دوازدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند سینما حقیقت، از روز گذشته یکشنبه ۱۸ آذر ماه کار خود را در پردیس چارسو به روال سال‌های گذشته آغاز کرد و با استقبال خوبی از سوی مستندسازان و مستنددوستان مواجه شد.
سینمای مستند همواره یکی از مؤثرین ارکان سینمای ایران بوده است و در محافل و مجامع بین‌المللی خوش درخشیده است، این در حالی است که مستندسازان داخلی با توجه به کمبود امکانات و تسهیلات لازم اغلب با عشق و علاقه‌ای که به این‌گونه سینمایی دارند اقدام به ساخت اثر می‌کنند.
اولین دوره جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت در سال ۱۳۸۶ برگزار شد و طی گذشت یک دهه، سینما حقیقت به مهم‌ترین رویداد سینمای مستند ایران و منطقه خاورمیانه بدل شده است. در این دوره از جشنواره نیز مطابق با سال‌های گذشته، جشنواره از بخش‌های گوناگونی چون بخش مسابقه ملی، مسابقه بین‌الملل، جایزه شهید آوینی و بخش‌های جنبی ملی و بین‌المللی، بازار بین‌المللی فیلم مستند و کارگاه‌های تخصصی تشکیل‌شده است.
- بخش ملی
در این دوره از جشنواره ۷۳ فیلم به بخش "مسابقه ملی " سینماحقیقت راه یافتند که از این جمع، ۲۹ مستند کوتاه تا ۴۰ دقیقه، ۲۰ مستند نیمه‌بلند ۴۰ تا ۷۰ دقیقه و ۲۴ مستند بلند بالای ۷۰ دقیقه هستند.
"آشنگ " محمدصادق اسماعیلی، "آنام " مریم حق‌پناه، "استشهادی برای خانعلی " آرمان قلی‌پور دشتکی، "اصول بازی " صادق داوری‌فر، "اهل آب " آزاده بی‌زارگیتی، "بهای خون " مرجان خسروی، "بی‌سرزمین‌تر از باد " غلامرضا جعفری، "پرتره‌ی خانم فرخزاد " ماهور میرشکاک، " پرسپولیس- شیکاگو " اُرُد عطارپور، "تک‌تیرانداز آمریکایی " مصطفی شاهرخی، "چند نفر از ما " هادی معصوم‌دوست، "چی‌دا " محسن کولیوندی، "حلب " امیر اُصانلو، "خالو اسداله " محمد عسگرخواه، "در قلمرو افعی دم عنکبوتی " فتح‌اله امیری، "رادکان " حجت حیدری، احسان ملازاده، "رویای روهینگیا " محمدمهدی خالقی، "زمستان یورت " میلاد میرزاباقری، "زیستن " پیام شادنیا، "سیاه دنباله‌دار " نیلوفر عظیمیان، "سی‌یار " کامران جاهدی، "شبیه‌سازی آقای زرد " ماهان خمامی‌پور، "صف سلام " هادی آفریده، "فصل بادهای گرم " حسین ریگی، "قارلی یوللار " [جاده‌های برفی] هایده مرادی، "لِسک " محمدرضا وطن‌دوست، "ماهیاک "فرح زارع، "من باید پرواز کنم "، غزاله رضوی، "۳۳۰ سی‌سی خاطره " الهام معروفی مستندهای کوتاهی هستند که توسط مصطفی امامی، مرجان ریاحی و امید عبدالهی برای حضور در این بخش انتخاب شده‌اند.
