از تجاوز و قتل ستایش قریشی در خیرآباد ورامین گرفته تا تعرض به آتنا اصلانی هفت ساله و کشته شدن او در پارس آباد اردبیل، از ماجرای آزار جنسی تعدادی دانشآموز در یکی از مدارس غرب تهران گرفته تا تکرار ماجرایی مشابه برای دختران در ایرانشهر و حالا هم تجاوز جنسی به پسران نوجوان توسط یک فرد سابقهدار در شوشتر خوزستان که در صدر اخبار حوادث روز قرار دارد. البته این اتفاق مخصوص ایران نیست و امروز در خیلی از کشورهای دنیا،
کودکآزاری در لیست ۱۰جرم اولیه انسانی قرار گرفته اما با این تفاوت که در این کشورها دستورالعملهای روشن و قانونی برای آموزش جنسی کودکان و خانوادهها از پایه وجود دارد و آنها میدانند که در هر سنی باید چگونه خودمراقبتی جنسی را به فرزندانشان آموزش دهند؛ نکته مهمتر هم استمرار این آموزشها در مدارس و آگاهسازی دانشآموزان نسبت به خطراتی است که میتواند آنها را بهصورت بالقوه در محیط اطرافشان تهدید کند؛ آموزشهای مهمی که جای خالی آن در متون درسی و پرورشی ایران بهشدت حس میشود و تکرار این اتفاقات بر لزوم اجرای آن میافزاید.
در سال ۱۳۹۶قرار شد در قالب سند ۲۰۳۰یونسکو که در سال ۲۰۱۵توسط ۱۹۳کشور دنیا امضا شده و به تصویب رسیده بود، خود مراقبتی جنسی به دانشآموزان آموزش داده شود اما این سند از آنرو که یک تعرض آشکار به فرهنگ و هویت اسلامی- ایرانی نامیده شد، از دستور کار خارج شد. اما در برابر این سؤال که چه راهحلی برای جلوگیری از سوء استفاده جنسی از کودکان و نوجوانان که بهشدت در حال فراگیری است،
وجود دارد؟ بحث آموزشهای بومی مطرح شد که با گذشت نزدیک به دو سال هنوز خبری از چنین طرحی و آموزشهای بومی نیست و در این میان تنها برخی خانوادهها هستند که بدون هیچ برنامه و دستورالعملی، آن هم بهدلیل ترس نسبت به حوادثی که در سالهای گذشته به دفعات تکرار شده خود آموزشهایی را شروع کردهاند که نهتنها علمی نیست بلکه در اغلب اوقات مخرب هم هست؛ زیرا این خانوادهها خود آموزشهای لازم را ندیدهاند. اما در نهایت باید چه کرد و راهحل چیست؟
چگونه باید به کودکان و نوجوانان بیاموزیم که پیش زمینه تعرض و تجاوز جنسی چیست؟ پدوفیل کیست؟ چطور میتوان از خود در مقابل چنین افرادی مراقبت کرد و اگر در نهایت چنین تعرض و تجاوزی رخ داد باید برای پیگیری قضایی و سپس درمان چه اقداماتی را انجام داد؟ با یک روانشناس و نمایندگان مجلس در این زمینه صحبت کردهایم که در ادامه میخوانید.
- نگرش مردم را تغییر دهیم
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به لزوم آموزش خودمراقبتی به کودکان گفت: یکی از مسائلی که باید به آن توجه کنیم بحث آموزش و آگاهیبخشی از یک طرف و دیگری تحول در نگرش اجتماعی نسبت به آموزشهای جنسی به کودکان، نوجوانان و قربانیان این حوادث است. پروانه سلحشوری به همشهری گفت: درجامعه ما در بسیاری از مواقع جای قربانی و فرد متجاور عوض شده و نگاه مردم به فردی که قربانی تجاوز شده و گاهی از ترس آبرو حرفی نمیزند بهگونهای است که گویی او متهم است. اما در عوض متهم هر کاری میخواهد انجام میدهد تا شاید بهطور تصادفی و یا اتفاقی این افراد شناسایی و دستگیر شوند و این بهخوبی نشاندهنده ضعف فرهنگی و اجتماعی است.
