را برای رسیدن به استانداردهای بین‌المللی تا فوریه ۲۰۱۹، خواستار شده است.
به‌گزارش یورو نیوز، رایس معتقد است: وضع دوباره تحریم‌های آمریکا علیه ایران که با کاهش سطح صادرات نفت همراه خواهد بود از رشد اقتصادی ایران خواهد کاست، ازاین‌رو این کشور باید سیاست‌هایی را به اجرا بگذارد که ثبات اقتصادی در سطح کلان را به‌ویژه برای قشرهای آسیب‌پذیر تضمین می‌کند.
به گزارش همشهری، پیش‌ازاین در تعامل ایران و گروه ویژه اقدام مالی (FATF)، تصویب و تنقیح قوانین مرتبط با مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در دستور کار دولت و مجلس شورای اسلامی ایران قرار گرفته و در مقابل FATF نیز اعمال محدودیت‌های مالی علیه ایران را به حالت تعلیق درآورده است.
در این راستا نمایندگان مجلس بررسی و تصویب 4لایحه مرتبط با FATF را در دستور کار قرار دادند و اخیرا نیز به لایحه الحاق به کنوانسیون بین‌المللی مقابله با تأمین مالی تروریسم (CFT) رأی مثبت دادند که این لایحه به شورای نگهبان ارسال شد و قرار است ظرف امروز و فردا، نظر نهایی این شورا درباره این لایحه اعلام شود.
پیش از این پیش‌بینی می‌شد تصویب لوایح 4گانه مرتبط با FATF پیش از برگزاری نشست اخیر گروه ویژه اقدام مالی به اتمام برسد و زمینه برای پیوستن ایران به این گروه فراهم شود اما این‌چنین نشد، بااین‌وجود گروه ویژه اقدام مالی، 27مهرماه امسال پس از برگزاری نشست دوره‌ای خود اعلام کرد: با توجه به اینکه ایران در زمینه اجرای برنامه اقدام پیشرفت داشته، تصمیم گرفته است تعلیق اقدامات تقابلی علیه ایران را برای یک دوره دیگر تا فوریه 2019(بهمن و اسفند 1398) تمدید کند؛ مهلتی که صندوق بین‌المللی نیز از ایران خواسته است تا سررسید آن، خود را به استانداردهای مورد نظر FATF نزدیک کند.
- کدام تحریم‌ها برمی‌گردد؟
تحریم‌هایی که آمریکا مصمم به اجرای آن پس از خروج از برجام است، برگرداندن محدودیت‌هایی است که در دولت‌های گذشته آمریکا وضع و قبل از برجام بر علیه ایران در حوزه‌های مختلف به‌ویژه بانکی و نفتی اعمال شده بود. این تحریم‌ها عبارتند از:
منع سرمایه‌گذاری بیش از ۲۰میلیون دلار در سال برای توسعه میدان‌های نفت و گاز ایران.
منع فروش سلاح‌های کشتار جمعی و تکنولوژی‌های مرتبط با آن.
جلوگیری از فروش بنزین به ایران.
جلوگیری از فروش تجهیزات یا خدمات به بخش نفت، گاز یا پتروشیمی ایران.
تحریم حمل‌ونقل نفت خام ایران.
تحریم خرید نفت ایران، محصولات پتروشیمی و دادوستد با پول ایران.
جلوگیری از دسترسی ایران به منابع ارزی ناشی از فروش نفت.
تحریم ایران در استفاده از خدمات مالی جهان از جمله سوئیفت.