همچنین فیلم‌های "آسک " مهدی زمانپور کیاسری، "آنجا که باد می‌وزد " مینا مشهدی‌مهدی، "باد " حمید جعفری، "بازگشت به خانه " سمیه اشتری، "بزک " شیوا سنجری، "تخت‌سلیمان " پژمان مظاهری‌پور، " خور بر کرانه کویر نمک " مهدی باقری، "ده برادر " محسن علیدادی، "رافائل " رشاد بالف، "روزهای خوب گمشده تقویم " حجت طاهری "زمان " ماریا ماوتی، "سیاه‌زخم " [جوکر] سجاد ایمانی، "فریاد رو به باد " سیاوش جمالی، عطا مهراد، "فقدان " فاطمه ذوالفقاری، "قارشلق " رضا غلامی‌مطلق، "مسافر فوکوشیما " معصومه نورمحمدی، "میدان جوانان سابق " مینا اکبری، "نجات " امیرحسین نوروزی، "ورزا جنگ: داستان هومن و سفید " مهناز صبور، "وَرس "جواد وطنی نیز فیلم‌های نیمه بلند بخش ملی جشنواره هستند که توسط عباس امینی، مریم سپهری، سیدوحید حسینی انتخاب شده‌اند.
اما "آبی به رنگ آسمان " امیر رفیعی، "آن زمستان " احمد شریف‌زاده، "آواز جغد کوچک " مهدی نورمحمدی، "اسرار دریاچه " آرمین ایثاریان، "اِکسُدوس " بهمن کیارستمی، "بهارستان، خانه‌ی ملت " بابک بهداد، "پدر طالقانی " محمدعلی محمددوست، "پنهان‌شدگی " سیدرضا رضوی، "تاریخ صدور " مجید عزیزی، "تمام چیزهایی که جایشان خالی‌ست " زینب تبریزی، "جای خالی دوست " محمدعلی طالبی، "چریکه‌ی بهرام یا ایمان به قدرت تصویر " فرشید قلی‌پور، "حافظ و گوته " فرشاد فرشته‌حکمت، "خاتمه " هادی زارعی، مهدی زارعی، "خانه‌ای برای تو " مهدی بخشی‌مقدم، "دلبند " یاسر طالبی، "روابط خانوادگی " ناصر ضمیری، "زیر حکم " سعید کشاورز، "شهسوار " [جهان پهلوان تختی] علی شاه‌محمدی، "مادرم ملکه " علی زمانی‌عصمتی، "مثل اسمم پگاه " سودابه بیضایی، "مهین " محمدحسین حیدری، "همایون " پیروز کلانتری، "همه بچه‌های مامان " رضوان سرمد فیلم‌های مستند بلندی هستند که محمد شکیبانیا، آزاده موسوی و سیدمحمدرضا هاشمیان انتخاب کرده‌اند.
- بخش بین‌الملل
هیئت انتخاب بخش "مسابقه بین‌الملل " جشنواره پس از بازبینی حدود ۴۰۰۰ فیلم ارسالی از ۱۰۰ کشور به دبیرخانه، ۲۶ فیلم را برای نمایش و رقابت در بخش مسابقه بین‌الملل سینماحقیقت برگزیدند که این آثار تولید ۲۰ کشور از ۵ قاره جهان هستند.
در بخش مستندهای کوتاه "بعضی از این روزها " وینسنت فورستر/ انگلستان، "بقایا " آکشاتا دالوی/ هند، "دکتر " یاووز اوچر/ ترکیه، "در جستجوی همسر " سرگئی نیکولایف/ روسیه، "رویای لئوکادیا " کریشتف نویسکی/ لهستان، "شکارچیان قورباغه " باتوهام کورت/ ترکیه، "لولو: مروارید بوکسور " آسیمبه جان بیباگامبا/ تانزانیا، "لومیر " هریستینا بلوسووا، دانته روستاف/ ازبکستان، "من ویکتور هستم " اینا تسگووا/ روسیه، در بخش مستندهای نیمه بلند "آلگانش " لیا بلترامی، ماریانا بلترامی/ ایتالیا، "راگو رای، یک پرتره بی‌قاب " آوانی رای/ هند، نروژ، فنلاند، "فولاد خان " ناصر حسن خان‌دی/ هند، "کوه مورچه‌ها " ریکاردو پالادینو/ ایتالیا، "مارسلین، یک زن، یک قرن " کوردلیا دووراک/ فرانسه، هلند، "محدودیت‌های کار " آپولنا ریچلیکووا/ جمهوری چک، "میریم " آلکساندرا رخکالووا/ روسیه و "آلیشیا " مایا اُومس/ هلند، "از موسیقی تا سکوت " فرشید اخلاقی/ استرالیا، "انقراض کوسه‌ها " راب استوارت/ آمریکا، "جنگ نُه ماهه " لاژلو کووژا/ مجارستان، قطر، "در تمامی لحظات " نیکولا فیلیبر/ فرانسه، "رویارویی با اژدها " صدیقه مُجدیدی/ آمریکا، "ساعت شلوغی " لوسیانا کاپلان/ مکزیک، "فرشته‌ها از جنس نورند " جیمز لانگلی/ آمریکا، دانمارک، نروژ، "لرزه‌های سخت و دور " خورخه لوپز ناوارته/ اسپانیا، "هزار و یک زن چون من " صحرا مانی/ فرانسه فیلم‌های بلند بخش مسابقه بین‌الملل را شکل داده‌اند. در بخش "مسابقه بین‌الملل " جشنواره سینماحقیقت، مستندسازان کشورهای هند، فرانسه، روسیه و آمریکا با ۴ فیلم در صدر هستند و فیلمسازان ایتالیا، ترکیه، هلند و نروژ هم ۲ فیلم دارند. اسپانیا، انگلستان، دانمارک، لهستان، جمهوری چک، فنلاند، مجارستان، استرالیا، مکزیک، ازبکستان، قطر، تانزانیا هم دیگر کشورهای حاضر در بخش رقابتی سینماحقیقت با یک فیلم هستند.
- بخش استانی
همچنین امسال شهرهای ساری، اصفهان، بوشهر، تبریز و شیراز، میزبان دوازدهمین دوره جشنواره سینما حقیقت هستند تا علاقه‌مندان سینمای مستند در این شهرها، به‌صورت همزمان تماشاگر آثار منتخبی از جشنواره سینما حقیقت باشند. سالن نمایش فیلم‌های منتخب سینما حقیقت در شهرهای یادشده، به این شرح است: سالن حوزه هنری مازندران ساری، سالن نمایش سوره اصفهان، سینمای شهید آوینی بوشهر، پردیس سینمایی ستاره‌باران تبریز، پردیس سینمایی گلستان شیراز این آثار در فاصله روزهای ١٨ تا ٢٥ آذرماه ٩٧ که دوازدهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت در پردیس سینمایی "چارسو " شهر تهران برگزار می‌گردد، در استان‌های مذکور به نمایش عمومی گذاشته می‌شوند. بازنمایی تاریخ و فرهنگ جامعه ایرانی- اسلامی؛ صیانت از هویت ملی مبتنی بر انگاره‌های دینی و ایرانی؛ تقویت سینمای مستند خلاق ایران؛ بیان نسبت سینمای مستند با واقعیت‌های اجتماعی؛ آشنایی فیلمسازان کشور با تحولات نوین سینمای مستند جهان؛ توجه به اهمیت اقتصاد سینمای مستند با تأکید بر رفع موانع تولید، توزیع و نمایش این آثار در عرصه‌های داخلی و خارجی، از اصول و اهداف این جشنواره است.