نماینده مردم تهران در مجلس با اشاره به تصویب لایحه حمایت از کودکان در مجلس، گفت: در این لایحه مجازاتهایی برای چنین مجرمانی درنظر گرفته شده؛ با وجود این معتقدم همچنان بین میزان جرمی که فرد مرتکب میشود با میزان مجازات تناسب چندانی وجود ندارد و باید برخوردهای قانونی شدیدتر تعیین میشد، با وجود این حقوقدانهایی که در تدوین این طرح همکاری داشتند این میزان مجازت را متناسب تشخیص دادند.
سلحشوری ادامه داد: موضوع مهم در مسائلی مثل تجاوز به کودکان این است که نگرش مردم را تغییر دهیم و اینگونه نباشد که در این مسائل جای مجرم و بزهدیده عوض شود. نکته دوم آموزش در مدارس و خانوادههاست. در خانوادههای ایرانی از قدیم تابوهایی درخصوص مسائل جنسی مطرح بوده و بهدلیل نوع تربیت خانواده و حجب و حیایی که بین والدین و فرزندان از قدیم وجود داشته این مسائل در پرده نگه داشته شده و درخصوص آن با فرزندان صحبت نمیشود؛ همین مسئله باعث میشود هر چند مدت یکبار شاهد بروز این مسائل تأسفبار در جامعه باشیم،
حال آنکه باید این تغییر رویکرد اتفاق بیفتد و در ابتدا به خانوادهها آموزشهای لازم داده شود و سپس آنها بتوانند به بهترین شکل به کودکانشان آموزش دهند. من معتقدم خانوادهها میتوانند از طریق مشاوران کودکان با آموزشهای لازم و مرحله به مرحله جنسی به کودکانشان آشنا شوند و بعد به کودکان خود مسائل مهم را آموزش دهند. عضو کمیسیون فرهنگی مجلس معتقد است: باید حساسیت جامعه به سمتی برود که آگاهی خانوادهها و فرزندان آنها به این مسائل بیشتر و مراقبت از فرزندان در این حوزهها جدیتر شود. او با اشاره به نقش مهم آموزش و پرورش در این رابطه گفت: آموزش و پرورش باید نقشی هشداردهنده و آگاهیبخش داشته باشد. برای این منظور میتوان کلاسهای فوقبرنامه برای خانوادهها و دانشآموزان تشکیل داد و توانمندسازی فرزندان در مسائل و موضوعات مختلف ازجمله مسائل جنسی مورد توجه قرار گیرد.
- تأکید بر آموزش مسائل جنسی در خانواده
نماینده مردم تهران در مجلس با اشاره به اخباری که در زمینه بدرفتاری و آزارهای جنسی علیه کودکان شنیده میشود، گفت: این مسئله یکی از آسیبهایی است که در جامعه علیه کودکان وجود دارد و خانوادهها باید به این مسئله توجه ویژهای داشته باشند و از همان دوران کودکی (۳سالگی به بعد) آموزشهایی را درخصوص حریمهای خصوصی کودکان به آنها ارائه دهند. سیده فاطمه ذوالقدر به همشهری گفت: این آموزشها ابتدا باید در محیط خانواده به کودکان داده شود تا بچهها با داشتن اطلاعات لازم به اجتماع ورود پیدا کرده و بتوانند از خود درمقابل این آسیبها محافظت کنند.
وی با اشاره به نقش آموزش و پرورش در این زمینه گفت: همانطور که اشاره کردم نقش خانواده در آموزش این مسائل بسیار مهمتر از آموزش و پرورش است چراکه مشخص نیست این آموزشها در مدارس توسط چه افرادی و با چه عنوانی و چگونه داده میشود. به همین دلیل تأکید من روی آموزش از طرف خانوادهها بسیار بیشتر از آموزش در مدارس و محیطهای آموزشی است. ذوالقدر تأکید کرد: کودکان باید بدانند هیچکس حتی افراد درجه یک خانواده،
مربیان و معلمان و سایر افراد جامعه حق ندارد به او بیحرمتی و به تحریم خصوصی او تعرض کنند. عضو کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به تصویب لایحه حمایت ازحقوق کودکان و نوجوانان در مجلس گفت: در این لایحه و در چندین ماده به مسئله آموزش کودکان و آزارهای جنسی پرداخته شده و هرگونه خشونت و رفتار جنسی از طرف هر فردی علیه کودکان مجازات در پی خواهد داشت. اما در کنار این قانون خوب و مترقی باید خانوادهها نیز آموزش ببینند و این آموزش را به کودکان خود منتقل کنند تا جلوی تکرار چنین اتفاقاتی در جامعه گرفته شود.