- جایزه شهید آوینی
جایزه شهید آوینی یکی دیگر از بخش‌های جشنواره سینما حقیقت است که ویژه نمایش و تقدیر از فیلم‌های مستند منتخب حوزه مقاومت، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است که برای پنجمین سال متوالی به‌عنوان بخش ویژه جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت برگزار می‌شود. ۲۹ فیلم منتخب "جایزه شهید آوینی " که ۸ اثر آن همزمان در بخش "مسابقه ملی " جشنواره سینماحقیقت هم حضور دارند، عبارتند از: "آرام‌شهر " سیدحامد نوبری، "الماظا " علیرضا آل‌یاسین، "برادران " مهدی نقویان، "برای موصل " یحیی محمدعلیی، "بلوچستان " محسن زارعی، "بیتنا " مصطفی اشراقی، "پدر طالقانی " محمدعلی محمددوست، "پنهان‌شدگی " سیدرضا رضوی، "توتیا " محمدرضا خوش‌فرمان، "جان " امیرحسین نوروزی، "جایی که نبودم " مصطفی سیفی، "چشم براه " حسین همایونفر، "چشم به راه " علیمحمد خانیکی، مجتبی احسانی، "حلب: سکوت جنگ " امیر اُصانلو، "رویای روهینگیا " محمدمهدی خالقی، "خاطرات خبرنگار جنگی " وحید چاووش، " زیر صفر مرزی " مهدی افشارنیک، "ستارگان خلیج‌فارس " علی خائف، "شبیه‌سازی آقای زرد " ماهان خمامی‌پور، "عبور ناممکن " مسعود امامی، داود جلیلی، "لِسِک " محمدرضا وطن‌دوست، "متولد آذر " سیدرضا حسینی، "مردان زندگی " یحیی رضایی، "مردمان نیمه‌جان " روح‌الله قاسمی، "نجات " امیرحسین نوروزی، "هجده درصد " مصطفی شبان، "یک فراموشی بی‌حس‌کننده " عادل انیسی، "یمن: جنگ بی‌فرجام "مهدی خرم‌دل، " ۳۳۰ سی‌سی خاطره " الهام معروفی، مستندهای "پدر طالقانی "، "پنهان‌شدگی "، "حلب: سکوت جنگ "، "رویای روهینگیا "، "شبیه‌سازی آقای زرد "، "لِسِک "، "نجات " و "۳۳۰ سی‌سی خاطره، " همزمان در بخش مسابقه ملی جشنواره سینماحقیقت نیز پذیرفته شده‌اند. جایزه شهید آوینی جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، از هیئت داوری مجزایی برخورداراست و جایزه برگزیدگان این بخش نیز تندیس طلایی، نقره‌ای و برنزی شهید آوینی، دیپلم افتخار و مبلغ ۱۲۰، ۱۰۰، ۸۰ میلیون ریال برای کارگردانان سه فیلم برگزیده هیئت داوری است که در آیین پایانی جشنواره، به برگزیدگان اهدا خواهد شد.
- دوازده چهره سینمایی در جشنواره سینماحقیقت
امسال نام دوازده چهره سینمایی در جمع عوامل مستندهای راه‌یافته به بخش مسابقه ملی دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت به چشم می‌خورد. پرویز پرستویی، همایون ارشادی، مهناز افشار، سیامک انصاری، فرهاد اصلانی، حمیدرضا آذررنگ، بابک حمیدیان، رضا یزدانی، خشایار الوند، هارون یشایایی، مجید برزگر و ناصر آقایی، دوازده چهره‌ی سینمایی هستند که به عنوان گوینده متن، نویسنده، تهیه‌کننده، راوی و بازیگر، در فهرست ۷۱ فیلم بخش مسابقه ملی جشنواره سینماحقیقت حضور دارند. پرویز پرستویی به عنوان گوینده متن در مستند "شهسوار [جهان پهلوان تختی] " به کارگردانی علی شاه‌محمدی حضور دارد و هارون یشایایی تهیه‌کننده این مستند است. در مستند "آبی به رنگ آسمان" همایون ارشادی، مهناز افشار، سیامک انصاری، فرهاد اصلانی، حمیدرضا آذرنگ و بابک حمیدیان به عنوان گوینده متن حضور دارند. خشایار الوند نویسنده گفتار متن این فیلم بوده و رضا یزدانی هم خواننده‌ی تیتراژ آن است. مجید برزگر خوانش متن "وَرس" به کارگردانی جواد وطنی را برعهده داشته و ناصر آقایی به عنوان بازیگر در مستند- سینمایی "حافظ و گوته" حضور داشته است.
- جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران
جایزه بهترین فیلم از نگاه تماشاگران در دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران "سینماحقیقت" اهدا خواهد شد. مجری جایزه تماشاگران سینماحقیقت، انجمن صنفی تهیه‌کنندگان سینمای مستند است که با حضور نماینده خانه سینما، رای‌گیری و شمارش نهایی آراء صورت می‌پذیرد. برگه‌های آراء قبل از نمایش فیلم‌ها، بین مخاطبان توزیع می‌شود و آنها می‌توانند بعد از هر سئانس نمایش، رای خود را در صندوق‌هایی که مقابل درب خروج سالن‌ها تعبیه شده، بریزند که این صندوق‌ها با لیبل خوب، متوسط و ضعیف مشخص شده‌اند. برای هر رای خوب، دو امتیاز، رای متوسط یک امتیاز و رای ضعیف هم صفر امتیاز محاسبه می‌شود. در پایان، جمع امتیازهای هر فیلم تقسیم بر تعداد آرای مخاطبین شده و برنده‌ی جایزه مردمی سینماحقیقت مشخص خواهد شد. این جایزه شامل تندیس جشنواره، دیپلم افتخار و مبلغ یکصد و پنجاه میلیون ریال، در مراسم اختتامیه سینماحقیقت به کمپانی تولیدکننده‌ی فیلم منتخب تماشاگران و یا صاحب اثر بر اساس پروانه مالکیت اهدا خواهد شد. رای‌گیری مردمی سینماحقیقت فقط شامل فیلم‌های بخش مسابقه ملی این جشنواره می‌شود.
- حضور پانزده مدیر و برنامه‌ریز جشنواره‌های جهانی
پانزده مدیر و برنامه‌ریز جشنواره‌های معتبر جهانی، برای شرکت در دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت به تهران سفر کرده‌اند.
"کاسپار سونن " مدیر بخش داک‌لب جشنواره ایدفا هلند، "ایرینا شاتالووا " مدیر جشنواره مستند مسکو، "گرهارد ویسنر ونچورا " مدیر جشنواره مستند کاسلر آلمان، "داگ هاوس‌دیویس " مدیر جشنواره بیگ‌اسکای آمریکا، "آنا میلوسی " مدیر روابط‌عمومی و برنامه‌ریز جشنواره تسالونیکی یونان، "پترا لوتجه " برنامه‌ریز جشنواره کاسلر آلمان، "ویکی ارولاکی " نمایده جشنواره فیلم چانیا یونان، "فرانچسکو گایاوایا " مدیر جشنواره آنسی سینما و مشاور برنامه‌ریزی جشنواره ونیز ایتالیا، "النا سوبیرا " مدیر فرهنگی و برنامه‌ریز جشنواره مستند بارسلون، "فواد جلال " مدیر جشنواره سلیمانیه عراق، "ریک پتیگرو " مدیر جشنواره باستان‌شناسی آمریکا، "وایکو اِدوور " برنامه‌ریز جشنواره مستند پارنو، "ایتالی اسپینانی " مدیر جشنواره سینماتکا رم ایتالیا، "اولگا بیرزول " برنامه‌ریز جشنواره داکیودیز اوکراین، "دانار عمر فاریس " مدیر هنری جشنواره سلیمانیه عراق میهمانان خارجی این دوره جشنواره سینما حقیقت هستند.
- بخش خارج از مسابقه
در بخش "خارج از مسابقه" دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران "سینماحقیقت"، ۱۴ فیلم به نمایش گذاشته می‌شوند. اسامی فیلم‌های بخش "خارج از مسابقه" این دوره جشنواره که شامل آثاری از برخی استادان سینمای مستند ایران نظیر محمدرضا اصلانی، منوچهر طیاب، منوچهر مشیری، فرشاد فدائیان، فرهاد ورهرام می‌شود، عبارتند از: "آیت‌الله " سیدمصطفی موسوی‌تبار، "اول مهر " محمود کیانی‌فلاورجانی، "بلندی‌های تات‌نشین " رهبر قنبری، "چشمه‌ی زاون " زهرا نیازی، "حکایت اوسا احمد نجار " فرشاد فدائیان، "خانه‌ای به وسعت آگاهی " محمدرضا اصلانی، "رئیس‌کل " سیدمحمد مرعشی، "سالک فکرت " بیژن شکرریز، "شرقی " مسعود طاهری، "شناسای سخن " منوچهر مشیری، "عروسی پسر زینت " فرهاد ورهرام، "لرستان، کهن سرزمین قوم کاسیت " منوچهر طیاب، "کارون " محمد احسانی، "کنون رزم سهراب و رستم شنو " ایمان نیک‌بین برنامه نمایش فیلم‌های بخش "خارج از مسابقه" سینماحقیقت، برای سئانس ۲۰ تا ۲۲ سالن شماره ۲ پردیس سینمایی چارسو پیش‌بینی شده است.
- آلمانی‌ها در صدر
از جمع ۵۶ فیلم مستند تولیدی ۳۳ کشور خارجی که در بخش‌های مختلف بین‌المللی دوازدهمین دوره جشنواره سینماحقیقت روی پرده می‌روند، آلمانی‌ها با ۸ فیلم در صدر جای گرفتند.
پس از آلمانی‌ها، فیلمسازان کشورهای فرانسه، ایتالیا و آمریکا با ۵ فیلم در رتبه دوم این فهرست جای گرفتند. از کشور روسیه نیز ۴ فیلم در جشنواره روی پرده می‌رود. کشورهای هلند، نروژ، سوئیس، هند، ۳ فیلم دارند. مستندسازان لهستان، یونان، دانمارک، ترکیه، انگلستان، اتریش، سوئد و فنلاند هم با ۲ فیلم در جشنواره‌ی دوازدهم حقیقت حضور پیدا کرده‌اند.
- حضور ۲۷ درصدی بانوان
امسال بانوان مستندساز سینمای ایران مشارکت ۲۷/۷ درصدی در بخش "مسابقه ملی" دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت دارند.
در بخش مسابقه ملی دوازدهمین دوره این جشنواره، ۲۰ فیلم توسط مستندسازان زن کارگردانی شده‌اند که نسبت به دوره‌های قبل، آمار قابل‌توجهی است. سال گذشته ۱۱ فیلمساز زن در بخش رقابتی سینماحقیقت شرکت داشتند که این افزایش حضور، نشان از نقش پُررنگ بانوان مستندساز در سینمای مستند امروز ایران است. از جمع این ۲۰ فیلم که با کارگردانی زنان مستندساز در بخش مسابقه ملی سینماحقیقت حضور دارند، ۹ مستند کوتاه، ۸ مستند نیمه‌بلند و ۳ مستند بلند هستند.
- مستند معدن و صنایع معدنی ایران
در این بخش ویژه که با مشارکت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ایمیدرو برگزار می‌شود، فیلم‌های "انارک " کامیار فاروقی، "به یاد آر " شهران باقری، "تب مسین " رهبر قنبری، "در آینه سنگ " سعید ابراهیم‌زاده، " روی سبز بیابان " فتح‌الله امیری، "سنگ و نان " محمد عبداللهی، "سیاه خفته " روح‌الله اکبری، "شور شیرین " محمد اسکندرزاده، "فولاد خوزستان "منوچهر مشیری، "کیمیای خاک " یونس مقدم، "گالین "عزت‌الله پروازه، "گرانیت " محمد عبداللهی، "ما زنده به آبیم " محمدسعید محصصی، "میراث سبز " علی نیکوکار، "وارثان کیومرث " پژمان مظاهری‌پور، "۲۴۰-" محمدرضا میرپویا به نمایش در می‌آیند. بخش مسابقه "فیلم‌های مستند معدن و صنایع معدنی ایران" جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، از هیات انتخاب و داوری مجزایی برخورداراست و جایزه برگزیدگان این بخش نیز تندیس، دیپلم افتخار و مبلغ ۱۵۰، ۱۲۰، ۱۰۰ میلیون ریال برای کارگردانان سه فیلم برگزیده هیئت داوری است که در آیین پایانی جشنواره، به برگزیدگان اهدا خواهد شد. ضمن این که سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ایمیدرو هزینه تولید فیلم بعدی برگزیده‌ی این بخش، با موضوع معدن و صنایع معدنی را تأمین خواهد کرد و تمام فیلم‌های راه یافته به این بخش نیز مورد تقدیر این سازمان قرار می‌گیرند.
دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران "سینماحقیقت" طی روزهای ۱۸ تا ۲۵ آذرماه ۱۳۹۷، با شعار "حقیقت بهترین راهنماست" که از فرمایشات حضرت علی ع است، در پردیس سینمایی چارسو در حال برگزاری است.